فۆزا یوسف: سیاسەت لەلایەن ژن و خەڵکەوە بەڕێوەدەبرێت

ڕووناهی نودا

 

قامیشلۆ- ڕەهەندی سیاسی فرە کۆمەڵگە، سنووردارکردنی کەم و ئازادییەکی زۆر بە بنەما دەگرێت، ئامانجی ئەم ڕەهەندە ئەقڵیەتی هەمە چەشنەیی کۆمەڵگە، دیموکراسی و یەکسانیخواز و یەکگرتووە، سیاسەتی دیموکراتیک لەسەر بنەمای ئازادی دامەزراوە، ئەم شێوازە لە سیاسەت لەگەڵ شۆڕشی ڕۆژئاوای کوردستان و لەگەڵ دامەزراندنی نەتەوەیەکی دیموکراتیکدا پێکهات، تا ئێستاش گەلانێک کە بە نەبوو هەژمار دەکرا، لە نەتەوەی دیموکراتیکدا دەستیان بە سیاسەت و بەڕێوەبردن کرد.

 

فۆزا یوسف، ئەندامی هاوسەرۆکایەتی پارتی یەکێتی دیموکراتیک-پەیەدە، باسی لەو سیاسەتە کرد کە ئێستا بەڕێوە دەبرێت و وتی: لە جیهان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا مرۆڤ بە گشتی دەتوانێ بڵێت سیستەمی ڕەگەزگەرایی لە سیاسەتدا باڵادەستە، ژمارەی ئەو کەسانەی لە پەرلەمان و سیاسەت و سەرکردایەتیدان زیاتر دەسەڵاتی پیاوانە، هەر بۆیە ئەم سیاسەتەی کە زاڵە بەسەر جیهاندا، لەسەر بنەمای شەڕ دامەزراوە. پێناسەی سیاسەت، کاتێک مرۆڤ لە کتێبەوە دەیخوێنێتەوە، بە پێی هۆشمەندی پیاو داڕژاون، عەرەب دەڵێن سیاسەت پەروەردەکردنە، هەندێک دەڵێن سیاسەت دوو ڕووییە، هەندێکی دیکە  دەڵێن سیاسەت هونەری فێڵکردنە. پێناسەی سیاسەت زۆرە، کاتێک مرۆڤ گوێ لەو پێناسانە دەگرێت، لە بنەڕەتدا هۆشیاری درۆی پیاوەکە دەردەکەوێت، ئەمڕۆ سیاسەت لە خەڵک و گەل دابڕێنراوە، سیاسەت لەلایەن چینی دەسەڵاتدارەوە تەوق دراوە و سیاسەتیان خستووەتە ژێر دەسەڵاتی کەسانی دەوڵەمەند و کۆمپانیا گەورەکانی جیهان و سوپا و دەسەڵات و هەواڵگرییەوە، هەر بۆیە مرۆڤ ناتوانێت بڵێت ئەو سیاسەتەی لە جیهاندا جێبەجێ دەکرێت، سیاسەتێکی ئازادیخواز و دیموکراتیکە، بەڵکو لەو کاتەدا سیاسەت دەبێتە میتۆدی چۆنیەتی دزینی بەهای کۆمەڵگە و ئامڕازی بەڕێوەبردنی کۆمەڵگە.

 

"سیاسەت بە دەستی ژن و گەلانی بندەست بەڕێوە دەبرێت"

فۆزا یوسف باسی ڕەهەندی سیاسی لە نەتەوەی دیموکراتیکدا کرد و وتی: ڕێبەر ئاپۆ لە بەرگرینامەی پێنجەمدا پێناسەیەکی نوێ بۆ سیاسەت دەکات و دەڵێت، 'سیاسەت هونەری پلاندانان و ڕێکخستنی خۆتە'. سیاسەت زۆر پەیوەندی بە ژیانی ڕۆژانەوە هەیە، وەک گەل و ژن، سیاسەتی ئێمە دەبێ دروستکردنی سیاسەتێکی جەماوەری و ئازادیخوازانە بێت لە دژی هەموو هێرش و سیاسەتە چەوتەکان، سیاسەت لەلایەن پیاوەوە داگیرکراوە و ژن بووەتە سەرەکیترین قوربانی، چۆن ئەم سیاسەتە لە ستەمی پیاوی دەسەڵاتدار ڕزگار بکەین؟، وەڵامەکەی بە شۆڕشێکی وەک شۆڕشی ١٩ی تەمموز لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریایە، تیایدا ئەو سیاسەتەی کەوتووە ژێر قۆرخکاری زلهێزە دەسەڵاتدارەکان، ڕزگار کرا، ڕێبەر ئاپۆ ویستی سیاسەت لە دەستی پیاوی کلاسیک و دەسەڵاتدار دەربهێنێت و بیداتە ژن و پیاوی ستەملێکراو.

 

"شۆڕشی ژن، گەوهەری شۆڕشی کۆمەڵگەی نیشاندا"

فۆزا یوسف باسی لە کاریگەری تێکۆشانی ڕێبەری گەلی کورد، عەبدوڵا ئۆجالان لە سووریا و ڕۆژئاوای کوردستان کرد، کە بووە هۆی بەشداری زیاتری ژنان لە سیاستدا، لە درێژەی قسەکانیدا وتی: لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا پێش شۆڕشیش ژنان بەشداری سیاسەت ببوون، بەڵام ژمارەیان کەمبوو، چونکە دەسەڵاتی پیاوان لەناو ڕژێمی سووریادا باڵادەست بوو، لە ساڵانی ١٩٨٠-٩٠ بەشداری ژنان لە سیاسەت، شۆڕش و سواپادا تەشەنەی سەند، دەریخست کە ژنان دەتوانن سیاسەتی هەرە دیموکراتیک و ئازادیخواز بەڕێوەببەن، بەڵام ئەو دەرفەتە نەبوو کە ژنان لەناو پارتی سیاسی کوردیدا ئەقڵ و هەستیان بەشێوەیەکی چالاک بەکاربهێنن، دوای ساڵی ٢٠١١ دەرفەتەکان کرانەوە بۆ ئەوەی خەباتی ژنان لە شاراوەییەوە بگوازنەوە بۆ چالاک و ئاشکرا، ئەمەش بە دامەزراندنی کۆنگرەی ستار زیاتر بەرەوپێش چوو و ژنان پێشەنگایەتییان کرد، ڕێبەر ئاپۆ دەیوت نابێ شۆڕشی ژنان لە دوای شۆڕشی نەتەوەیی بێت، بۆیە ئەوەی جیاواز بوو، کە لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، شۆ٩ڕشی ژنان پێش شۆڕشی نەتەوەیی بەرپابوو.

 

"ڕەهەندی سیاسی گۆڕانکاری و خودگۆڕینی پێکهێنا"

فۆزا یوسف باسی لە بەشداری گەلانی پشتگوێ خراو کرد لە سیستمی نەتەوەی دیموکراتیکدا و وتی: سیاسەت لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا لەسەر بنەمای نەتەوەی دیموکراتیکە، بۆیە چەمکی سیاسەتی دیموکراسی گۆڕانکاری و خودگۆڕانکاری لە سیاسەتدا دروستکرد، لەلایەن گەلەوە، هەموو پێکهاتەکان لە ئەنجومەندا بوونە ئەندام، لە ڕووی ئایینیشەوە، هەموو ئایینەکانی ناوچەکە بە ئازادی بیروبۆچوون و دابونەریتی خۆیان خستەڕوو و بەشدارییان لە ئەنجومەنەکاندا کرد، لە ٪٥٠ی ژنان بوونە ئەندامی ئەنجومەن و گەنجان دینامیکترین دەسەڵات و ڕۆڵیان لە سیاسەتدا دەرخست، بەڵام ئەمە بەپێی بەپێی پێناسەی دەسەڵات پێچەوانەیە، هەموو ئەو پێکهاتانە لە سیاسەت تێناگەن وناتوانن سیاسەت بکەن، بۆیە دەبێت هەندێک کەس بڕیاریان بۆ بدات و ئەوان جێبەجێی بکەن.

 

"لە هەر بەشێكی کۆمەڵگەدا ئەنجومەن دروستکرا"

فۆزا یوسف باسی ئەنجومەنی کرد لە ڕەهەندی سیاسیدا و وتی: دوای شۆڕش ئەنجومەنی شار و کانتۆنەکان پێکهێنرا کە گۆڕانکاری گەورەی بەدوای خۆیدا هێنا، بۆیە لە سیاسەتی ئێمەدا زۆر شت کە لە دەوڵەت فێربووین بە دڵنیاییەوە دێنە بەرچاو. بەڵام منداڵە ٧ ساڵانەکەمان ئێستا زانکۆیان تەواو کردووە، ئەو سیاسەتەیان نەبینی کە دەوڵەت بەڕێوەی دەبرد. ئێستا لەگەڵ پیاواندا، ژنانیش لە ئەنجومەندان، ئەمەش تێڕوانینێکی نوێ و کولتوورێکی نوێی بە تێپەڕبوونی کات دروستکرد، ئێمە دەبینێت شەڕڤانێکی یەپەژە، واتە ژنێکی سیاسی، کاریگەری ئەرێنی لەسەر کۆمەڵگە دروست دەکات، لە پێشتردا کورد و سووریانی و عەرەب لە بڕیار و گفتوگۆ دوور دەخرانەوە، ئێستا ئەنجوومەنی خۆجێی لە گوند و شارەکاندا هەیە و سەدان کەس جێگەی خۆیان تێدا گرتووە و بڕیاری تێدا دەدەن، ئێمە دەمانەوێت سیاسەت کراوە بێت بۆ کۆمەڵگە و هەموو بڕیارەکان پێکەوە بدەین، سەرەتا دەمانەوێت عەقڵیەتی سیاسەتی دیموکراتیک بنیات بنێین، دووەم، دەمانەوێت سیستمی خۆمان بە پێی سیاسەتی دیموکراتیک بنیاد بنێین، چونکە هەردووکیان گرێدراون پێکەوە. زۆرێک لە ئەکادیمیاکانی سیاسەتی دیموکراتیک و کۆمەڵگەی دیموکراتیک کرانەوە، ئێستا بزووتنەوە و ڕێکخراوەکانی ژنان بازنەی سیاسییان کردووەتەوە، ئەمڕۆ بۆ گەشەکردنی سیاسەتی دیموکراتیک ، ڕۆڵی ئەکادیمیاکان زۆر گرنگە، چونکە ئەگەر کەسێک کە بە عەقڵی دەوڵەت-نەتەوە بیر بکاتەوە، ناتوانێت دیموکراتیکانە لەگەڵ کۆمەڵگەدا ببەخشێت و وەریبگرێت.

 

"کاریگەری ژنان گۆڕانکاری و خودگۆڕانکاری لە کۆمەڵگەدا دروستکرد"

فۆزا یوسف تیشکی خستەسەر هێزی ژنان لە شۆڕشدا و وتی: لەگەڵ شۆڕشدا ژنان دەرفەتی جوڵەیان بۆ هەموو شوێنێک دۆزیەوە و کاریگەری ئەقڵیەتی ژنان گۆڕانکاری و خودگۆڕانکاری لە کۆمەڵگەدا دروستکرد، ژن بوو بە نمونەی مۆدێلی ژیان و بەدیلێکی نوێ، زەمینەی بۆ سیستمێکی سیاسی نوێ خۆشکرد، پیاوەتی لەگەڵ چەتەکانی داعش مایەپووچ بوو، داعش نوێنەرایەتی بەهێزترین و ستەمکارترین پیاوسالاری دەکرد، لەگەڵ شەڕی چەتەکانی داعش زۆر شتی شاراوە دەرکەوت، خەباتی ژنانی کورد بۆ کۆمەڵگە و ژنان بوو بە هێزێک و پەیامی "من لاوازترین ئەڵقەی کۆمەڵگە بووم، بەڵام لەگەڵ دوژمنێکی وەک داعش شەڕم کرد و سەرکەوتم"ی دا بە کۆمەڵگە، ئەمەش مانای ئەوەیە ئەگەر ژن سەربکەوێت کۆمەڵگەش سەردەکەوێت و شۆڕشی کۆمەڵایەتی پێکدێت، یەپەژە چەندە هێزێکی سەربازییە، ئەوەندەش سیاسییە، لە فەلسەفەی یەپەژەدا ژیانێکی ئازاد هەیە و ئەو فەلسەفەی ژیانی ئازاد تەنها لە ڕێگەی ژیانی سیاسی و دیموکراسیەوە دەپارێزرێت.

 

"سیستەمی ژنان لە ڕۆژئاوای کوردستان دامەزرا"

فۆزا یوسف سیستەمی ژنانی لە شۆڕشی ژناندا خستەڕوو، وتی: ئەمڕۆ لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا هاوشان لەگەڵ سیستمی گشتیدا سیستمی ژنانیش لە گەشەکردندایە، سیستمی هاوسەرۆکایەتی لە بنەڕەتدا سیستەمێکی مێینەیە،  ئەگەر ژن لە سیستەمی خۆبەڕێوەبەریدا سیستمی خۆی بنیاد بێت، ئەگەر سیستمی سیاسی، ڕۆشنبیری، ئابووری، یاسایی و دیبلۆماسی ژنان پێکبێت، ئەوا سیستمی ژنانە و سیستمی خۆبەڕێوەبەرییش دیموکراتیزە دەکات، جیاوازی ئێمە لەگەڵ شۆڕشەکانی تر ئەوەیە کە شۆڕشی ژنانمان لەدوای شۆڕشی گشتی بەجێنەهێشت و ویستمان سیستەمێکی خۆبەڕێوەبەری لە سیستەمی گشتیدا بنیاد بنێین بۆ ئەوەی خۆمان زامن بکەین.

 

فۆزا یوسف باسی لەوەشکرد کە دەسەڵات نایەوێت سیاسەتی دیموکراتیک پێکبێت و بە هەموو شێوازێک هێرش دەکاتەسەری، "بۆیە ئاواکردنی سیاسەتی دیموکراتیک لە جیهان و ڕۆژهەڵاتی ناوەراست زۆر گرنگە، پێویستە خۆمان بگەیەنینە هەموو ژنان ، چونکە چەندە سیاسەتی دیموکراتیک لە دەوروبەری خۆمان بڵاوبکەینەوە، هێندە شۆڕشەکەمان دەپارێزین.

 

"سەرکەوتن بە دڵنیاییەوە بۆ ژنە"

فۆزا یوسف لە کۆتاییدا ساڵڕۆژی شۆڕشی ١٩ی تەمموزی بەبیرهێنایەوە و وتی: پیرۆزبایی ١١یەمین ساڵیادی شۆڕشی ١٩ی تەمموز لە هەموو دایکان، ژنان و خەڵکی ناوچەکە دەکەم. ئێمە قوربانییەکی زۆرمان داوە بۆ شۆڕشی کۆمەڵایەتی، بۆیە لەناوبردنی قبوڵ ناکرێت، با بە شێوەیەکی بەهێز خۆمان ڕێکبخەین و هێزی بەرگریمان بەهێزتر بکەین، با بەرخۆدێر و وردبین بین، باجێکی گەورە دەدەین، گەورەترین باج کۆیلایەتییە. بۆ ئەوەی بە ئازادی و سەربەرز و بە کەرامەت بژین، نابێت لە تێچوونەکان بترسین، پێویستە بە ئیرادە و باوەڕییەکی زۆرەوە بە دۆست و دوژمنەکانمان بڵێین کە دەستبەرداری ئەم خەباتە نابین، ئەوان پێداگرن لەسەر لەناوبردنی ئێمە، ئێمە پێداگری لەسەر بوونی خۆمان و داهاتووی شۆڕشەکەمان دەکەین، ئێمە ئازادیمان دەوێت، ئەوان ستەمکارییان دەوێت، دەبێت شانازی بە خەباتی خۆمانەوە بکەین، بە بۆنەی ئەم ڕۆژەوە سڵاو لە هەموو دایکانی شەهید، ڕەنجکێشان و ژنانی تێکۆشەر دەکەم، کە بە ئیرادەیەکی گەورەوە لەم ڕێپێوانە بەردەوامن.

 

سبەی: ئابوورییەکی خۆبەڕێوەبەر و خۆبژێوی بە کاری کۆمەڵگە مسۆگەر دەبێت.