ئەو ئەستێرە درەوشاوانەی كە لە بۆشایی ئاسمانەوە لە رێی مانگە دەستكردەكانەوە لە بوون و نەبوونمان دەڕوانن و گوێ لە ترپەی دڵیشمان دەگرن، دەرفەتی ئەوەیان بۆ نەهێشتووینەتەوە لە كوێ ماندووبووین وەنەوزێك بدەین، بەڵكو ناچاریان كردووین هەمیشە بەدوای سێبەری خۆماندا وێڵ بین، بە تەرزێكی مۆدێرنانەتر لەوەی دوێنێمان، ئەویش لە سۆنگەی ئەو هاوكێشە دیجیتاڵیانەی كە سەردەمێكی نوێیان بەسەر مرۆڤایەتییدا سەپاندووە.

لە بەڵگەفیلمی  (The Social dilemma)، بەڕێوەبەری پێشووی ئیتك دیزاینی گۆگڵ (تریسان هاریس) دەڵێت: (سێ ئامانج، خەمی كۆمپانیا گەورەكانی بواری تەكنۆلۆژیایە، ئامانجی زیادبوون، كە كارلێك و بەردەوامبوون و مانەوەیە، ئامانجی برەوپێدان، كە وادەكات دووبارە بگەڕێنەوە و زۆرێك لە هاوڕێیانیشتان پەلكێش بكەن، ئەوانیش بەهەمانشێوە، سێیەم ئامانج ریکلامە، کە لە رێگای ئەوەوە دەتوانین پارە پەیدابکەین). هەموو ئەو ئامانجانەش بە پشتبەستن بەو ئالگۆریزمانە دێنەدی، كە ئەركیان زانینی ئەوەیە چیمان بۆ نمایش بكەن، تا ئەو ژمارانە لە هەڵكشانی بەردەوامدا بن). بۆیە ئەم پێشكەوتنەی دنیای تەكنۆلۆژیا، مرۆڤایەتی خستۆتە سەر هەڵدێری گەڕەلاوژێ و پاشاگەردانیی، كە لەگەڵ تێپەڕبوونی رۆژگاردا هێندە رێڕەو و لقی جۆراوجۆری لێدەبێتەوە، بە ئاستەم دەتوانرێت هۆكار و  لێكەوتەوەكانی  پێكەوە گرێبدرێتەوە. 

 رەنگە ئەو جیاوازییە كەمەی كە تای تەرازوەکە لاسەنگ دەكات، بەهای بینینی نەبێت، بەڵام بە گوێرەی تێوری كەشناس و بیركاریزانی ئەمریكی (ئیدوارد لۆرێنز) كە بە تیۆریی (پاشاگەردانی یاخود كاریگەریی پەپولە) ناسراوە، ئەم هاوكێشەیە تەواو پێچەوانە دەبێتەوە، كە دەشێ گۆڕانی دۆخێكی  زۆر سەرەتایی دەرئەنجامێكی گەورەی چاوەڕواننەكراوی لێبكەوێتەوە، بەو مانایەی وردەكارییەكی بچووك دەتوانێت هاوسەنگی هێز بگۆڕێت یاخود بتوانێت تێكی بدات. 

پوختەی ئەم تیۆرە بە سادەیی (رەنگە رووداوێكی زۆر سادە كە لە زەمەن و شوێنێكدا روودەدات، كاریگەریی گەورە لە زەمەن و شوێنێكی تردا دروستبكات)، زۆرجار کە نموونەیەكی لەم شێوەیە دەخرێتە روو: (دەشێت باڵەفڕی پەپولەیەك لە بەرازیل، ببێتە مایەی روودانی زریانێك لە تەكساس). هەر وەك شاعیری دیاری فەلەستینی (مەحمود دەرویش) دەڵێت: (ئاسەواری پەپولە نابینرێت، ئاسەواری پەپولە نابڕێتەوە). بێگومان باڵەفڕەی پەپولە میتافۆڕێكە بۆ  گوزارشتكردن لە هەستیاریی سیستمێكی ئاڵۆز كە یاسایەكی زۆر وردی فیزیایی جڵەوگیری دەكات. ئەڵگۆریزمەكان هاوشێوەی سەربازەکانی نێو یاریی شەترنج لاوازترین پارچەن و زۆرترین ژمارەن لە جێبەجێكردنی فەرمانە دیجیتاڵییەكاندا، كە لە یاسای كاركردندا توانای جڵەوگیری و ئاكامی ستراتیژییان هەیە.

 فەیلەسوفی ئەڵمانی (یوهان فیختە) دەڵیت: (ناتوانیت دەنكە لمێك لە شوێنی خۆی لابەریت بەبێ بوونی گۆڕانكاری لە هەموو بەشە نەبڕاوەكانی تریدا). رەنگە ئەم فەلسەفەیەی فیختە، گوزارشتێكی پڕ واتا بێت بۆ ئەمڕۆی میدیا، كە دەشێ ئەو هەرایەی تەنها كلیك، هاشتاگێك، یاخود كورتە ڤیدیۆیەك دەینێتەوە زۆر زیاتر بێ لە هەژموونی كاربەدەستانی دەوڵەتێك. بۆ نموونە بەهاری عەرەبی نموونەیەكی زیندووی ئەو دەنكە لمەیە، كە نەخشەی سیاسی و كۆمەڵایەتی رۆژهەڵاتی  ناوەڕاستی گۆڕی و هەتا ئەمڕۆش ئاسەوار و كاریگەریی بەسەر گەلانی ئەم ناوچەیەوە بەردەوامە.

ئەو ئەڵگۆریزمانەی بەچاو نابینرێن بەرهەمی غافڵگیریی بەكارهێنەران و ئەجێندای داهاتی وەبەرهێنەرانە، لە راستیدا باڵادەستی ئەو كۆڵۆنیالیزمە دیجیتاڵییە، كە كار لەسەر بە مۆدێلكردن و سەپاندنی ئایدیۆلۆژیای كۆڵۆنیاڵیستەكان دەكات لە كۆڵۆنییەكانیاندا، لە رێگەی كۆنترۆڵكردنی ژێرخانی دیجیتاڵی و نەرمەكاڵاوە، كە فۆڕمێكی ترە لە حوكمڕانی لەسەرانسەری جیهاندا بۆ چڕكردنەوەی دەسەڵاتی كۆمپانیا دیجیتاڵییەكان. پەیوەندیی نێوان دۆڵی سلیكۆن (باشووری کەنداوی سانفرانسیسکۆ – بە پایتەختی تەکنۆلۆژیا ناسراوە) و وەزارەتی بەرگریی ئەمریكا (پنتاگۆن)یش بەڵگەی ئەم فۆڕمەیە لە حوكمڕانی، كە رژدبوون لەسەر سەپاندنی هەژموونیان بەسەر نەیارەكانیاندا لە جەنگی سارد و قۆناغەكانی دواتر هەتاوەکو ئێستاش. 

نووسەر و میدیاكاری دیاری ئەمریكی (فەرید زەكەریا) لە كتێبی (جیهان دوای ئەمریكا)دا دەڵێت: (لە دوای هەرەسهێنانی كۆمۆنیزم تاكە رێگەیەكی پراكتیكی بۆ ئیدارەدانی ئابووری، سەرمایەداریی بازاری ئازاد بوو كە هانی زۆربەی حكومەتەكانی جیهانی دا ببنە بەشێك لە  سیستمی ئابووری جیهانی). شۆڕشی زانیاریی پرۆسەی لەدایكبوونی سیستمی ئابووری جیهانی خێراتر كرد بە جۆرێك تێچوونی پەیوەندیكردن كەمیكرد و زانیاریی لە هەموو شوێنێك بەردەست بوو، ئەوەش پرۆسەی یەكبوونی ئابوورییەكەی ئاسانتر كرد. هەرئەمەش وایكرد سیستمی میدیایی ببێتە سستمێكی واڵای جیهانی، هیچ مەودا و سنوورێكی بۆ نەمێنێتەوە. بۆیە دنیای ڤێرژواڵ لە سایەی كۆڵۆنیاڵیزمە دیجیتاڵییەكاندا هەوێنی رسكاوی ئەو گەڕەلاوژێ و پاشاگەردانییەیە كە لە ئەمڕۆدا زیرەکیی دەستكرد رابەرایەتی دەكات. 

ئیدوار سەعید نووسەری كتێبی (رۆژهەڵاتناسی)، ئاماژە بەوە دەكات كە رۆژهەڵاتناسی پڕۆژەیەكی سەركەوتووی رۆژئاوا و پڕۆژەیەکی دۆڕاوی  رۆژهەڵات بوو. مەبەستی لەم تێڕوانینە ئەوەیە كاتێك دەسەڵاتی سەربازی عەوداڵی سەرچاوە  ئابووری و سیاسییەكان بوون، رۆژهەڵاتناسان بە دوای سەرچاوە فیكری و كەلتوورییەكانەوە بوون. كە لە راستیدا ئەمە دیوە ترسناك و شاراوەکەی كۆڵۆنیالیزمە، بەڵام سەرباری هەموو لێكەوتەكانی ئەم پاشاگەردانی و دەسەڵاتە كۆڵۆنیالیستیە، هێشتا ژیریی دەستكرد دەلاقەیەكی فریادڕەسی مرۆڤایەتییە كە دەكرێ سوود لە لایەنە ئەرێنییەكانی وەربگیرێت. وتەیەك هەیە دەڵێت: (ئەگەر دەتەوێ لێهاتوو و شارەزا بیت لە بوارێكدا دەستبكە بە نووسین لەبارەیەوە. ئەمەش لەو سۆنگەیەوە دەوترێت كە بۆ نووسین ناچار دەبیت كنەوپشكنین بكەیت و بە وردی بگەڕێی بە دوای هەر سەچاوەیەکدا كە شارەزاییت دەربارەی ئەو بابەتە قووڵتر دەكات). 

شارەزابوون بەم ترۆپكی تەكنەلۆژیایە دەرفەتێكی زێڕینی مرۆڤایەتییە بۆ هەڵكردنی بەیداخی ئاشتی و پێكەوە ژیان. سەرمایەداری دیاری میسری (محەمەد جەودەت)، كە یەكێك بووە لە گەورە بەرپرسانی كۆمپانیای گۆگڵ ئێكس، چەند بەرپرسیارێتییەكی هەستیاری هەبووە لە كۆمپانیای گۆگڵدا، یەكێكیش بووە لە داهێنەرانی (زیرەکیی دەستكرد) و خاوەنی چەند كتێبێكە كە دیارترینیان (چارەسەری خۆشبەختی)یە، لە یەكێك لە چاوپێكەوتنەكانیدا لەگەڵ كەناڵ   (CNN)ی ئابووریدا دەڵێت: (زیرەکیی دەستكرد هەمان دەرفەتی زیرەكیی داهێنەری كۆمپانیای ئەپڵی بۆ كۆی مرۆڤایەتی فەراهەمكردووە كە دەتوانین ئەم دەرفەتە بخەینە گەڕ بۆ داهێنان).هەروەها دەڵێت: (مرۆڤایەتی لەبەردەم یۆتۆپیایەكدایە كە خودی مرۆڤ هۆكارەكەیەتی نەك زیرەکیی دەستكرد، لەبەردەم یوتۆپیایەكدایە كە زیرەکیی دەستكرد هۆكارەكەیەتی نەك مرۆڤ).