حەنان حارت

 

مەغریب - لە ساتێکی سەرەکی ژیانیدا، دوای چەندین ساڵ خۆبەخشی پیشەیی و خێزانی، بەدیعە نەبیلی تەمەن ٦٣ ساڵ بڕیاریدا دەرفەتێکی نوێ بە خۆی بدات بۆ ئەوەی خۆی بدۆزێتەوە، خانەنشین بوونی کۆتایی ژیانی پیشەیی نەبوو، بەڵکو سەرەتای سەرگەرمییەکی نوێ بوو لە جیهانی پیشەسازی دەستیدا، کە لە هونەری نەریتی مەغریبیدا ئامرازێکی خۆدەربڕین و بەشداریکردن لە پاراستنی میراتی نیشتمانیدا دۆزیەوە.

 

لە خانەنشینییەوە بۆ جیهانی پیشە دەستییەکان

 بەدیعە نەبیل ساڵانێکی زۆر لە کەرتی گشتیدا کاری کردووە، ژیانی بە پەروەردەکردنی سێ منداڵەکەی و چاودێریکردنی خێزانەکەی بەسەر بردووە، بەڵام دوای ئەوەی منداڵەکانی گەورە بوون، هەستی بە بۆشایییەکی قووڵ کرد کە پێشتر نەیزانیبوو، وەک ئەوەی چیتر لەو بازنە سەرقاڵیە ڕۆژانەیە نەبێت کە ڕاهاتبوو، ئاسان نەبوو بۆی خۆی لەگەڵ ئەم گۆڕانکارییە بگونجێنێت، بەڵام کۆڵی نەدا، سەرەتاکانی لە بواری کاری دەستیدا بەبیر دێتەوە و دەڵێت: ڕۆژێک، بە بازاڕێکی بەناوبانگی مەراکێشدا دەگەڕام، سەرنجم دا کە ژنان سەبەتە و کڵاوەکانیان ڕازاندەوە، بۆیە لە دڵی خۆمدا وتم: بۆچی تاقی نەکەمەوە؟.

 

یەکەم هەوڵەکانی بۆ نیگارکێشان لەسەر سەبەتە سادە بوو، سەرەتا لە ئەنجامەکان ڕازی نەبوو، بەڵام مەراق وایلێکرد بەردەوام بێت وتی: شەوێک، یەکەم تابلۆم لەسەر سەبەتەیەک نەخشاند، سەرەتا ئەنجامەکەم بەدڵ نەبوو، بەڵام تەواوم کرد و کاتێک بەیانیان سەیرم کرد، هەستم بە دڵخۆشییەکی ئەوتۆ کرد، لەو ڕۆژەوە بۆم دەرکەوت کە خولیای خۆمم دۆزییەوە.

 

"ئێمەی ژنان تەنها ژنە دەستڕەنگین نین، بەڵکو پارێزەری ناسنامەی کولتوورین"

هونەر ئامرازێکە بۆ پاراستنی میرات ئەوەی وەک خولیایەکی سادە دەستیپێکرد بە خێرایی گۆڕا بۆ خولیای ڕاستەقینە، بەدیعە نەبیل چیتر خۆی لە ڕازاندنەوەی سەبەتە و کڵاودا سنوردار نەکرد، بەڵکو دەستیکرد بە فراوانکردنی کارەکانی، فێری دروستکردنی فەرشی نەریتی بوو، هەوڵی زیندووکردنەوەی نەریتی داپیران و باپیرانی دەدا، بۆ ئەو ژنان تەنها دروستکەری کاری دەستی نین، بەڵکو هەڵگری میراسن و بە نەوەکاندا دەیگوازنەوە وتی: ئێمەی ژنان تەنها ژنە دەستڕەنگین نین، بەڵکو پارێزەری ناسنامەی کولتوورین، میراس نامرێت تا دەستێک هەبێت کە بە خۆشەویستی و داهێنانەوە لە قاڵبی دابڕێژێتەوە.

 

بەدیعە نەبیل بە وریاییەوە کار لەسەر سەبەتە و فەرش دەکات، بە بەکارهێنانی ڕەنگی گەش کە ئیلهامیان لە سروشت و بازاڕە بەناوبانگەکان وەرگرتووە. ئەو وەک کارێکی سادە مامەڵە لەگەڵ ئەم پیشەیەدا ناکات وتی: ئەوەی دەیکەم بە جۆرێک لە دەربڕینی هونەری دەزانم کە بەشێک لە ڕۆحمی تێدا ڕەنگدەداتەوە. هەر سەبەتەیەک یان کڵاوێک کە دروستی دەکەم چیرۆکێک هەڵدەگرێت، هەر فەرشێکیش ڕەنگ و تار تێکەڵ دەکەم، خۆشەویستیم بۆ ئەم هونەرە دەگێڕێتەوە، کاتێک تەواو دەبم لە ڕازاندنەوەی سەبەتەیەک یان دروستکردنی زاربیا (جۆرێک لە فەرشی مەغریبی)، هەستدەکەم وەک ئەوەی کارێکی هونەریم نەخشاندبێت، هەر ڕەنگێک هەڵیدەبژێرم، و هەر دەست لێدانێک، بەشێک لە هەست و بیرکردنەوەکانمی تێدا  ڕەنگدەداتەوە.

 

ئاڵەنگاری و ئیرادە

ڕێگاکە بۆ بەدیعە نەبیل ئاسان نەبوو، ئەو ڕووبەڕووی چەندین ئاڵەنگاری بووەوە، دیارترینیان بەرزبوونەوەی نرخی کەرەستەی خاو بوو، بەتایبەتی لەگەڵ کاریگەرییەکانی وشکەساڵی لەسەر کارە دەستییەکان کە پشت بە کەرەستەی سروشتی دەبەستن. سەرەڕای ئەوەش، وازی نەهێنا؛ بەڵکو زیاتر بڕیاریدا بەردەوام بێت وتی: هەندێکجار، کەرەستە گرانن، بەڵام من پێموایە وردەکارییە بچووکەکان هەموو جیاوازییەکە دروست دەکەن، من درێغی ناکەم لە کڕینی ئەو ئیکسسواراتانەی کە دەستێکی جوانکاری زیاد دەکەن بۆ کارەکانم، تەنانەت ئەگەر گران بن.

 

خێزانەکەی گەورەترین لایەنگری بوون، منداڵ و نەوەکانی هانیان دا بەردەوام بێت، ئەمەش پاڵنەرێکی بەهێزی پێبەخشی بۆ بەردەوامبوون لە پەرەپێدانی کارەکەی، بەشداریکردن لە پێشانگاکانی پیشەسازیدا دەرفەتێکی زێڕین بوو بۆ ناساندنی بەرهەمەکانی، کارەکانی زۆر سەرسام بوون لەلایەن سەردانکەرانەوە، ئەمەش متمانەی بە بەهرەکەی زیاتر کرد.

 

گواستنەوەی پیشەکە بۆ نەوەکان

بەدیعە نەبیل خۆی سنووردار ناکات بە تەنها پراکتیزەکردنی ئەو پیشەیە، بەڵکو هەوڵدەدات بیگوازێتەوە بۆ نەوەی داهاتوو، پێیوایە بەردەوامی ئەم هونەرە تەقلیدییانە پەیوەستە بە گواستنەوەیانەوە بۆ نەوەکان، هەر لەبەر ئەم هۆکارەش ​​دەستیکرد بە سازدانی وۆرک شۆپی ڕاهێنان لە ناوەندەکانی گەنجان، کە ژنان فێری نهێنییەکانی ئەو پیشەیە دەبن، بۆ ئەوەی بتوانن سوودی لێ وەربگرن وەک سەرچاوەیەکی داهات، بۆ پاراستنی میراسەکە. "هەمیشە هەوڵم داوە ئەم هونەرە بگوازمەوە بۆ کەسانی دیکە، چونکە من باوەڕم وایە کە ژنانی مەغریبی پارێزەری ڕاستەقینەی میراتەکەمانن، ئەگەر واز لە فێرکردنی نەوەکانی داهاتوو بێنین، مەترسی ئەوەمان لەسەرە کە بەشێک لە ناسنامەی کولتووریمان لەدەست بدەین."

 

بەدیعە نەبیل پەیامێکی ئاراستەی سەرجەم ژنان کرد و جەختی لەوە کردەوە کە تەمەن بەربەست نییە لەبەردەم گەیشتن بە خەونەکان، بەڵکو دەتوانێت سەرەتای سەردەمێکی نوێی داهێنان و بەخشینی زیاتر بێت، ژن گرنگ نییە تەمەنی چەندە، دەبێت دەستپێشخەری بکات و بەدوای هەر کارێک یان خولیایەکدا بگەڕێت کە خۆشی دەوێت، بێکاری کوشندەیە، و داهێنان بە تەمەنێکی دیاریکراوەوە نە بەستراوەتەوە، ئەوەی زۆر گرنگە سەبر و زیرەکییە، چونکە ئەوان کلیلی سەرکەوتنن لە هەر بوارێکدا.