زەینەب خەلیف

 

دێرەزوور – لەناو ئەو بارودۆخە ئابورییە دامرکێنەرانەی کە سەدان خێزان ناچار دەکەن منداڵەکانیان لە خوێندن بێبەش بکەن و ناچاریان بکەن کار بکەن، خۆبەڕێوبەری لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا هەوڵدەدات ژینگەیەکی پەروەردەی دابین بکات کە ئەو منداڵانەی لە ساڵانی جەنگ و کۆنتڕۆڵکردنی داعش وازیان لە خوێندن هێناوە لەخۆبگرێت، بەڵام هەژاری و نەبوونی هۆشیاری و بارودۆخی کۆمەڵایەتی ڕێگری لە هەر هەوڵێک دەکات.

 

زۆر هۆکار منداڵان پاڵدەنێن بۆ بازاڕی کار لەبری قوتابخانە، دیارترینیان ئەو شەڕەیە کە کاریگەری لەسەر جەستە لاوازەکانیان هەیە، سەرەڕای ڕزگاری، منداڵان بەردەوامن لە پێدانی باجەکەی، نەک تەنها لە ڕێگەی وێرانکردنی ماڵەکانیان بەڵکو بە زەوتکردنی سەرەتاییترین مافەکانیان وەک پەروەردە.

 

لە دێرەزوور، مێزی قوتابخانەکان چۆڵن، جانتای قوتابخانەکان بوونەتە ئامرازێکی لەبیرکراو، بەو پێیەی کەلێنی وازهێنان لە قوتابخانەکان فراوانتر بووە و بووەتە هەڕەشەیەکی بێدەنگ بۆ داهاتووی تەواوی نەوەیەک.

 

دیاردەی وازهێنان لە خوێندن چیتر تەنها پەیوەست نییە بە کاردانەوەی شەڕ یان هەژارییەکی زۆرەوە، بەڵکو ڕەنگدانەوەی ناهاوسەنگییەکی پێکهاتەییە لە ڕاستی کۆمەڵایەتی و پەروەردەییدا، زۆرێک لە خێزانەکان متمانەیان بە بەهای پەروەردە لەدەستداوە لە کاتێکدا بارودۆخی ئابووری دامرکاندووە کە منداڵان ناچار دەکەن لە تەمەنێکی بچووکدا بچنە ناو بازاڕی کارەوە.

 

قەیران

ساڵح حسێن وەزیر وتی: قوتابخانەم بەجێهێشت، چونکە ماڵەوە پێویستی بە منە، کاری بۆیاخکاری ئۆتۆمبێل دەکەم و یارمەتی خوشکەکەم دەدەم لە خەرجییەکانی، قوتابخانەم خۆشدەوێت، بەڵام ئەوە خۆراکم پێنادات... دەبێت کاربکەم بۆ ئەوەی بژێوی ژیانی خێزانەکەم دابین بکەم.

 

عەلا، منداڵی کچ بە وشەی پڕ لە ئازار چیرۆکەکەی دەگێڕێتەوە و وتی: زۆر حەزم لە خوێندن بوو، بەڵام تواناکانم ڕێگەیان پێنەدام، لەگەڵ باوکم کاردەکەم و لە بازاڕدا کاڵا دەفرۆشم، خەونم ئەوەیە بگەڕێمەوە بۆ قوتابخانە، بەڵام باری داراییم ڕێگەم پێنادات.

 

چیرۆکی ئەم منداڵانە ڕەنگدانەوەی ڕاستی هەزاران کەسی وەک ئەوانە کە دەفتەرەکانیان بە کۆشک و کەرەستەی کارکردن گۆڕیوە، لە نەبوونی پشتیوانییەکی پێویست بۆ خێزانەکانیان.

 

دایکان: ئێمە دەمانەوێت منداڵەکانمان پەروەردە بکەین، بەڵام...

خولا قەلاب، دایکی هەشت منداڵە، دووپاتیکردەوە کە خوێندن چیتر بژاردەیەک نییە بۆ خێزانەکەی، ئێمە هەشت ساڵە وەک پەنابەر دەژین، کرێی خانوو زۆرە، ژیانیش قورسە، منداڵەکانم بەبێ قوتابخانە گەورە بوون، چونکە بە سادەیی پارەمان نییە بۆ ئەوەی بیاننێرین بۆ ئەوێ، کوڕەکەم ئێستا تەمەنی دە ساڵە و ڕەتیدەکاتەوە بگەڕێتەوە.

 

مریەم حەمەد، دایکی دوو منداڵ، ململانێکانی خۆی لەگەڵ ژیانی ڕۆژانەدا دەگێڕێتەوە، وتی: هاوژینەکەم نەخۆشە، منیش بەرپرسیارم لە بژێوی ژیانی خێزانەکە، ئێمە لە بازاڕدا شت دەیفرۆشین، زۆرجاریش هیچ قازانجێک ناکەین، ناچار بووم دوو کوڕەکەم بەشدار بکەم لە کارەکەدا، بۆ ئەوەی یارمەتیم بدەن، هیوادارم بخوێنن، بەڵام بارودۆخەکان زۆر سەختن بۆ ئێمە.

 

پلانی وەڵامدانەوە سەرەڕای ئاڵەنگاریەکان

لە بەرامبەر ئەم ئاڵەنگاریانە، شروق بەتحە، هاوسەرۆکی دەستەی پەروەردە لە دێرەزوور دووپاتی دەکاتەوە، کە دیاردەی وازهێنان لە خوێندن دەرئەنجامی چەندین ساڵ پشتگوێخستن و پەراوێزخستنە لە ماوەی کۆنترۆڵکردنی داعشدا، کە تەواوی نەوەیەک بەبێ دامەزراوەی پەروەردەیی کاریگەر گەورە بوون و ساڵانێک لە خوێندن دابڕان.

 

ڕوونی دەکاتەوە، کە گەورەترین ئاڵەنگاری لە یەکخستنی ئەو منداڵانەیە کە ساڵانێکی زۆرە لە قوتابخانە دەرچوون، بە تایبەت کە هەندێکیان تەمەنی گونجاوی خوێندنیان تێپەڕاندووە، وتی: بارودۆخێکی دڵەڕاوکێ لە نێو ئەم منداڵانەدا هەیە، ئەمە جگە لەوەی کەلێنی بەرچاو لە نێوان ئەوان و هاوپۆلەکانیاندا هەیە.

 

شروق بەتحە تیشکی خستە سەر ڕۆڵی دەسەڵاتی پەروەردە لە بەرەنگاربوونەوەی وازهێنان لە خوێندن، ڕایگەیاند کە خۆبەڕێوەبەری بەرنامەی خوێندنی جێگرەوەی دەستپێکردووە، لەوانە کردنەوەی پۆلی "تێکەڵبوونی پەروەردەیی" بە تایبەتی بۆ ئەو منداڵانەی کە وازیان لە خوێندن هێناوە و پێشکەشکردنی پاڵپشتی دەروونی و کۆمەڵایەتی بۆ ئاسانکاری تێکەڵبوونیان، جگە لە هەڵمەتەکانی هۆشیاری کۆمەڵگە بۆ ڕوونکردنەوەی گرنگی خوێندن بۆ خێزانەکان.

 

بەڵام وەک ئەو جەختی لەسەر دەکاتەوە، ئەم هەوڵانە بە تەنها بەس نین. ئەوان پێویستیان بە پشتیوانی کۆمەڵگەی ناوخۆیی هەیە، هەروەها دەستێوەردانی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان بۆ بەشداریکردن لە دابینکردنی بودجە بۆ بەرنامەکانی پەروەردە و دابینکردنی هاندان بۆ خێزانە پێویستەکان.

 

پلانی ژێرخانی لاواز و ئاوەدانکردنەوە

دەیان قوتابخانە لە پارێزگای دێرەزوور بەهۆی شەڕەوە زیانیان بەرکەوتووە و بەهۆیەوە کەمی پۆل و ئامرازەکانی خوێندن بە شێوەیەکی زۆر دروست بووە، لە ئێستادا خۆبەڕێوەبەری کاردەکات بۆ نۆژەنکردنەوەی قوتابخانەکان و دەستەبەرکردنی پێداویستییە سەرەتاییەکان، بەڵام سەرچاوەکان بە بەراورد لەگەڵ قەبارەی پێداویستییەکان سنووردار دەمێننەوە.

 

شروق بەتاحە، ئاماژە بەوە دەکات، کە ئەمڕۆ گرنگی سەرەکی لەسەر پەروەردەیە وەک ئامرازێکی بەرخۆدانی درێژخایەن، پەروەردە شتێکی خۆشگوزەرانی نییە، بەڵکو پێویستییەکە بۆ پاراستنی منداڵان لە توندڕەوی و هەژاری، هەر منداڵێک کە دەگەڕێینەوە بۆ قوتابخانە، داهاتوویەکیە کە دووبارە بونیادن دەنێینەوە، هەر بۆیە دیاردەی وازهێنان لە خوێندن لە دێرەزوور تەنها ژمارەیەک نییە؛ کارەساتێکی کۆمەڵایەتی بەردەوام.

 

منداڵان دەرفەتی فێربوونیان لەدەست دەدەن، خۆیان لە بازنەی کاری زۆرەملێ، یان تەنانەت ڕادیکاڵبووندا دەبیننەوە، هەرچەندە خۆبەڕێوەبەری هەوڵی ڕوون دەدات، بەڵام بەرپرسیارێتی بەکۆمەڵ دەمێنێتەوە و خێزان و کۆمەڵگەی ناوخۆیی و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان دەگرێتەوە.

وتی: ئەمە هەنگاوی یەکەمە بەرەو داهاتوویەکی پارێزراو و کۆمەڵگەیەکی یەکگرتوو و منداڵان کە شایەنی دەرفەتی دووەمن پێش ئەوەی درەنگ بێت.

 

خۆبەڕێوەبەری و هەوڵدان بۆ کۆنتڕۆڵکردنی دیاردەکە

ئەو منداڵانەی ئەمڕۆ لە خوێندن دوورخراونەتەوە، ڕەنگە لە داهاتوو هەژارتر و زیانبەرکەوتووتر بن، چارەسەرکردنی پرسی وازهێنان لە خوێندن لە پارێزگای دێرەزوور تەنها بە نۆژەنکردنەوەی قوتابخانەکان یان کردنەوەی پۆلی نوێ سنووردار نییە، بەڵکو پێویستی بە ڕێبازێکی هەمەلایەنە هەیە کە بە پشتیوانی دەروونی بۆ منداڵان دەست پێدەکات، پاشان خولی پەروەردەی مامۆستایان و لە کۆتاییدا دووبارە بونیادنانەوەی متمانە لە نێوان کۆمەڵگە و قوتابخانەدا، ئەمە پرسێکی نەوەکانە، نەوەیەک کە توانای چاوەڕوانی نییە و پێویستی بە هاوبەشییەکی ڕاستەقینە هەیە لە نێوان کۆمەڵگە و ئیدارە و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان، چونکە هەر منداڵێک لە شەقامەکان ڕزگار دەکرێت، نوێنەرایەتی داهاتوویەک دەکات کە دووبارە ئاوەدان بکرێتەوە.

 

خۆبەڕێوەبەری هەوڵدەدات دیاردەی وازهێنان لە خوێندن لەڕێگەی بەرنامەکانی یەکخستنی پەروەردەییەوە کۆنتڕۆڵ بکات، ئەو منداڵانە دەکاتە ئامانج کە ساڵانێکە بەهۆی شەڕەوە لە خوێندن دەرچوون، ئەم بەرنامانە بریتین لە کردنەوەی پۆلی تایبەت و پێشکەشکردنی پاڵپشتی دەروونی و پەروەردەیی، بەڵام قەبارەی هەژاری و بێکاری وا دەکات ئەم هەوڵانە بە تەنها بەس نەبێت، یەکێک لە ئاستەنگە سەرەکییەکان، یەکگرتنەوەی ئەو منداڵانەیە کە تەمەنی خوێندنیان تێپەڕاندووە، کە ڕەنگە بەهۆی شەرمەزاری یان وابەستەبوونیان بە بازاڕی کارەوە بگەڕێنەوە.