نەجوە ڕاهم

 

جەزائیر-بارەگای کۆردیناسیۆنی نیشتمانی کۆمەڵگەی مەدەنی - فەرمانگەی نیشتمانی لە جەزائیر ڕۆژی ١٢ی تەمووز میوانداری کۆڕێکی نیشتمانی مێژوویی کرد، بە ناوی "ڕۆڵی ژنانی جەزائیر لە سەردەمی شۆڕشی ڕزگاریخوازی شکۆمەنددا: لە خەباتی چەکدارییەوە بۆ بەهێزکردنی پێگەی خۆیان لە بەرگریکردن لە نەتەوە".

 

ئەم کۆڕە یادی ٥ی تەمووز دەکات کە بەرواری گەڕاندنەوەی سەروەری نەتەوەیی و سەربەخۆیی بۆ جەزائیر لە ساڵی ١٩٦٢، دووپاتی دەکاتەوە کە ژنانی جەزائیر کە لە بەرەکانی شەڕ و لە بواری دروستکردندا ئامادە بوون، ئەمڕۆش بەردەوامن لە بەشداریکردن لە پاراستنی شوناسی نەتەوەیی، خۆیان ئامادە دەکەن بۆ ئەوەی ڕۆڵێکی کاریگەرتر لە داهاتووی سیاسی و کۆمەڵایەتی وڵاتدا بگێڕن.

 

لە شۆڕشەوە بۆ دەوڵەت... بەردەوامیی ڕۆڵی ژنان

فاتمە نوغی، دەروونناسی کلینیکی و چالاکوانی کۆمەڵایەتی، جەختی لەوە کردەوە کە ڕێکخستنی ئەم کۆڕە لە وەڵامی بانگەوازی کۆمەڵگەدا دێت، بۆ پیرۆزکردنی ناوەندی سەربەخۆیی لە ویژدانی جەزائیرییەکاندایە، هەروەها ئامانجی ئەوەیە ڕۆشنایی بخاتە سەر ڕێبازی مێژوویی ژنانی جەزائیر، کە ژیانی خۆیان بەخت کرد لە پێناو ئازادی وڵات و گەلەکەیان، ئەمڕۆ، ئەوان بەردەوامن لە خەباتی خۆیان لە گۆڕەپانە نوێیەکاندا کە پێویستی بە هۆشیاری سیاسی و پابەندبوون بە هاوسەنگی لەگەڵ گۆڕانکارییەکان هەیە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، بەرگریکردن لە کۆمەڵگە چیتر تەنها لە چەکدا سنووردار نییە، بەڵکو بووەتە بەرپرسیارێتییەکی فیکری و یاسایی و ڕاگەیاندنی و تەکنەلۆژی، لێرەدا گرنگی ڕۆڵی ژنان دەردەکەوێ، نەک تەنها لە یادەوەریدا، بەڵکو لە داڕشتنی سیاسەت و بونیادنانی ئایندەشدا.

 

کۆکردنەوەی سیاسی و کۆمەڵایەتی بە ڕوانگەیەکی ژنەوە

نەبیلە قرومی، پزیشکی کارگێڕی و چالاکوانی کۆمەڵگەی مەدەنی جەختی لەوە کردەوە کە کۆڕەکە نوێنەرایەتی وەڵامێکی کاریگەر دەکات بۆ کۆکردنەوەی نیشتمانی و وزەی ژنان، بەتایبەتی لە کایەی سیاسیدا، ژنانی جەزائیر تەنها توخمێکی تەواوکەر نین، بەڵکو پێشەنگێکی ڕاستەقینەن لە سیستەمی پەروەردەدا، ئەگەر ئێمە کۆمەڵگەیەکی سەرکەوتوو و یەکگرتوومان دەوێت، دەبێت ژنان بە ئامرازی مۆدێرن بەهێز بکەین بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئاڵەنگاریەکانی سەردەم.

 

تیشکی خستەسەر گرنگی خولی پەروەردەی ژنان لە بوارەکانی تەندروستی و تەکنەلۆژیای دیجیتاڵیدا، ڕایگەیاند کە زانینی دیجیتاڵی چیتر شتێکی خۆشگوزەرانی نییە، بەڵکو پێویستییەکە بۆ پاراستنی نەوەکان و ڕووبەڕووبوونەوەی قسەی ڕقاوی و زانیاری هەڵەی ڕاگەیاندن کە یادەوەری بەکۆمەڵ و مێژووی جەزائیر دەکاتە ئامانج.

 

هەروەها نەبیلە قرومی سەرسامی خۆی بە خۆڕاگری ژنانی فەڵەستینی نەشاردەوە: سڵاوێک بۆ ژنانی خۆڕاگری فەڵەستینی، چونکە نموونەیەکی ئیلهامبەخشی خۆڕاگری و شکۆمەندانەیان داناوە، جەزائیر چ وەک دەوڵەت و چ وەک گەلێک، لە پشتیوانییە چەسپاوەکانیدا بۆ دۆسی دادپەروەرانەی فەڵەستین، بە ڕوونی دەمێنێتەوە.

 

نوێنەرایەتی سیاسی و یاسایی... لە نێوان دەق و ڕاستیدا

قماش سامیە، پرۆفیسۆر باسی لە نوێنەرایەتیکردنی ژنانی جەزائیر کرد لە دامەزراوە سیاسی و یاسادانانەکاندا، ئاماژەی بەوەدا کە دەستووری جەزائیر مافی بەشداری سیاسی ژنانی دەستەبەر دەکات، بەڵام پێویستی بە جێبەجێکردنی قووڵتر هەیە لە پراکتیکی ڕۆژانەدا.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، ژن پێویستیان بە مۆڵەت نییە بۆ ئەوەی لە پۆستی بڕیاردا بن، بەڵکو باوەڕیان بە ڕۆڵی خۆیان و لێهاتوویی پشتیوانیکردنیان هەیە، ئەمڕۆ پێویستمان بە ژنان هەیە کە ئامادەیی بەهێزیان هەبێت لە ئەنجومەنە هەڵبژێردراوەکان، پەرلەمان، شارەوانیەکان، ناوەندەکان، چونکە دەنگی ژنان تەنها مافێک نییە، بەڵکو زیادکردنێکی چۆنایەتییە بۆ ڕێبازی گەشەسەندنی دیموکراتی.

 

قماش سامیە، پرۆفیسۆر داوای لە ژنانی جەزائیر کرد کە گۆڕەپانی سیاسی بۆ پیاوان چۆڵ نەکەن، سیاسەت مەیدانێکی دوژمنایەتی ژنان نییە، بەڵکو شوێنی سروشتییە بۆ هەر کەسێک کە پڕۆژەیەکی بۆ گۆڕانکاری هەبێت، ژنانی جەزائیریش لە دوای شۆڕشەوە سەلماندوویانە کە ئەم پڕۆژەیەیان هەیە.

 

ژن لەنێوان یادەوەری و مۆدێرنیتەدا

کۆڕەکە تەنها لە سروشتێکی ئاهەنگگێڕانەدا سنووردار نەبوو، بەڵکو خوێندنەوەیەکی شیکاریی قووڵی بۆ گفتوگۆیەکی نێوان یادەوەری نەتەوەیی و مۆدێرنیتە کۆمەڵایەتی پێشکەش کرد، جەختی لەوە دەکردەوە کە ژنانی جەزائیری ئەمڕۆ ڕووبەڕووی بەرپرسیارێتییەکی دووانە دەبنەوە: پاراستنی گێڕانەوەیەکی ڕەسەنی خەبات و بەشداریکردن لە گۆڕانکارییە هاوچەرخەکاندا کە پێگەی دادپەروەر و کاریگەریان لە ئێستا و داهاتوودا گەرەنتی دەکات.

 

ئەم کۆڕە هەلێکی بۆ تیشک خستنەسەر دەنگە ژنەکان لە بنەمای جیاوازەکانەوە ڕەخساند، چالاکوانانی ژن و ئەکادیمی و پسپۆڕانی بواری تەندروستی و پەروەردە و ڕاگەیاندن و سیاسەتی گشتی بەشدارییان لە گفتوگۆیەکی کراوەدا کرد، کە تیایدا تیشک خرایەسەر میکانیزمەکانی بەهێزکردن و بەرزکردنەوەی هۆشیاری سیاسی و بەرەنگاربوونەوەی ئەو چەشنە چەقبەستووانەی کە سەرەڕای دەستکەوتەکانیان بەردەوامن لە هێرشکردنە سەر ژنانی جەزائیر.