ڕاپۆرت

07:56

لە هەرێمدا زیاتر لە ٣٠٠ خوێندنگەی ئەهلی بوونیان هەیە و بەشێکی زۆر لەو خوێندنگەیانە زمانی بیانی بووەتە زمانی سەرەکی خوێندنیان و زمانی کوردی و مێژووی کوردی تێدا ناخوێندرێت، دەسەڵاتی کوردیش بێباکی پێوە دیارە.

08:50

لە ساڵانی ١٨٠٠کاندا بەریتانیا چاوی خستبووە سەر داگیرکردنی خاکی میزۆپۆتامیا و لەگەڵ گەشەکردنی بەرژەوەندییەکانی بەریتانیا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بووە بەشێکی دانەبڕاوی سیستمەکانی ئیمپراتۆریەتی بەریتانی.

07:55

دەوڵەتی تورکیا بە کۆنتڕۆڵکردنی هەندێک میدیای باشووری کوردستان سیاسەتی داگیرکاری لە ڕێگەی کلتور و دراماکانییەوە درێژە پێدەدات کە وەک ژەهرێکە و لەناو ماڵەکانی باشووری کوردستاندا بڵاودەبێتەوە.

10:13

دەوڵەتی تورکیا لە باشووری کوردستان نزیکەی ٦٠ بنکە و بارەگای سەربازی هەیە و لەناو شارەکانیشدا بەناوی ڕێکخراو و دەزگاوە بنکەی سیخوڕی هەیە، هاوشانی هاوکارییەکانی پەدەکە بۆ دەوڵەتی تورکیا، هاوڵاتیان دەکاتە ئامانج و تیرۆر و هێرشەکانی بەردەوامە.

07:44

سەرمایەداری زانستی سنووردار کردووە، لەگەڵیدا ملیارەها دۆلار سەرف دەکات بۆ توێژینەوە زانستییەکان بۆ ئەوەی بیگونجێنێت لە خزمەتکردن بە بەرژەوەندییەکانی ئەگەر لەگەڵ بەرژەوەندی زۆرینەی مرۆڤەکانیشدا نەگونجێت، چونکە ڕوانگە سەرەکییەکەی کۆکردنەوەی سەرمایەیە.

09:44

هەموو منداڵێک مافی ئەوەی هەیە کە لە توندوتیژی و خراپ بەکارهێنان بپارێزرێن، سەدان هەزار منداڵ لە عێراق بە منداڵانی ئاوارەی ناوخۆ و پەنابەرانەوە پێویستیان بە پاراستن لە توندوتیژی و پێشێلکاری و پشتگوێخستن هەیە.

07:49

لە دوای وەلانانی پەروەردەی دایک و زاڵبوونی دەسەڵاتی پیاوسالاری لە قۆرخکردنی پەروەردە و خوێندنی منداڵاندا، منداڵ ناچاربوو کار بکات و ناوەندی پەروەردەی داگیرکاریش منداڵی لە نیشتمان دوورخستەوە.

08:59

کارکردنی منداڵ یەکێکە لە دیاردە مەترسیدارەکان و هەندێکیان کاری قورس ئەنجامدەدەن، بەپێی ئاماری ڕێکخراوی جیهانیی کاری منداڵان ٢٠٠ ملیۆن منداڵ کاردەکەن و ١٢٠ ملیۆنیان کاری دژوار و سەخت دەکەن.

08:13

دانیشتوانی عێراق دەیان ساڵە لەناو توندوتیژی و شەڕدا ژیان دەکەن، دانیشتوانەکەی لەگەڵ بەرزبوونەوەی ئاستی هەژاری و تەنگژەی کۆمەڵایەتی و سیاسیدا دەژین، نزیکەی ١٨٪ی دانیشتوانەکەی پێویستیان بە هاوکاری هەیە کە زیاتر لە نیوەی ئەو ڕێژەیە ژنانن.

08:29

بە کۆیلەکردنی ڕەشپێستەکان بە سەرەتاکانی سەرهەڵدانی سیستمی سەرمایەداری دادەنرێت، لە پاش سیستمی کۆلۆنیالیزم خاوەنداریەتی لە کۆمەڵ سەندرایەوە و درایە تاک، کەمبوونەوەی ژمارەی سەرمایەداران ئەو چینە دەکاتە مۆنۆپۆڵ و چەوساندنەوەی خەڵکی و ستەمکردن دروستدەبێت.

07:41

وڵاتانی جیهان بانگەشەی دیموکراسی دەکەن، بەڵام ئەمە تێیدا ڕەنگی نەداوەتەوە،  لەنێوان ١٠٠٦ دراوی نێودەوڵەتی تەنها ١٥٪ی وێنەی ژنان نیشاندەدات، لەسەر دراوی عێراق بە درێژای مێژوو تەنها یەکجار وێنەی ژنێکی جوتیار خرایە سەر دراوەکەی، ئەویش دواتر گۆڕدرا بە پیاوێک.

08:05

نزیکەی پێنج ساڵ بەسەر ڕیفراندۆمی هەرێمی کوردستان بۆ سەربەخۆیی تێپەڕ دەبێت، بەڵام نەک سەربەخۆیی بەدەستنەهێنا، بەڵکو ئەو خاکەی هەشیبوو لە دەستیداوە و لەنێوان عێراق و دەوڵەتی تورکیادا دابەشکرا.

09:06

ژنانی کورد هەمیشە بەڕووی دوژمناندا وەستاون و لە سەردەمی ڕژێمی بەعسیشدا بوێرانە بەشداری شۆڕشیان کردووە، لەناو شار و شاخیشدا خۆیان بەڕێکخستن کردووە، بۆیە هەمیشە دوژمن چاوی لەسەریان بووە و خستوونیەتە زیندانەکانەکانەوە.

07:20

هەر گەشتیارێک کە سەردانی هەرێمی کردستان دەکات زیاتر لە ٣٠٠$ لە بازاڕەکانی هەرێم خەرج دەکات، ئەو بڕە پارەیەی کە گەشتیار خەرجی دەکات تەنیا بۆ کەرتی گەشتوگوزار نیە، بەڵکو بازاڕ و هۆتێل و مۆتێلەکانیش دەگرێتەوە.

08:50

بەر لە ٢٥ ساڵ، لەناو جەرگەی شاری هەولێر و بە ڕۆژی ڕووناک، ٨٣ ڕۆژنامەنووس، هونەرمەند و بریندار بە فەرمانی دەسەڵاتدارانی پەدەکە کۆمەڵکوژکران، ٢٥ ساڵ تێپەڕی و تا ئێستا نە گۆڕیان دیارە و نە تەرمیان و نە شوێنەواریان.

09:39

دیمۆگرافیای شەنگال بە دەستی عوسمانییەکان و بەعس و داعش و تورکەوە هەمیشە لە گۆڕانکاریدا بووە، چۆنیان ویستوە بەبێ گوێدانە سەروەری خاکەکەی پێشێلکارییان تێدا ئەنجامداوە، بەو هۆیەوە شەنگال بووەتە ناوچەیەک کە گەلەکەی بەردەوام لە بەردەم شاڵاوی داگیرکەراندا بووە.

08:14

بەگوێرەی میساقی میللی ساڵی ١٩٢٠، ویلایەتی موسڵ "باشوری کوردستان" و ویلایەتی حەلەب "بەشێک لە ڕۆژئاوای کوردستان" بەشێک بوون لە خاکی تورکیا، هەر بۆیەش  دەوڵەتی تورکیا هەوڵدەدات ئەو میساقە زیندووبکاتەوە و چەندین هێرشی داگیرکاری لە ساڵی ١٩٨٣ ەوە دەستپێکردووە.

09:03

لە مێژوودا  "میزۆپۆتامیا" ناوەندی ژیان و ئاوەدانیی بووە، بەڵام هەر لەگەڵ ئەو مێژووەدا ئەنجامدانی ناکۆکیی و شەڕ لەلایەن وڵاتان و دەسەڵاتدارانی زلهێزەوە بەشێکی دانەبڕاو بووە لە دیرۆکی ئەم جوگرافیایەدا.

07:51

١٣٦ ساڵ بەسەر دیاریکردنی ١ی ئایار، ڕۆژی جیهانی کرێکاراندا تێدەپەڕێت، بەڵام تا دێت دۆخ و گوزەرانی کرێکاران خراپتر دەبێت، ئەگەرچی ئەوان داواین ٨ کاتژمێر کاریان دەکرد، بەڵام کرێکاران زیاتر کار دەکەن و موچەکانیشیان لە ئاست قورسی کارەکانیاندا نییە.

10:16

ئەگەرچی کەرتی کشتوکاڵ و بە تایبەت گەنم و جۆ لە دوای ساڵی ١٩٩٢ گەشەسەندنی بەخۆیەوە بینیوە، بەڵام لە ئێستادا گەنم و جۆ لەلایەن حکومەتەوە ناکرێت و سایلۆی پێویستیش بۆ هەڵگرتنان نییە.