Dengê bêdengiyê: Mercedes Sosa

Mercedes Sosa ya ji Amerîkaya Başûr ku guhdarên wê bi navê ‘Dengê bêdengan’ wê bi nav dikin, bi stranên xwe di dilê mirovan de cihê xwe girtiye.

Mercedes Sosa, bû dengê li dijî mêtinkariyê yê şoreşgerên ku xizanî, bêedaletî û bûyîna ‘bexçeyê dawî’ yê Emerîkaya Latîn nepejirandin. Gelo ji ber dengê wê yê bi merhemet û tije bû yan sekna wê ya bi hêz a li ser dikê bû nayê zanîn, ji aliyê heyranên xwe ve weke “Dengê bêdengan” hat binavkirin.

Di 9’ê Tîrmeha 1935’an de li San Miguel Tucumanê hat dinyayê, Mercedes di sala 1959’an de albuma xwe ya yekemîn qeyd kir û îmza avêt bin ji 40’î zêdetir albuman. Ruxmê ku bi gelek hunermendên bi nav û deng ên rojavayî re muzîka xwe parve kir jî tu caran pişt neda axa xwe.

Mercedes yek ji pêşenên eqîm bu. Axên ku lê jiyan kirî li Emerîkaya Başur eqîma ‘Strana Nû’ di 1960’an hatibu destpê kirin. Mercedes Sosa rawestgeha ekola Arjantînê Nueva Cancion a ku tê wateya “Strana Nû” di 1960’an de li Şîliyê derketiye bû. Strana Folk dîsa şîrove kir, bi peyvên stranê, ‘Strana Nû’cî bi sekna hunermendî hemû xetên xwe yên polîtîk parastin.

Bi stranên ji bo axa xwe deng veda

Mercedes Sosa jî di nav vê ekolê de bû, bi stranên axa xwe bi şîroveya xwe ya bêhempa dîsa deng veda. Ji ber Emerîkaya Başûrî bû di destpêkê de di rastî de nasnavê hewceyî telafuzê hat kirin bû. Di dema leşkeriya cuntayê de, di festîvala wê ya di roja 1979’an de, hat binçavkirin û strangotina wê hat qedexekirin. Di vê demê de li Ewropayê ma û di sala 1982’an de vegeriya axa xwe û dikaribû stranên xwe vebêje. 

Di sala 2000’î de xelata Grammy a Latîn girt û xelatek din jî li ser xelatên xwe zêde kir û Mercedes Sosa wiha got: “Xelat ne ji bo min stran got ji ber ku fikirîm jî hatin dayîn. Ez mirovan û bêdadiyê jî difikirim. Ez difikirim lê ez nefikirîbûm qedera min wê newisa bûya…”

 Mercedes Sosa di 4’ê Cotmeha 2009’an de li paytexta Arjantîn Buenos Airesê di 74 saliya xwe de jiyana xwe ji dest da. Jinek vokalîstek xurt bû her wiha Mercedes Sosa ji bo jinan jî stran nivîsand û gotiye ku di dema şerê Emansipasyonê de Manuela Padreza ya ku pêşengî ji bo berxwedanê kiriye re yek ji strana "Manuela la tucumana" a ku diyar kiribû ye.