سیلڤا ئیبراهیم

 

حەسەکە-پەکەکە ١٢مین کۆنگرەی خۆی لە ڕۆژانی ٥-٧ی ئایار ئەنجامدا. ئەو بڕیارانەی کە درابوون نوێنەرایەتی هەنگاوێکی گرنگیان دەکرد، نەک تەنیا پرسی کورد بەڵکو کاریگەری لەسەر ئەو پرسە دڕکاوییە زۆرانەی کە ڕووبەڕووی وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بووەتەوە، بەتایبەتی ئەوانەی کە بەشێک لە کوردستان دەگرێتەوە.

 

هێڤیدار خالید، ڕۆژنامەنووس گرنگی ئەو بڕیارانەی تەڤگەرەکە و کاریگەرییان لەسەر ئایندەی هەرێم ڕوون کردەوە. ئەو دووپاتی کردەوە کە "بانگەوازەکەی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان لە کاتێکی چارەنووسسازدا بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هات"، ئاماژەی بەوەدا کە کۆنگرەی پەکەکە وەڵامێک بوو بۆ ئەم بانگەوازە، بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی لە ناوچەکەدا بە گواستنەوەی بۆ خەباتی سیاسی و مافی مرۆڤ.

 

بانگەواز بۆ ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک... بە مێژوویی پێناسە دەکرێت

پێی وابوو کە "کۆنگرەی ١٢می پەکەکە لە وەڵامی ئەو بانگەوازە مێژووییەی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان هاتە ئاراوە. هەروەها چالاکوانان و چاودێرانی کاروباری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و تورکیا و کورد کۆنگرەیان بە هەنگاوێکی مێژوویی زانی.

 

بانگەوازی مێژوویی لەم قۆناغەدا پەیوەستە بەو پێشهاتانەی کە لە گۆڕەپانی ناوچەیی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ڕوودەدەن. ئاماژەی بەوەشکرد، بانگەوازی ئاشتی و کۆمەڵگەیەکی دیموکراتی لەژێر ڕۆشنایی ئەو پێشهاتانەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ڕوویدا، کە بە هێرشەکەی ٧ی تشرینی یەکەمی دەستیپێکرد، کە تێیدا حەماس نیشتەجێبوونی ئیسرائیل و وەڵامدانەوەی ئیسرائیلی کردە ئامانج.

 

ڕوونیشیکردەوە، ٧ی تشرینی یەکەم"سەرەتای گۆڕانکارییە سیاسییەکان و هاوسەنگی هێز لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بوو، هەروەها گۆڕان بەرەو ڕێچکەی نوێ لە ناوچەکەدا، کە بە نەهێشتنی حەماس نوێنەرایەتی دەکرێت، دواتر فراوانتر بوو بۆ ئەوەی حزبوڵا لە باشووری لوبنان بگرێتەوە، هەروەها بە ئامانجگرتنی سیستماتیکی سەرکردەکانی ئەم دوو ڕێکخراوە لەلایەن هێزەکانی ئیسرائیلەوە بە بیانووی وەڵامدانەوەی هێرشی حەماس".

 

کاریگەری ئەم مێژووە، هەنگاوە بە ئەنقەستەکانی ئیسرائیل لەگەڵیدا، لەسەر هەموو ناوچەکە بە گشتی

وتی: دواتر گۆڕانکارییەکان سووریای گرتەوە، ڕووخانی ڕژێمی بەعس دوای زیاتر لە ٥٠ ساڵ حوکمڕانی، فراوانبوونی ئەم گۆڕانکاریانە نیگەرانی دەسەڵاتدارانی تورکیای دروستکرد سەبارەت بە بای گۆڕانکاری، ترس لە ڕاپەڕینێکی کۆمەڵگەی کە بەهۆی بارودۆخی ترسناکی ئابووری و مافی مرۆڤەوە سەریهەڵدا، نەبوونی ئازادییەکان. ڕۆژانە دەستگیرکردن هەیە کە ڕۆژنامەنووسان دەکاتە ئامانج، مافی مرۆڤ چالاکوانان، ڕێکخراوەکانی ژنان و مافی مرۆڤ، ڕێکخراوە ژینگەییەکان کە تووشی پێشێلکاری دەبن.”

 

ئاماژەی بەوەشکرد، "سەرەڕای هەوڵەکانی تورکیا بۆ جیاکردنەوەی سیاسەتەکانی لە پێشهات و گۆڕانکارییەکانی ناوچەکە، مەترسییەکانی ئەو گۆڕانکاریانەی ناسیوە، هەموو لێدوان و بانگەوازەکانی پارتی داد و گەشەپێدان و پارتی تەڤگەری ناسیۆنالیستیش تیشکیان خستۆتەسەر ئەو گۆڕانکاریانەی لەم قۆناغەدا ڕوودەدەن". جەختیشی لەوە کردەوە کە هەوڵەکان بەردەوامن بۆ دەستەبەرکردنی سەرکەوتنی ئەم قۆناغە و هەوڵەکانی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا عەبدوڵڵا ئۆجالان بۆ بەدیهێنانی ئاشتی.

 

کۆنگرەی پەکەکە گرنگی مێژوویی و گوازراوەی هەبوو

هێڤیدار خالید جەختی لەوە کردەوە کە "ئەو بانگەوازەی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان دەرچووە تەنها بۆ گەلی کورد یان تورکیا نییە، بەڵکو بانگەوازەکە خزمەت بە هەموو ئەو گەلانە دەکات کە سەدان ساڵە لە جوگرافیای ئەم هەرێمەدا پێکەوە ژیانیان هەبووە. بۆیە بانگەوازی کۆنگرەی پەکەکە گرنگییەکی مێژوویی زۆر گرنگی هەیە بۆ گەلان، بەتایبەتی ژنان، لەبەر ڕۆشنایی شەڕە بەردەوامەکانی ناوچەکە، کە هەموویان ڕادیکاڵ دەبینن، چارەسەری ڕاستەقینە و دیموکراتی بۆ ڕزگارکردنی گەلان لەم قەیران و ململانێیانە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، "هەموو ئەو دەستپێشخەری و ڕێبازانەی ڕۆژئاوا، ئەمریکییەکان، یان ڕووسەکان دەستیانپێکردووە، خزمەت بە گەلانی ناوچەکە ناکەن، بەڵکو ئامانجیان پاراستنی بەرژەوەندییەکانیانە لە ناوچەکەدا. دامەزراندنی پارتی کرێکارانی کوردستان وەک وەڵامێک بۆ داخستنی سیاسی پرسی کورد لە مەکۆ نێودەوڵەتییەکان،هەروەها لە وەڵامی ئەو سیاسەتەی نکۆڵیکردندا هات کە دەوڵەتی تورکیا دژی گەلی کورد کاری کردبوو". زیاتر لە چوار دەیە لە ڕووی سیاسی و سەربازی و کولتوورییەوە هەوڵی زۆری دا بۆ گەیشتن بە ناسنامەی کورد، توانی دەستکەوتی گەورە نەک تەنیا بۆ گەلی کورد، بەڵکو بۆ گەلی تورکیا و گەلانی ناوچەکەش بەدەستبهێنێت بە ئایدۆلۆژیاکەیەوە.

 

"تۆپەکە ئێستا لە گۆڕەپانی دەوڵەتی تورکیادایە"

یەکێک لە بڕیارە هەرە دیارەکانی پەکەکە هەڵوەشاندنەوەی هەیکەلی تەشکیلاتی و هەنگاونان بۆ قۆناغێکی نوێی خەبات بوو. ئەمەیە کەهێڤیدار خالید وەک بەڵگەیەک بۆ مەبەستی پارت بۆ ئاشتی دەیبینێت. دەڵێت "دەرئەنجامی کۆنگرەی پەکەکە ئەو بڕیارانە لەخۆگرتبوو کە تۆپەکەیان خستە ناو گۆڕەپانی تورکیا، پارتی هەنگاوێکی بەرەو پێشەوە ناوە بۆ ئاشتی، ئێستاش نۆرەی دەوڵەتی تورکیایە وەڵامی ئەو بانگەوازە مێژووییە بداتەوە، دەبێت هەنگاوی زۆر بنێت بۆ دەستەبەرکردنی سەرکەوتنی ئەم قۆناغە، لەوانە دابینکردنی هەلومەرجی سیاسی و پێکهاتەی یاسایی بۆ کادران و چالاکوانانی پەکەکە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، "تا ئەم ساتەوەختە دەوڵەتی تورکیا وەستاوە لە هەنگاوە ڕاستییەکا بۆ باشترکردنی بارودۆخی دەستبەسەرکردنی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان، دەستەبەرکردنی ئازادی جەستەیی، دانیشتن لەسەر مێزی دانوستان، یان ئەنجامدانی گفتوگۆ کە ئەم قۆناغە بەرەوپێش ببات. هاوکات لێدوانی دژبەیەک دەردەکات، سەرەڕای ئەوەی دەستی درێژکردووە بە ئاشتی بە پاڵنانی دەوڵەت باخچەلی بۆ هێنانی ئەم دوولایەنە پێکەوە."

 

ناوبراو جەختی لە ڕۆڵی گرنگی تەڤگەر و ڕێکخراوەکان و پارتە دیموکراتیەکانی ژنان لە پێشەنگایەتیکردنی ئەم قۆناغە بۆ سەلامەتی کردەوە، ئەمە بە پەیڕەوکردنی نەخشەڕێگای پەکەکە بۆ "نەتەوەیەکی دیموکراتی"، کە لە پڕۆژە دیموکراتییەکەیدا بەرجەستە بووە، دەیان ساڵە بانگەشەی بۆ دەکات.

 

هەمووان پێویستیان بە ئاشتی هەیە، بەتایبەت دەوڵەتی تورکیا، وەک هێڤیدار خالید دەڵێت: تورکیا دەبێت وڵاتێکی دیموکراتی بێت، هەموو هاوڵاتیانی لە ئاشتی و ئاسایشدا بژین، بەردەوام کاریگەرییەکانی شەڕێکی وێرانکاری لە ناوچەکەدا تووشی بووە، بۆیە دەبێت کۆتایی بە دۆخی جەنگ و ململانێ و ستەم و سیاسەتی فاشیستی و دوورخستن و جینۆساید بەرامبەر کورد بهێنێت. ئەمەش لە ئەستۆی دەسەڵاتدارانی تورکیایە".

 

"بەدەستهێنانی ئاشتی کە هەموو گەلان ڕازی بکات"

جیهان حساب بۆ سەرکەوتنی ئەم قۆناغە دەکات، لە هەمووی گرنگتر دابینکردنی مەرجی گونجاو بۆ ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان. "مەرجی بنەڕەتی بۆ پێشخستنی هەوڵەکانی ئاشتی دابینکردنی کەشێکی سەلامەتە،ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان تیمێکی هەبێت بۆ کارکردن و سەرکردایەتی قۆناغەکە. پێویستە تورکیە دەستوور هەموار بکاتەوە چونکە دیموکراتی تێدا نییە و خزمەت بە ڕۆحی قۆناغەکە یان مافەکانی کورد و گەلانی دیکە ناکات.

 

"سەرەتای نوێ"

 

هەندێک لایەن ئیرادەی تەڤگەرەکە بۆ دانانی چەک و ئامێزگرتنی دیالۆگ لەبری خەباتی چەکداری بە "پاشەکشە یان خۆبەدەستەوەدان" دەزانن. سەبارەت بە ڕاستیی ئەم بابەتە، هێڤیدار خالید ڕایگەیاند، "پەکەکە لە سەردەمێکدا دامەزرا کە کورد تووشی پێشێلکاری و بەئامانجکردن بوو، هەروەها سیاسەتی ستەمکاری و نکۆڵیکردن بەهۆی نەژادییەوە، ئەم پارتە وەک 'ڕووناکییەک' بوو بۆ ئەوان لەم قۆناغە، ئەم بڕیارە چارەنووسسازانەش سەرەتای سەردەمێکی نوێیە، ئەمجارە بۆ هەموو گەلان نەک تەنها گەلی کورد".

 

جەختیشی کردەوە کە "ڕۆحی ئەم کۆنگرەیە و بڕیارەکانی سەرەتای سەردەمێکی نوێیە بۆ هەموو گەلانی نیشتەجێی کوردستان، و هەڵگری پەیامی گرنگن لەناو خۆیاندا. ئەم بڕیارانە سەردەمی پێشهاتەکان بەرەو پێشەوە دەبەن کە خزمەت بە هەموو لایەنەکان دەکەن. ئەمە سەرەتایەکە کە پێویستی بە خەباتی سیاسی و دیپلۆماسی و یاسایی گەورەتر هەیە، لەسەر بنەمای سیستەمێک کە هەموو کەسێک بتوانێت خۆی تێیدا دەرببڕێت".

 

ژنان لەم قۆناغەدا هەوێنی پێشەنگایەتین

فەلسەفەی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان گرنگییەکی زۆری بە ئازادی ژناندا. "ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان ئازادی ژنانی کردە هەوێنی ڕزگاری گەلان و بۆ ژیانێکی شکۆمەندانە. شوێنی بەرفراوانی بە خەباتی ژنان بەخشی، لەسەر ئەو بنەمای کە دەبێت ژنان ئازاد بکرێن. لە سەرەتای دامەزراندنی ئەو پارتەوە، زۆرێک لە ژنانی کورد پەیوەندییان بە دیدگای ئەو پارتەوە کردووە، نەک تەنها لە بواری سەربازی، بەڵکو لە بوارە جیاجیاکانی تردا، و ئەوانیش داستانی قارەمانێتی و قوربانیدان بۆ دۆسی کورد”.

 

هێڤیدار خالید ئاماژەی کرد "هەموو ژنان توانای بەشداریکردنیان لەم قۆناغەدا بە تەواوی هەیە، ژنانیش بە هۆی ئەو پێگەیەی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان پێیان بەخشیوە، کە چەندین تێزی هەیە سەبارەت بە ملکەچبوونی ژنان لە ژێر سیستمێکی کۆیلایەتی ستەمکاردا، لەم قۆناغە مێژووییەدا ژنان، بەتایبەتی ژنانی کورد، ڕۆڵێکی سەرەکییان هەیە لە هەوڵی کاریگەر و گەیشتن بە ژنان بۆ هەموو لایەنەکان بۆ بەدەستهێنانی ئازادی جەستەیی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان تا بتوانێت قۆناغەکە بەرەو سەلامەتی ببات”.

 

"پرسی کورد ڕۆڵی هەیە لە دروستکردنی هاوسەنگی لە ناوچەکەدا"

ناوبراو پرسی کوردی بە پرسێکی سەرەکی و گرنگ زانی بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی گونجاو بۆ ئەو ململانێیانەی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕوودەدەن. دەڵێت: ئەوە دووڕیانێک لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دروست دەکات، دۆزینەوەی چارەسەریش ئەوەندە ئاسان نییە، چارەسەرکردنی کێشەی کورد چارەسەرێکە بۆ هەموو قەیرانەکانی ناوچەکە، ئەمەش کاردانەوە و کاردانەوەی زۆری دەبێت بۆ وڵاتانی دەوروبەر".

 

هەڤیدار خالید جەختی لەوە کردەوە کە پرسی کورد ڕۆڵی هەیە لە دروستکردنی هاوسەنگی لە ناوچەکەدا. "گەڕاندنەوەی پەیوەندییەکانی کورد و تورکیا یارمەتیدەر دەبێت بۆ گەیشتن بە ئاسایش و سەقامگیری لە ناوچەکەدا.

پڕۆژەی نەتەوەی دیموکرات لەم دواییانەدا ناوبانگێکی زۆری بەدەستهێناوە، دوای ئەوەی هاوڵاتیانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا ئیلهامیان بۆ شۆڕشەکەیان لە بیرۆکەکانی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان وەرگرتووە، دامەزراندنی خۆبەڕێوەبردنێکی دیموکراتی لەسەر بنەمای مۆدێلی نەتەوەی دیموکرات بە بەشداریی هەموو پێکهاتەکان و پێشەنگایەتی ژنانی سووریا". ئاماژە بەوە دەکات کە مۆدێلی خۆبەڕێوەبردن "ڕۆڵێکی سەرەکی لە ناساندنی پڕۆژەی نەتەوەی دیموکراتیکدا هەبووە".

 

ئاماژەی بەوەشکرد، "هاوڵاتیانی غەززە قوربانی شەڕێکی وێرانکەرن، بانگەوازەکەی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالانیش یارمەتیدەر دەبێت بۆ کۆتاییهێنان بە ئازارەکانیان و بەرقەرارکردنی ئاشتی. پارتە نێودەوڵەتییەکان ناتوانن چارەسەری ڕاستەقینە بۆ خراپتربوونی قەیرانەکان بدۆزنەوە، و تەنها ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان پێشنیار و بیرۆکە و پڕۆژەیەکی خستۆتە ڕوو کە ببێتە چارەسەری ڕیشەیی بۆ هەموو قەیرانەکان".

 

"بیروبۆچوونی دەوڵەتی نەتەوەیی مایەپووچ بووە"

هێڤیدار خالید ئاماژەی بۆ ئەوە کرد کە "ڕژێمە ناسیۆنالیستەکان بە خێرایی داڕما، وەک لە سووریادا کە ڕژێمی بەعسی لەسەر بنەمای ستەم و ستەمکاری دامەزرابوو، لە ماوەی چەند کاتژمێرێکدا ڕووخا. گەل بە ڕادەیەکی پێویست ئاگاداری ئەوە بووە کە ئەوانەن دەتوانن چارەنووسی خۆیان دیاری بکەن، نەک ئەو سەرکردانەی کە سیاسەتێکی ڕەگەزپەرستانە و پاوانخوازانە لەسەر بنەمای کوشتنی هاوڵاتیان و پەرەپێدانی توندوتیژی زیاتر دەسەپێنن، ڕژێمەکان لەسەر حیسابی هاوڵاتیان و بێتاوانەکان دەژین و درێژە بە دەسەڵاتی خۆیان دەدەن، بەڵام ئەم بیروبۆچوونەی دەوڵەتی نەتەوەیی مایەپووچ بووە، هەمووان گەیشتوونەتە ئەو ڕاستییە و بەدوای مۆدێلێکدا دەگەڕێن کە تێریان بکات”.

 

بانگەواز بۆ ڕۆڵگێڕان لە گەیشتن بە ئاشتی

پەکەکە داوای لە هەموو لایەنەکان کرد کە لەم قۆناغە هەستیار و مێژووییەدا ڕۆڵی خۆیان بگێڕن. بۆیە لە هەموو ئاستەکاندا بە ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ و ژنان و زلهێزەکانی ناوچەکەشەوە، دەبێ ڕۆڵی خۆیان لە گەیشتن بە ئازادیی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان بگێڕن. بەم پێیە، هێڤیدار خالید داوای هەوڵی هاوبەشی کرد بۆ ئەوەی ئاشتی ببێتە ڕاستی. "ئەوە ئەرکی هەمووانە یەکبگرن بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی و ڕزگارکردنی گەلان لە کاریگەرییەکانی وێرانکاری و ململانێ".

 

هێڤیدار خالید، ڕۆژنامەنووس لە کۆتایی قسەکانیدا جەختی لەوە کردەوە کە ژنان وەستاون بۆ ئەوەی قازانجێکی زۆر لە سەرکەوتنی بانگەوازی ئاشتی وەربگرن. "مافی ژنان لە تونس، عێراق، سودان، یەمەن و زۆر وڵاتی دیکەدا بەرەو دابەزین دەچن. ژنان تووشی پێشێلکاری و سیاسەتێک دەبن کە خودی بوونی خۆیان دەکەنە ئامانج. چارەسەرکردنی پرسی کورد یارمەتیدەر دەبێت بۆ چارەسەرکردنی دۆسیەکانی ژنان بە بڵاوکردنەوە و بیرۆکەکانی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان".