ناوەندی هەواڵ

 

نەخۆشی زەهایمەر کە باوترین جۆری نەخۆشی بیرچوونەوەیە، کاریگەری لەسەر ژیانی ملیۆنان کەس هەیە لە سەرانسەری جیهاندا و یادەوەری و توانای بیرکردنەوەی نەخۆشەکان دەپوکێنێتەوە.

 

بەپێی ئاماری سەنتەری کۆنترۆڵکردن و خۆپاراستن لە نەخۆشییەکانی ئەمریکا، نزیکەی ٦ ملیۆن ئەمریکی لەگەڵ نەخۆشی زەهایمەر دەژین، کاتێک باس لە نەخۆشی زەهایمەر دەکرێت، ناسینەوەی نیشانە سەرەتاییەکان زۆر گرنگە بۆ چارەسەرکردنی لە کاتی خۆیدا.

 

لە کاتی هەستکردن بە هەریەکێک لە نیشانەکانی ئاگادارکردنەوەی پێشوەختەی نەخۆشی زەهایمەر لەو کەسانەی کە مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت، گرنگە ڕاستەوخۆ سەردانی پزیشکی پسپۆڕ بکرێت.

 

لەدەستدانی بیرەوەری، بەپێی دامەزراوەی نیشتمانی ئەمریکا بۆ پیربوون، کێشەی بیرەوەری بە شێوەیەکی گشتی یەکێکە لە یەکەم نیشانەکانی نەخۆشییەکە، باوترین نیشانەی سەرەتای نەخۆشی زەهایمەر تێکچوونی بیرەوەرییە.

 

سەختی چارەسەرکردنی کێشەکان، نەخۆشی زەهایمەر لەوانەیە کاریگەری لەسەر توانای کەسەکە هەبێت بۆ پەرەپێدان و پەیڕەوکردنی پلانێک یان چارەسەرکردنی کێشەکان یاخود ئەرکە سادەکان.

 

تێکەڵبوونی کات و شوێن، ئەو کەسانەی نەخۆشی زەهایمەریان لە قۆناغی سەرەتاییدا هەیە زۆرجار ئاگاداری بەروار و وەرز و تێپەڕبوونی کات نابن، هەروەها لەوانەیە بەزەحمەت تێبگەن کە لە کوێن یان چۆن گەیشتوونەتە شوێنێک.

 

گۆڕانکاری لە بینین و هۆشیاری، نەخۆشی زەهایمەر دەتوانێت کاریگەری لەسەر تێگەیشتنی بینین هەبێت، ئەمەش دەبێتە هۆی قورسایی حوکمدانی مەودا و دیاریکردنی ڕەنگ، ئەمەش دەبێتە هۆی کێشە لە خوێندنەوە، لێخوڕین، یان گەشتکردن.

 

کەمبوونەوەی یان خراپی بڕیاردان، کەسێک کە تووشی نەخۆشی زەهایمەر بووە لەوانەیە گۆڕانکاری لە توانای بڕیاردان نیشان بدات، لەوانەیە هەڵبژاردەی دارایی خراپ بکەن، پاکوخاوێنی کەسی پشتگوێ بخەن، یان کەمبوونەوەی گرنگیدان بە خۆڕازاندنەوە و دەرکەوتن نیشان بدەن.

 

دوورکەوتنەوە لە پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان، نەخۆشی زەهایمەر لە قۆناغی سەرەتاییدا دەتوانێت گۆڕانکاری بەرچاو لە ڕەفتاری کۆمەڵایەتیدا بهێنێتە ئاراوە، لەوانەیە تاکەکان دەست بکەن بە کشانەوە لە چالاکییە کۆمەڵایەتییەکان، خولیاکان و گفتوگۆکان، ئەمەش نیشاندانی کەمبوونەوەی ئارەزووی خۆیان بۆ ئەو چالاکییانەی کە پێشتر چێژیان لێ وەرگرتووە.

 

گۆڕانی باری دەروونی و کەسایەتی، نەخۆشی زەهایمەر دەبێتە هۆی گۆڕانکاری لە باری دەروونی و کەسایەتیدا، دەبێتە هۆی زیادبوونی توڕەیی، دڵەڕاوکێ یان خەمۆکی، لەوانەیە خەڵک بە ئاسانی دڵتەنگ بن، گومانیان هەبێت، یان گۆڕانی باری دەروونی ناتایبەتمەندی خۆیان نیشان بدەن.

 

کێشەی قسەکردن و نووسین، دەربڕینی بیرکردنەوەکان و شوێنکەوتن یان بەشداریکردن لە گفتوگۆیەکدا ڕەنگە ببێتە کۆسپ بۆ ئەوانەی نەخۆشی زەهایمەریان هەیە، لەوانەیە کێشەیان هەبێت بۆ دۆزینەوەی وشەی دروست.