مەهتاب شەریفی

 

ورمێ- لە ١٠ ساڵی ڕابردوودا بەرخۆدانی کۆبانی بووە بە یەکێک لە ڕووداوە چارەنووسسازەکانی مێژووی کورد و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و شەڕەکەش وەڵامێکی بەکۆمەڵ بوو بۆ یەکێک لە هەڕەشە دڕندەکانی سەردەمی خۆی، داعش، کە بە پشتیوانی حکومەتە کۆنەپەرستەکان لەوانە تورکیا و قەتەر ناوچەکەی تیرۆر کردووە.

 

داعش کۆمەڵکوژی لە دژی خەڵک ئەنجامدا، بەتایبەتی لە شاری کۆبانی، کە یەکەم شار بوو لە ناوچەی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا ڕزگارکرا، دوای ئەوەی لە ساڵی ٢٠١٢ پەیوەندی بە پرۆژەی دیموکراسیەوە کرد، هەروەها دوای چەند ساڵێک لە پێکدادانێکی پچڕپچڕ لەگەڵ گروپە توندڕەوەکان کە پشتیوانیان لێکرا لەلایەن دەوڵەتی تورکیاوە، ئەم ناوچەیە لە ساڵی ٢٠١٥ لەلایەن پێش داعشەوە ڕووبەڕووی هێرشێکی توندوتیژ بووەوە.

 

کاریگەری شەڕی کۆبانی لەسەر ژنە چالاکوانە زیندانییەکان

لەناو ئەو ژنە پێشەنگانەی کە لە ڕۆژهەڵاتی کوردستانەوە هاتنە ناو دڵی بەرخۆدان لە کۆبانی، دەکرێ ئاماژە بە وریشە مورادی و پەخشان عەزیزی بکرێت لە سەردەمێکدا کە تورکیا بە ئاشکرا پشتیوانی داعشی دەکرد لە ڕووی لۆجستییەوە، جیهان بە هەناسەیەکی چەقۆکێشەوە سەیری کەوتنی نزیکی کۆبانی دەکرد، ئەم ژنانە شانبەشانی شەڕڤانانی یەپەگە/یەپەژە بەرگرییان لەم شارە دەکرد.

 

وریشە مورادی لەم شەڕەدا بریندار بوو، دوای شکستی داعش لە کۆبانی، دەوڵەتی تورک ناوی ئەوی خستە لیستی تیرۆریستییەوە، بەڵام ئەمە کۆتایی چیرۆکەکە نەبوو، بەو پێیەی ڕژێمی ئێران هەمان ئەو سیاسەتانەی پەیڕەو کرد کە داعش و دەوڵەتی تورکیش بەدوایدا هات، و دەستگیری کرد و تۆمەتی خیانەتیان تۆمەتبار کرد، ساڵێک لە زینداندا بوو.

 

 پەخشان عەزیزی، وەک چالاکوانێکی کۆمەڵایەتی لە سەردەمی بەرخۆدانی ڕۆژئاواو کۆبانیدا، بۆ پشتیوانی لە زیانبەرکەوتووانی شەڕ، ڕووبەڕووی سزای لەسێدارەدان دەبێتەوە کە لە لایەن دادگاکانی دەسەڵاتدارانی ئێرانەوە دەرچووە، وریشە مورادی لە یەکێک لە نامەکانیدا لە زیندانی ئەڤینەوە کاتێک دەڵێت: داعش سەرمان دەبڕێت و کۆماری ئیسلامی لەسێدارەمان دەدات.

 

شەڕی مانەوە... بوونی ژن و گەنجی کورد لە مەیدانی بەرخۆدان

 لەم شەڕە مێژووییەدا ژنان و گەنجانی کورد لە هەموو کوردستانەوە بە پاڵنەری وڵاتپارێزی و بوێری گەیشتنە کۆبانی و چوونە ناو شەڕێکەوە کە ئەم بەرخۆدانە چوار مانگییە بە پێشەنگایەتی تێکۆشەران و گەلی لایەنگری ڕزگاریخوازی بە سەرکەوتن کۆتایی هات، سەرکەوتنێکە کە نەک هەر یارمەتیدەر بوو لە چەسپاندنی شۆڕشی ڕۆژئاوا، بەڵکو نەخشەیەکی بۆ یەکگرتنەوە لەنێوان پارچە جیاجیاکانی کوردستان و بەتایبەت پەیوەندییەکانی ڕۆژئاوا و ڕۆژهەڵاتی کوردستان دابین کرد.

 

پەیوەندییەکی قووڵ لە نێوان ڕۆژئاوا و ڕۆژهەڵاتی کوردستان

 دوای سەرکەوتنی مێژوویی کۆبانی، خۆشییەکان لە شەقامەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان دەنگی دایەوە، و دروشمی هاودەنگیی نێوان هەردوو گەل لە ساڵی ٢٠١٥دا، پێش ئەم ڕووداوە، و بەهۆی سنوورە جوگرافییەکانەوە، هیچ پەیوەندییەکی وا قووڵ نەبوو، بەڵام بەرخۆدانی کۆبانی، کە کاردانەوەیەک بوو بەرامبەر بە دەستگیرکردنی ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالان گەلی کوردم هێنایەوە سەر شەقامەکان، ئەمجارەیان بۆ پشتیوانی لە بەرخۆدانی کۆبانی، ژمارەیەکی زۆر بەرەو چیاکانی قەندیل و ڕۆژئاوا بۆ بەشداریکردن لە شەڕەکەدا ڕۆیشتن، هەروەها خوێندکارانی زانکۆ خۆپیشاندانیان بۆ پشتیوانی لە کۆبانی و دژی داعش ڕێکخست و خۆپیشاندانی بەرفراوان لە شارە جۆربەجۆرەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بۆ پشتیوانی لە ڕۆژئاوا بەڕێوەچوو.

 

پشتیوانی بەرفراوان لەلایەن خوێندکاران و چالاکانی مەدەنی

ژنان، خوێندکاران، چالاکانی مەدەنی و سیاسەتمەدارانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە قەبارەیەکی بەرفراوان پشتیوانی بەرخۆدانی کۆبانییان کرد و ئامادەبوونی ئەو کەسانە لە مەیدانە کۆمەڵایەتییە جۆراوجۆرەکان و ئەنجامدانی ئاهەنگ و کۆبوونەوە، هاوسۆزی قووڵی کۆمەڵگەی کوردستانی لەگەڵ کۆبانی نیشان دا.

 

لە کۆبانیەوە بۆ ڕۆژهەڵاتی کوردستان: ژن، ژیان، ئازادی

 لە بەرخۆدانی کۆبانیدا فەلسەفەی ژن، ژیان، ئازادی ڕوون کرایەوە و بە وردی دژی داعش بوو، هەروەک وریشە مورادی لە پەیامەکەیدا وتی: شانازیکردنیان سەری بڕدراوی ژن و منداڵانی بیرخستەوە، هاوارکردنەکەمان دروشمی ژن، ژیان، ئازادیی بیردەخستەوە.

 

خاڵی هاوبەشی نێوان گروپە کۆنەپەرستەکان دژایەتیکردنی ژنانە و خاڵی لاوازیان ڕزگارکردن و هۆشیاریی ژنانە و هەروەک چۆن کابوسەکەی داعش دروشمی ژنان بوو لەگەڵ ژن، ژیان، ئازادی و لە ئێرانیش لەگەڵ کوشتنی ژینا ئەمینی بەدەستی دەسەڵات بەبیانووی ئەوەی حیجابی ناچاری ڕەتکردووەتەوە، پریشکی ڕاپەڕینێکی شۆڕشگێڕانە هەڵگیرسا بە دروشمی ژن، ژیان، ئازادی، ڕزگاری بەدیهات و گەورەترین ڕاپەڕین کە لە دڵی کۆمەڵگەوە دەستیپێکرد، ئەم فەلسەفەیەی  بردە ئاستی جیهانی و ئێستا لە هەموو جیهاندا، لە دژی دەسەڵاتە ئیستغلالکار و ژنکوژەکان، ئەم دروشمە دەوترێتەوە.

 

ئەزموون و کێشەکانی ژیان لە کاتی بەرخۆداندا

چالاکوانانی مەدەنی و خوێندکارانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان دووپاتیان کردەوە، فشارە ئەمنییەکان لەسەر هەموو چالاکییەکی پشتیوانی لە بەرخۆدانی کۆبانی گەورە بوون.

 

لەیلا کە ناوێکی خوزراوە، خوێندکاری پێشووی زانکۆی پەیامنووری مەهاباد، ڕۆژانی بەرخۆدانی کۆبانیی بەبیر هێنایەوەو وتی: لەو ماوەیەدا ئێمە لە پرسی بەرخۆدانی کۆبانیدا لەگەڵ تێکۆشەرانی دیکەی خوێندکاری بە شێوەی جیاواز پەیوەندیدار بووین و هەموو گفتوگۆکان، لە کۆبوونەوەی گروپی لە زانکۆ تا گفتوگۆی نێوان هاوڕێیان، لە دەوری ڕووداوەکانی کۆبانی دەسوڕایەوە.

 

وتیشی: زۆرێک لە ڕێپێوانەکانمان کرد بۆ پشتیوانی لە ڕۆژاڤا و بەرخۆدانی کۆبانی، بەڵام بەهۆی فشارە ئەمنییە توندەکانەوە زۆرێکمان بانگهێشتی ئەمنی کراین بەتایبەتی بۆ فەرمانگەی ئیتلاعاتی مەهاباد و بوکان، و سەرۆکی زانکۆی پەیام نور لەو کاتەدا بوو ئەو کەسێکی سەر بە حکومەتە و خاوەنی ئاراستەی ئایینی ئیخوانە ڕۆڵێکی کاریگەری هەبوو لە تۆمارکردنی سکاڵا دژی خوێندکاران، و ژمارەیەکی زۆریش لە خوێندکاران، بە خۆمەوە، ناچار بووین زانکۆ بەجێبهێڵین و بە شێوەیەکی کەسی درێژە بە خوێندنەکەمان بدەین، چونکە فشارە هەبووەکان وایکردبوو پەیوەندیکردن بە زانکۆوە ئاستەنگ بێت.

 

ڕۆژین کە ناوێکی خوازراوە خوێندکاری پێشووی زانکۆی ورمێ، چالاکییە مەترسیدارەکانی پشتیوانی لە بەرخۆدانی کۆبانێی بەبیر هێنایەوەو وتی:  لەو سەردەمەدا، هەموو سەرنجمان، لە کوردەوە تا خوێندکارانی دیکەی خاوەن بیرۆکەی جیاواز، ، تیشکمان خستە سەر کۆبانی و بەرخۆدانی مێژوویی، و ئێمەش خەریکی سازدانی کۆبوونەوەی زۆر بووین لە زانکۆ، و بە وتنەوەی دروشمی "بژی بەرخۆدانی کۆبانی" و "شەهید نامرن"، هەستمان بە هاودەنگی و هێز کرد، یەکێک لەو دروشمە گرنگانەی کە چەندین جار دووبارە بووەوە، دروشمی “ژن ژیان ئازادی” بوو، نەک هەر بەرخۆدانی ژنان لە کۆبانی بووە بابەتی گفتوگۆی ڕۆژانەمان، بەڵکو بیرو فەلسەفەی ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالان و ڕۆڵی ژنان لە تەڤگەری ڕزگاریخوازی کوردستاندا وردە وردە جێگەیەکی تایبەتی لە ناو ئێمەدا دۆزیەوە و پەرتوک و بڵاوکراوەی پەیوەندیدار بە بیری ڕێبەر ئۆجالان لە ناو چالاکواناندا دەسوڕانەوە و ئەم ئەزموونەش پریشکێکی گەورە بوو لە بیرکردنەوەی زۆرێک خوێندکاران وایکرد بگەینە تێگەیشتنێکی قووڵتر لە بەرخۆدان و ئازادی.

 

ئەسرین کە ناوێکی خوازراوە یەکێک لەو چالاکە مەدەنیانەی کە لە گردبوونەوە جەماوەرییەکان بۆ پشتیوانی لە ڕۆژئاوا و کۆبانی ڕۆڵێکی کاریگەریان هەبوو، وتی: لەگەڵ کۆمەڵێک چالاکوانی مەدەنی لە چەند شارێکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بووین، هەوڵمان دەدا ڕێپێوانی جەماوەری هەماهەنگ بکەین لە ڕێگەی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە، توانیمان ڕێپێوان ڕێکبخەین، زۆرێک لە چالاکوانان، بەتایبەتی ژنان و گەنجان، چوونە قەندیل و ڕۆژئاوا بۆ ئەوەی بەشداری بەرخۆدان بکەن، بۆ ئێمە کۆبانی ڕەمزی یەکڕیزی و تەبایی بوو، لەوێ بە خوێنی خۆمان پەیمانی ئازادیمان مۆر کرد.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، لە کۆمەڵگەی نەریتی و پیاوسالاریدا، بەرخۆدانی کۆبانی یەکێک بوو لە گەورەترین پریشکەکانی شکاندنی ئایدۆلۆژیای پیاوسالاری، لە سەردەمێکدا کە گەریلا و شەڕڤانانی یەپەگە/یەپەژە لە دژی تاریکی داعش شەڕیان دەکرد، بینیمان تەمەنی چەندەو بیروباوەڕەکان لە سەرانسەری کوردستان داڕما، کاریگەریی ئەم قۆناغەش ئەوەندە قووڵ بوو،دەکرێت بڵێین لە ساڵی ٢٠٢٢ بوو بە دامەزرێنەری ڕاپەڕینی شۆڕشگێڕانەی "ژن، ژیان، ئازادی". کاتێک ئەم ڕاپەڕینە دەستیپێکرد هەمان ئەو هاوڕێیانەمان دۆزیەوە کە لەگەڵمان بوون بۆ پشتیوانی کۆبانی، ڕۆژئاوا و شەنگال دیسانەوە، یادگارییەکانمان زیندوو بوونەوە.

 

ئاماژەی بە چالاکییەکانی دیکەی ئەوکاتە کرد و وتی: چالاکییە ڕەمزییەکانی وەک چاندنی نەمام و کۆکردنەوەی هاوکارییەکانی خەڵکیش لە کارەکانی ئێمەدا بوون، بۆ نموونە هاوژینە گەنجەکان لە ئاهەنگەکانیاندا  زێڕ و دیارییەکانیان دەبەخشی بۆ ئەوەی یارمەتی بەرخۆدان بدەن، هەروەها شایەتحاڵی پەیوەستبوونی کۆمەڵێک گەنج بووین بۆ ناو ڕیزەکانی گەریلا و ئەم تەڤگەرە لەو سەردەمەدا هێمای هاودەنگی و پشتیوانی قووڵی خەڵک بوون بۆ ئایدیالی کۆبانی و ئازادی.