سارا کەریمی

 

 ئیسفەهان - دوای ڕاپەڕینی شۆڕشگێڕانەی "ژن، ژیان، ئازادی"، بەرخۆدانی مەدەنی ژنان بە سەرپێچیکردنی حیجابی ئیجباری بەردەوام بوو، حکومەت ئامرازی کۆنترۆڵکردنی جۆراوجۆری بەکارهێنا بۆ سنووردارکردنیان، کە هەندێکیان وەک یاسای حیجابی پەسەندنەکراو، نەیارێکی زۆری لەناو حکومەتدا هەبوو. لەگەڵ نزیکبوونەوەی ساڵی نوێ، ڕاپۆرتەکانی شارە جۆربەجۆرەکانی ئێران ئاماژە بەوە دەکەن کە توندوتیژی و مامەڵەی نەشیاو لەگەڵ ژنان سەبارەت بە حیجاب زیادی کردووە، ئەو مامەڵەیە کە پرسیارێک دەوروژێنێت کە ئایا کۆماری ئیسلامی بە بێدەنگی یاسای حیجاب جێبەجێ دەکات یان شەڕێکی دیکە لە دژی ژنان دەستپێدەکات.

 

حیجاب پۆشەکان؛ لە هۆشداریی زارەکییەوە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی جەستەیی

لە زۆرێک لە شارەکاندا هێزەکانی سەر بە حکومەت لە میترۆ و زانکۆکان و ئێستا لە دامەزراوە مێژوویی و کات بەسەربردنەکاندا لە ژێر ناوی پاسەوانی حیجاب جێگیرکراون. پێکدێن لە چەند ژنێک و یەک یان دوو پیاو کە بە جلوبەرگی مەدەنییەوە لەو شوێنانە ئامادەن، زۆرجار بە دەستێک. هەروەها بە پشتبەستن بە چاودێری مەیدانی، دەتوانرێت پیاوە حیجاب پۆشەکان ببینرێت کە جل و بەرگی باخەوان، پاسەوانی پارک، ستافی مۆزەخانە و هتدیان لەبەردایە، ئەم کەسانە کەسانی ڕاهێنراون کە مووچە لە حکومەت وەردەگرن؛ئەو هێزانەی کە بە گوتەی خەڵک، ژمارە و پانتایی دەسەڵاتیان لە زیادبووندایە.

 

شەیدا.د، دانیشتووی شاری ئیسفەهان، ئەزموونی خۆی لە گۆڕەپانی نەقشی جەهان لە ئیسفەهان ڕووبەڕووبوونەوەی حیجاب پۆشەکان دەگێڕێتەوە و دەڵێت: "لە لای ڕاست و چەپی دەروازەی چوونە ژوورەوە چەند ژنێکی چارشیولەسەر  هەبوون. هەمووان لە ژێر چارشێوەکەدا شاڵێکی سەوزیان لەبەردا بوو. نیوەی دەموچاویان شاردرابووەوە و دەنگیان هێشتا لە ژێر چەند چینێکی دەمامکی سپی و قوماشدا بەرز بوو، ئاگاداریان دەکردمەوە سەبارەت بە جلوبەرگ و جل و بەرگی سپی".لە شوینێکیتردا ، کە پلانم دانابوو وێنە بگرم، دوو ژن بە چارشێوەوە ڕێگرییان لێکردم، جەختیان لەسەر قەدەغەکردنی وێنەگرتن بەبێ لەچکە کردەوە”.

 

کیمیا.م لە شیرازەوە هەروەها وتی:"لە شوێنەکانی وەک حافزییە، ژنانی حیجابی ئیختیاری یان تەنانەت کڵاویش ڕێگەیان پێنەدەدرا بچنە ژوورەوە. ئەفسەرێک لە دەروازەی چوونە ژوورەوە بەردەوام دووپاتی دەکردەوە کە پێویستە جلوبەرگی گونجاو بۆ چوونە ژوورەوە بۆ شوێنەکە هەبێت. "چەند پاسەوانێکی حیجاب لەناو شوێنەکەدا هەبوون، چاودێری خەڵکیان دەکرد و تەنانەت منداڵانیان ئاگادار دەکردەوە. ئەگەر دڵنیا بوونایە کە گەیشتوونەتە تەمەنی باڵغبوون یان تەمەنیان لە سەرووی ٩ ساڵەوە بووە، ئەوا ناچاریان دەکرد قژیان داپۆشن”.

 

لە تاران، لالە. س  سەبارەت بە کەشوهەوای ترسناکی وێستگەی میترۆی تەئاتری شار دەڵێت: "ژمارەیەکی زۆر لە ژن و پیاو کە کامێرای ناسنامەیان لەسەر پایەخانەکانە، لە دەروازەی وێستگەکە وەستاون و ژنان ئاگادار دەکەنەوە کە پێش ئەوەی بگەنە کامێراکان چاودێری حیجابەکەیان بکەن".

 

لە هەندێک شاردا سەیارەی وانە سەوزەکان کە دەوریەی ئەرشەدیان بیردەخاتەوە لەسەر شەقامەکان جێگیرکراون. ئەم وانانە ژنان دەگوازنەوە بۆ شوێنەکانی وەک بنکەکانی بەسیج و دوای بەڵێننامە و ڕاهێنانی حیجابی ئیسلامی ڕێگەیان پێدەدرێت بچنە دەرەوە. ئەمە لە حاڵێکدایە کە بە گوتەی کاربەدەستانی ڕێژیم ئەم ڕێوشوێنە دوای کوشتنی ژینا ئەمینی بە سپۆنسەری حکوومەت هەڵوەشایەوە. هەروەها وێنەی ڕووبەڕووبوونەوەی جەستەیی نێوان حیجاب پۆشەکان لە فەزای ئەلیکترۆنیدا لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا بینراوە.

 

دانانی کامێرای چاودێری و سیستمی کۆنتڕۆڵ دژی ژنان

 لە دوو ساڵی ڕابردوودا زۆرێک لە ژنان ناچاربوون غەرامە بە حکومەت بدەن بەهۆی لابردنی حیجابی ئیجباری لەناو ئۆتۆمبێلێکی تایبەتدا. بەگوێرەی سەرچاوە ناوخۆییەکانی ئێران، فەرماندە و ئەفسەرە ناسراوەکان کە پەیوەستن بە سیستمی "نازر"ەوە، ژمارەی تابلۆی ئۆتۆمبێلەکانی ئەو ژنانەیان تۆمارکردووە بۆ ئەوەی بتوانرێت نامەیەکی کورتی ئاگادارکردنەوە بۆ خاوەن ئۆتۆمبێلەکان بنێردرێت. لە پرۆژەیەکی تردا بەناوی "سێپتام"، کافێ و چێشتخانە و تەنانەت دوکان و کۆمەڵگە بازرگانییەکان ڕاستەوخۆ بە ناوەندە ئەمنییەکانەوە دەبەسترێنەوە بۆ ئەوەی ئەگەر خزمەتگوزاری پێشکەش بە ژنانی بێ باڵاپۆش بکەن، مۆر یان غەرامە بکرێن. لە هەندێک شاردا تاکسی ئۆنلاین قەدەغەیە کە سەرنشینی بە دەمامکی دەموچاو کراوە وەربگرێت و دەتوانرێت لە ڕێگەی کامێرای شەقامەکانەوە وێنەی ئۆتۆمبێلی سەرپێچیکار تۆمار بکرێت. لەم ڕۆژانەدا لە شارەکانی وەک ئیسفەهان نیگەرانی دانانی کامێرا یان بەکارهێنانی پرۆسەی ناسینەوەی دەموچاو کە پیادە دەناسێتەوە هەیە. سەمانە.خ هەروەها دەڵێت: دوای ئەوەی ئەفسەری حیجابم پشتگوێ خست، لە پشتمەوە هاوار دەکات و دەڵێت، ئێستا دەوێری بچیتە بازاڕکردن و کارتەکەت سوایپ بکە تا بتوانرێت ناسنامەکەت بناسرێتەوە.

 

جگە لە هەموو ئەوانەی سەرەوە، لەم ڕۆژانەدا فەزای قەرەباڵغی شارەکانی ئێران پڕن لە لافیتە و ڕیکلامی دژە ژن. ئەو لافیتانەی کە حیجابی ئیجباری بەرز دەکەنەوە، ئەو ژنانەی کە ڕەتیدەکەنەوە لەبەری بکەن بە دوژمنی دین و خێزان و بێ ئەخلاقی ناودەبەن. هەروەها ئەم شتانە لە سیستەمی پەخشی ئێران، قوتابخانە و زانکۆکان، هەندێک نوێژی هەینی و هتد، بانگەشەیان بۆ دەکرێت.

 

 

حیجاب لەدەرەوەی ڕەگەز وەک دیارە ئیرادەی حکومەت کە ڕووبەڕووی سەدان کێشەی ناوخۆیی و دەرەکی بووەتەوە، بۆتە دۆگماتیک بەرامبەر ژنان و حیجاب، بەو پێیەی پرسی حیجاب و زیادبوونی فشارەکان بۆ سەر ژنان لە دەرەوەی جلوبەرگ و ڕەگەز لێکدەدرێتەوە. کەوسەر.ل، ژنێک لە نەسڵی  'ز'، دەڵێت: حیجاب پاژنەی ئەکیلەی حکومەتە، ژنانیش لە پێشەنگی خەباتدان.