رەفيف ئیسليم

 

غەززە ـ ڕاگەیاندنی عیبری و پێشەنگە دیارەکانی ئیسرائیل لە مێژە باس لە شارێکی مرۆیی دەکەن کە ئیسرائیل لەسەر وێرانەکانی ڕەفەح دروستی دەکات، بۆ ئەوەی هەموو دانیشتوانی کەرتەک نیشتەجێ بن، بەڵام چۆن شارەکە دروست دەکرێت؟ ئایا لە چادر یان کەرەستەی تر دروست دەکرێت؟ ئایا تەواوی ڕووبەری وێرانەکانی ڕەفەح دەگرێتەوە؟ ئاوارەکان چۆن پێداویستی خۆراک وەردەگرن؟ ئەگەر منداڵێک لە پەرژینەلە نزیک بێتەوە و بیەوێت بڕوات چۆن مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت؟ هەموو ئەم وردەکاریانە بە ناڕوونی ماونەتەوە.

 

لەوەش گرنگتر چی بەسەر ئەو کەسانەدا دێت کە پێش چوونە ژوورەوە لە پشکنینە ئاسایشییەکان تێپەڕ نابن، یان ڕەتیدەکەنەوە بچنە دەرەوە بۆ ئەو زیندانە زۆرەملێیەی کە ئیسرائیل لەسەر خاکی فەڵەستین دادەمەزرێنێت؟ ئایا ئەم هەنگاوە دەبێتە سەرەتای ئاوارەبوونی زۆرەملێی ئەو دانیشتووانەی کە لە کەرتی غەززە ماونەتەوە دوای ئەو کۆمەڵکوژییەی کە نزیکەی دوو ساڵە بەرامبەریان ئەنجامدراوە؟

 

پلانی بنەڕەتی چۆڵکردنی هەموو ناوچەکانی باکووری کەرتی غەززەیە

ئالا سەلامە، چالاکوانی سیاسی و کۆمەڵایەتی ڕایگەیاند، بەناو شاری چادر یان "غیتۆ" کە لەسەر وێرانەکانی ڕەفەح دروستکراوە، ئیسرائیل بەنیازە لە نێوان ڕەفەح و ناوچەی موراج دایبمەزرێنێت، پلانێکە یان سەرەتای یەکەم هەنگاوە ڕاستەقینەکانە بۆ ئاوارەبوونی زیاتر لە ٦٠٠ هەزار فەڵەستینی، مۆدێلێکی سەرەتاییە، زیندانێکە کە هاوڵاتیانی غەززە ڕابگرێت تا وڵاتێکی میواندار دەدۆزرێتەوە یان میسر دەرگاکانی دەکاتەوە.

 

جەختی لەوە کردەوە کە پلانی بنەڕەتی بۆ دامەزراندنی ئەم شارە بەتاڵکردنەوەی هەموو ناوچەکانی باکووری کەرتی غەززە و قەتیسکردنی دانیشتووان لە ناوچەی ئەودیوی دۆڵی غەززە، واتە پاڵنانی دانیشتووان بۆ باشوور، ئەم پلانە نوێ نییە، بەڵکو لە سەرەتای شەڕەوە پلانی بۆ دانراوە، بەڵام خۆڕاگری هاوڵاتیانی باکوور ئەم پلانەی پووچەڵ کردەوە، لەگەڵ ئاگربەستی ئەم دواییە، کە یارمەتیدەر بوو بۆ دروستکردنی هاوسەنگی لە چڕی دانیشتوان لە نێوان باکوور و باشوور.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەوەی ئێستا لە دانوستانەکانی ئەمڕۆدا دەگوزەرێت باس لە کشانەوەی هێزەکانی ئیسرائیلە بە دووری ٢ کم، هاوکات هێزەکان ڕەتیدەکەنەوە دەست بەسەر ڕووبەرێکی ٣ کم لە کەرتی غەززەدا بگرن، کە ڕووبەرێکی بچووک نییە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی ئەو زەوییانە نزیکەی ٧٠٠ هەزار کەس لەخۆدەگرن، ئەمەش ڕێگری دەکات لە گەڕانەوەی دانیشتووان بۆ ناوچەی نیشتەجێبوونیان بە هێزی چەک و تەقە وەک ئامادەکاری بۆ کۆنترۆڵکردنیان، لەم دواییانەدا باس لە فراوانکردنی شارۆچکەکانی کەرتی غەززە لەسەر حیسابی ئەو زەوییانە کراوە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، ئیسرائیل ئاگاداری وابەستەیی قووڵی فەڵەستینییەکانە بە خاکەکەیانەوە، و بەتایبەتی ماڵەکانیان، لە ئێستادا ئۆپەراسیۆنی ڕووخاندنی بەرفراوان لەسەر ئەو زەویانە ئەنجام دەدات کە داگیری کردووە و تەواوی بناغەی نیشتەجێبوون دەکاتە ئامانج، ئەگەر ئاگربەستیش ڕووبدات، دانیشتووان ناتوانن بگەڕێنەوە بۆ ئەو خاکانە، چونکە بوونەتە ژینگەیەکی دوژمنکارانە کە هیچ خزمەتگوزارییەکی تێدا نییە، نە ڕێگاوبان و ماڵ و تەنانەت ئاوی ڕژاویشی نییە، ئەمە جگە لەوەی کە کۆمەڵێک داروپەردوو ڕێگای هەر کەسێک دەگرێت کە بیەوێت لە جیاتی ماڵە وێرانەکانیان چادرێک هەڵبدات.

 

بە وتەی ئالا سەلامە، ئیسرائیل سیاسەتێکی درێژخایەن لەگەڵ فەڵەستینییەکان پەیڕەو دەکات، گرنگی بە کات نادات، ڕۆژانی زۆری ماوە بەفیڕۆی بدات تا بڕیار دەدات کەی دەتوانێت پلانی شاری چادر جێبەجێ بکات، ئەمەش تا ئەو کاتەی ئیسرائیل دژایەتی دامەزراندنی خۆی لە هەندێک فەرماندە و هێزی ماندووبوون بە درێژایی شەڕەکە لەخۆنەگرێت، ئەوا ڕووبەڕووی ئەو ئەرکە زیادەیە دەبێتەوە کە بە تەواوی ئەو شارە بە مشتێکی ئاسنین بەڕێوەببات، چ لە ڕووی مەدەنی و چ لە ڕووی سەربازییەوە.

 

پێیوایە دژایەتی لە ئیسرائیل لەگەڵ ئەو شارە بەناو مرۆییە تەنیا ستراتیژییە نەک ئامانجی گشتی دروستکردنی شەقام و پێشەنگەکانی ئیسرائیل یەکدەنگن لە پشتیوانیکردنیان بۆ ئاوارەبوونی فەڵەستینییەکان لە کەرتی غەززە و چۆڵکردنی، ڕێگە خۆشکەرن بۆ دروستکردنی شوێنی نیشتەجێبوون لەوێ، یان ڕەنگە تەنانەت بیکەن بە وەشانێکی حەیفا یان یافا، بە لەبەرچاوگرتنی پێگەی ستراتیژی لە کەناراوەکانی دەریای ناوەڕاست و بەردەستبوونی گازی سروشتی لەناو ئاوەکانیدا، بۆیە پڕۆژەیەکی گەورەیە کە تەماحی ئیسرائیلی و ڕەنگە نێودەوڵەتیی زیاتری هەیە.

 

ڕێڕەوی برسێتی ئێستا باڵۆنێکی تاقیکارییە

ئاماژەی بەوەشکرد، پلانی ئێستای برسێتی تەنها باڵۆنێکی تاقیکارییە بۆ ئەوەی بزانرێت تا چەند فەڵەستینییەکان دەتوانن بەبێ خۆراک بەردەوام بن تاوەکو پابەند دەبن بە فەرمانەکان و ڕوو لە شارە مرۆییەکان دەکەن، کە ئیسرائیل وەکو هێرشبەرێک لە کاتی دانوستانەکاندا بەکاریدەهێنێت بۆ دەستەبەرکردنی ڕێکەوتنێک کە لەگەڵ خۆیدا بگونجێت و پێشەنگەکانی ڕاستڕەوی توندڕەو ڕازی بکات، ئەم دواخستنە لە دانوستانەکاندا دەتوانێت پاڵ بە فەڵەستینییەکانەوە بنێت کە خۆبەخشانە لە کەرتی غەززەوە کۆچ بکەن.

 

ئالا سەلامە لە کۆتاییدا وتی: تەنها هۆشیاریی فەڵەستین دەتوانێت پلانی شارە مرۆییەکان پووچەڵ بکاتەوە، هەروەک چۆن چۆڵکردنی تەواوەتی باکوور شکستی هێنا، هاوپشتی نێودەوڵەتی و عەرەبی ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕێت لەم کارەدا، چونکە ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ و مرۆیی ڕاپۆرتەکانیان چڕ دەکاتەوە لەسەر کوشتن و برینداربوونی ئەو کەسانەی چاوەڕوانی یارمەتی ئەمریکان، بەم شێوەیەش ڕەوایەتی یان مرۆڤایەتی هەر کارێکی هێزە ئیسرائیلیەکان لە کاتی جەنگی دژ بە دانیشتوانی کەرتی غەززە ئەنجام دەدەن.