HATÎCE ŞEXNA

Moritanya – Li Morîtanyayê gelek rêxistinên mafên mirovan ji bo başkirina şert û mercên jinan têdikoşin. Yek ji armancên sereke yên Rêxistina Lamnihar ku li ser mafên jinan dixebite, hişyarkirina jinan e. 

Seroka Rêxistina Lamnihar Fatima Bint Alî diyar kir ku saziyên jinan ên li Morîtanyayê bi perwerdekirina li dijî tundiyê asta hişmendiyê zêde dikin. Fatima Bînt Alî diyar kir ku Rêxistina Lamnihar di warê çand, perwerde, hişyarkirina jinan û naskirina mafên wan de xebatên xwe dimeşîne û got, "Em bi têra xwe agahiyê didin wan da ku jiyana malbatî ya serkeftî li ser bingeha hişmendî û têgihîştina jinan ava bikin." 

Jinên li gundan hedef tên girtin

Fatima Bint Alî li ser sedemên damezrandina rêxistina Lamhinar jî got: “Karê rêxistinê di sala 1997’an de bi girêdana bi Yekîtiya Kooperatîfên Jinan re dest pê kir û ji vir şûnde jî pêwîstî bi avakirina rêxistineke ku armanca wê alîkariyê ye. jin û zarok li hev hatin. Rêxistin pêdiviyên jinan ên çandî, civakî, aborî û tenduristiyê pêk tîne û jinên li gundan hedef digire. Ji ber ku jin ji ber daketina asta çandî ya civaka gundewarî di nava komên herî kêmbûyî û herî bindest de ne. Di serî de malbat divê reform bê kirin, lewma em di warên ku rewşa jin, zarok û civakê bi giştî baştir bike de dixebitin. Rêxistina me bi gelek hevkaran re wek UNICEF Terre des Hommes FHI360 re hevkariyê dike, lê ji ber nebûna diravî, zehmetiyên me hene di vekirina deverên wekî navendên perwerdehiyê yên dirûtinê de.”

'Ger jin azad bibe dê civak jî azad bibe'

Her wiha Fatima Bint Alî destnîşan kir ku rêxistin piştgiriyê dide gelek jinên ku pirsgirêkên nav malê dijîn û got, eger jin di nava malbatê de rastî tundiyê bên û biryara telaqê bidin ew piştgiriya qanûnî dikin. Fatima Bînt Alî jî bal kişand ser zêdebûna dozên telaqê yên li Morîtanyayê. Fatima Bînt Alî destnîşan kir ku ger jin azad bibe dê civak jî azad bibe û wiha got: "Azadiya jinê bingeha avakirina civakê ye." 

Zewaca zarokan pir zêde ye

Derbarê rêjeya zewaca di temenê biçûk de li Morîtanyayê, Fatima Bint Alî got: “Gelek malbat bi hinceta xizaniyê bi keçên xwe yên ku hîn 15 salî ne dizewicin. Zarokên keç bi baweriya ku dê ji zexta malbatê rizgar bibin, vê zewacê dipêjirînin. Ji ber vê yekê, em dikarin bibêjin ku diyardeya zewaca zû li Morîtanyayê pir zêde ye. Ew bi beşekî an herêmek civakî ya taybetî re sînordar nabe. Zewacên zû ji bajaran berbi deverên gundewarî pir caran çêdibin."

Fatima Bînt Alî diyar kir ku rêxistinên jinan li dijî diyardeya zewaca di temenê biçûk de têdikoşin û got, “Ev rêxistin balê dikişînin ser bandora zewaca di temenê biçûk de li ser tenduristiya bedenî û derûnî ya zarokên keç û tekez dikin ku ev rewş metirsiyek mezin çêdike. Gelek keçên ciwan di roja ewil a zewacê de ji ber travmaya psîkolojîk an fizîkî dişînin nexweşxaneyan. Divê hikûmet li dijî zewaca di temenê biçûk de derfetên kar ji bo jinan peyda bike.”

Zewaca zû pirsgirêkên tenduristiyê bi xwe re tîne

Pisporê Nexweşiyên Jin û Dayikbûnê Dr. Aisha Bint Al-Kharashi diyar kir ku zewaca di temenê biçûk de dibe sedema pirsgirêkên derûnî û wiha got: “Zewaca di temenê biçûk de dibe sedema gelek xetereyên tenduristiyê. Li Morîtanyayê ji her 100 hezar dayikî 700 di dema zayînê de bi xetereya mirinê re rû bi rû ne. Em dizanin ku zewacên zû di temenên paşê de dibe sedema pirsgirêkên tenduristiyê yên cidî.” Aisha Bint Al-Kharashi diyar kir ku eger jin bixwîne, fêr bibe û derfeta kar peyda bike dê di warê aborî de serbixwe be û got, jina ku serxwebûna aborî bi dest xistibe, bi hinceta feqîrî, kevneşopî û edetê neçar nabe ku bizewice.