نەغم کەراجە

 

غەززە- ئێوارەی ٥ی تشرینی دووەم، کۆمەڵەی ناوەندی ڕێنمایی پەروەردەیی پێشانگایەکی هونەری بە ناوی "لە نێوان لەدەستدان و ژیان... هونەر لە نێو داروپەردووەکانەوە" ئەنجامدا، پێشانگاکە لە ڕێگەی ڕەنگ و پەیکەرەکانییەوە، هاوار و گریانی ژنانی ئاوارەی گرتووە کە لە داروپەردووی شەڕەوە دەرچوون، ئازارەکانیان دەگۆڕن بۆ تابلۆیەک کە گوزارشت لە خۆڕاگری خۆیان دەکەن.

 

سەرەڕای سادەییەکەی، پێشانگاکە لە ماتەمینی بەکۆمەڵ دەچوو بۆ ئازارەکانی ژنانی فەڵەستینی، هەروەها ئامرازێکی ناوازەی دەربڕین بوو بۆ ئەو ژنانەی کە بەهۆی چەندین ساڵ گەمارۆدان و ئاوارەبوون و وێرانکارییەوە ماندوو بوون، لە هونەردا ڕێگەیەکیان دۆزیەوە بۆ ئازادکردنی ئازارەکانیان و چەسپاندن بە ژیانەوە.

 

ڕێگایەک بۆ دەربڕینی فشارە دەروونییەکان

هند ئەبو نەجیلە، ڕێکخەری پڕۆژەکە و دروستکەری پێشانگاکە ڕوونی دەکاتەوە، کە ئەم کارە دەرئەنجامی ١٠ دانیشتنی پاڵپشتی دەروونی و سۆزدارییە کە کۆمەڵەکە لەگەڵ ژنانی ئاوارە و منداڵانی پەناگە بەڕێوەی بردووە، هەروەها گۆڕینی ئەم دانیشتنانەی پشتیوانی بۆ جۆرێکی هونەری ئاسان نەبوو، بەڵام لە وەڵامی پێویستی ژنان بۆ ڕێگەیەک کە نەریتی نەبێت بۆ دەربڕینی ئەو فشارە دەروونییە بێئەندازەی کە لە سەرهەڵدانی شەڕی ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ەوە تووشی بوون سەریهەڵدا.

 

ئاماژە بەوە دەکات، کە ژنانی بەشداربوو زۆربەیان هاوژین، کوڕ، یان ماڵەکانیان لەدەستدابوو، ئەزموونە دڵتەزێنەکانیان بە نیگارکێشان لەسەر کانڤاس و کارتۆن دەربڕیوە، بە بەکارهێنانی ئەو کەرەستە سادانەی کە لە دەوروبەری چادرەکانەوە کۆیانکردووەتەوە، وەک خەڵوز، بۆیاخەکانی خوێندنگە بەجێماوە و کارتۆنی دووبارە بەکار‌هێنراوە، وتی: شتە سەرسوڕهێنەرەکە ئەوە بوو کە ئەم بەرهەمانە سەرەڕای سادەییەکانیان، هەڵگری ڕاستگۆیییەکی بەرچاو و قووڵییەکی قووڵی مرۆیی بوون کە ناتوانرێت لە هیچ سیمینارێک یان دانیشتنێکی قسەکردندا دەرببڕدرێت.

 

سەبارەت بە هەڵبژاردنی ناونیشانی پێشانگاکەش ڕوونی کردەوە، کە "لە نێوان لەدەستدان و ژیان... هونەر لە نێو داروپەردووەکانەوە" ڕەنگدانەوەی ئەو مەودای ناسکەیە کە ژنان ڕۆژانە لە نێوان خەم و پەژارەی لەدەستدان و ئیرادەی مانەوەدا ئەزموونی دەکەن، وتی: ئەم مەودایە ئەوەیە کە ئێمە هەوڵماندا لە ڕووی هونەریەوە بەرجەستەی بکەین، هەروەها ژنان لێرە شەڕیان هەڵنەبژارد، سەرەڕای ئەوەش ژیانیان هەڵبژارد.

 

وتیشی: ئەنجامە دەروونییەکان سەرسوڕهێنەر بوون، دوای هەر دانیشتنێکی چارەسەری هونەری، سەرنجمان دا باشتربوونی ڕەفتاری ژنان و گەڕانەوەی وردە وردە بۆ هەستکردن بە کۆنترۆڵکردنی هەست و ترسەکانیان، ئەم دانیشتنانە ئازارەکە لەناو نابەن، بەڵکو یارمەتیدەرن بۆ بەڕێوەبردنی.

 

ئاماژەی بەوەدا، کە کۆمەڵەکە بەنیازە بەردەوام بێت لە کارکردن بەو ئاراستەیە لەڕێگەی ڕێکخستنی پێشانگای گەڕۆک لە پەناگە و ناوچە زیانلێکەوتووەکاندا، بۆ ئەوەی دەرفەتی زیاتر بۆ ژنان لە دەربڕینی هونەری بڕەخسێنێت، هەروەها هونەر دەتوانێت ببێتە ئامرازێک بۆ دادپەروەری دەروونی لە نەبوونی دادپەروەری مرۆڤدا.

 

شوێنی کاتی ڕزگاری

لە نێو بەشداربووان نەعیمە جوندییە جیاواز بوو، ژنێکی ئاوارە، تەمەنی چل ساڵ، ماڵ و هەموو ئەو شتانەی کە خاوەندارێتییان دەکرد لە کاتی شەڕدا لەدەستدا، لەبەردەم تابلۆکەیدا وەستابوو، دەستێکی گەورەی وێنا کردووە، کە لە پەنجەکانیەوە وشەی وەک "ترس"، "لەدەستدان"، "تەنهایی"، "چاوەڕوانی" و "ئارامی" نووسیبوو لەسەری، وتی: خۆم بینیەوە کە دەستم دەکێشم، چونکە هەستم دەکرد جگە لە خۆم هیچم نەماوە، لەسەر هەر پەنجەیەک پرسەکانم نووسی، چونکە کەسم نەبوو قسەی خۆمی پێ بڵێم یان گوێ لەو شتانە بگرن کە لە ناخمدا بوون.

 

ئامانی حەلەس، ژنێکی تەمەن سی ساڵان، هەروەها لە کاتی شەڕدا ماڵ و چەند ئەندامێکی خێزانەکەی لەدەستداوە، بۆ یەکەمجار دوای دوودڵییەکی زۆر بەشداری لە دانیشتنەکاندا کرد، وتی: پێشتر پێم وابوو ئەم دانیشتنانە کات بەفیڕۆدانن، بەڵام بۆم دەرکەوت کە بەشێک لە خۆمیان هێناوەتەوە کە لە ژێر داروپەردوودا لەدەستمدابوو.

 

"ئێمە هێشتا لە ژیانداین، دەتوانین لە هیچەوە جوانی دروست بکەین."

پێشانگاکەی بە سەرەتای وەرگرتنەوەی متمانە بەخۆبوون پێناسەر کرد، وتی: ئەمڕۆ من ئەو ژنە نیم کە لەسەری نان و سەتڵەکانی ئاو و کۆکردنەوەی دار لە وێرانەکانەوە هێرشیان کردووەتە سەرم،من لێرەم بۆ ئەوەی بە جیهان بڵێم کە ئێمە هێشتا لە ژیانداین و دەتوانین جوانی لە هیچەوە دروست بکەین، هەروەها هونەر لە سادەترین شێوازەکانیدا دەتوانێت چارەسەرێکی کاریگەر بێت بۆ ئەو تێکچوونە دەروونیانەی کە تووشی ژنانی ئاوارە دەبن، ئەم تابلۆیانە تەنها ڕەنگنین، ئەوان نزای نەوتراوی ئێمەن، هەر فڵچەیەک ئازاری لێ دەرژا، بەڵام لە هەمان کاتدا، برینێکی قووڵی ناوەوەی چاک دەکردەوە.

 

لە کۆتایی چالاکییەکەدا ژنەکان لە دەوری تابلۆکانیان کۆبوونەوە و دەموچاویان بە شانازییەوە دەدرەوشایەوە، هەستیان دەکرد شتێکی نوێیان بە خۆیان و کەسانی دیکە داوە، بەشێک لە سەردانکەران کە ئارەزووی پرسەکانی ژنانیان هەبوو، بە وشەی سوپاسگوزاری سەرنجیان لەسەر پێشانگاکە دا و دووپاتیانکردەوە، کە هونەرێک کە لە داروپەردووەوە سەرچاوە دەگرێت لە هەموو دروشمێک ڕاستەقینەترە.