dosya

08:00

Pênc jinên şoreşger û pêşengên Îspanya yê Ji desteya darazê heya parêzeriyê û şaredariyan jinên weke Manuela Carmena li Îspanya yê bi xwebawerbûna ji şoreşê girtîn kedên mezin dane û di xebatên xwe de serkeftîbûne.

08:12

Rêxistina jinên Azad Koma Jinên Çandê û jinên kovara Jinên Azad bi hev re rêxistina ´Yekîtiya Jinên Azad´ îlan kirin. Piştre hemû komên ku li herêmên cûda dibin banê Rêxistina jinên Azad de hatibûn avakirin tevlî vê yekîtiyê bûn. Di îlona 1937´an de Yekemîn Kongreya Netewî ya Jinên Azad hat lidarxistin.

08:09

Di her qadên xebatê de cîhgirtina jinan Cesaret û berxwedana gelê Barcelona artêş xist nava metirsiyek mezin ji bo wê jî bi hemû hêza xwe êrîş bir ser bajarê Barcelona yê. Armanca wan şikandina berxwedanê bû, lê bi ser neketin û her ku çu eniyên berxwedanê fireh bûn.

07:59

19’ê Tîrmehê şoreşa civakî hat ragihandin 19’ê Tîrmeha 1936’an li Barselonayê şoreşa civakî hat ragihandin û bajar li gorî komunîzma anarşîst hat rêxistinkirin. Baregehên artêşa Îspanya ji wan hatin girtin û çekên wan li ser welatiyan hatin belakirin.

08:02

Pergala Komunîzma Anarşîst hat avakirin Pergala Komunîzma Anarşîst di hemû herêm û komun, meclis û civînan de hat îlan kirin. Ji wê û şonde komun bi pirsgirêkên civakê re mijulbû.

09:41

Xwedawend Savuşka hem temsîliyeta jin hem jî ya zilaman dike Jinên vê heqîqetê di xwe û di nasnameyên xwe de dihewînin mora xwe li serdemên şaristaniyê dane û weke rehên di koka şaristaniya demokratîk de karibûne hebûna xwe weke nasname bi awayê serkeftî bijîn û bidomînin.

09:17

Şirîkê pergala xwedayên Mezopotamya jorîn xwedawend Belet Erdnîgariya Rojhilata Navîn a hevbirînê, li Mezopotamya jorîn (diyar mudar) bi hezaran salan bi çanda dayika xwedawend li ser tevahî şaristaniyan avabûna hebûna xwe teyîsandiye û daye hîskirin.

09:57

Xwedawenda Firatê ya ku ji mîtolojiyan re bûye îlham Xwedawend Atargatîs Firat çavkaniya Kevana Zêrîn a bi bereket ji gelek şaristaniyan re malovanî kiriye. Li qeraxên Firatê li ser esasê şaristaniyên pêşketî yên diyarên jinan, di dîrokê de gelek bajar hatin avakirin li van bajaran çanda xwedawendan serwer bû.

10:40

Di nava sînorên bakur rojhilatê Sûriyeyê de cihê hevbirîna rojhilat û rojavayê Firatê, di navbera Şehba û Kobanê de di dîrokê de çanda herî kevn a xwedawendan veşartiye. Gelo hûn dizanin ev xwedawend dayika hemû xwedawendên Anatoliyayê ne?

09:00

‘Xwedawenda gelan’ Astarte Qada ku çanda neolotîk lê serwer bûye, roja me ya îro li ser axa Kurdistan, Sûriye, Misir, Lubnan û Filistînê pergalên baweriyan her tim li ser hev bandor kirine. Ev bandora wan her dem berdewam kiriye û navên xwedawendên wan jî li gorî zimanên cuda şêwe girtine û hatine binavkirin.

08:18

Endama Koordînasyona Kongreya Star Mizgîn Xelîl doza dayik, hevriyên xwe Zehra Berkel û Hebûn Mele Xelîl dişopîne. Mizgînê teqez kir ku hedefgirtina pêşenga jiyana wê û hevalên wê yên rêveberiyê vîna wê lawaz nekiriye, bawerî, hêz, têkoşîn, israr, berxwedanî û keda wê xurt kiriye.

08:34

Dildara azadiyê û sembola têkoşînê Zehra Berkel Zehra Berkel bîrdoziya Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan ji bo xwe kir bingeha jiyan û têkoşînê. Ew bû rêwiya azadiyê û parêzvana nirx û bîrdoziya jinan. Zehrayê heta kêliya dawî ya jiyana xwe wiha digot: "Wê planên dewleta tirk bi ser nekevin. Em ê bi têkoşîna jinên azad rêxistina xwe xurtir bikin."

08:15

Têkoşer Hebûn Mele Xelîl 21 salan kar û xebateke bîrdozî, rêxistinî û leşkerî da meşandin. Di oxira avakirina civakeke azad, polîtîk û demokratîk de jiyana xwe ji dest da. Xwîşka wê Rîma Mele Xelîl dibêje ku ew bi têkoşer Hebûn serbilind in û bawer in ku dê rêhevalên wê tolê hilînin.

10:31

Pêvajoyên hiqûqî yên kuştinên jinan û dozên xweparastinê Me ji femînîst parêzer Dîren Cevahîr Şen pêvajoyên hiqûqî yên jinên ji hêla mêr ve tên kuştin û yên ku ji bo jiyana xwe biparezin neçar dimînin bikujin pirsî. "Jin ji hêla dewletê ve nayên parastin. Di rewşa tundûtûjiyê de, bêyî ku raporek bistînin ji hêla polîs ve tên şandina malên wan û ew neçar dimînin ku li malên xwe yên ku bûne navendên îşkenceyê bijîn. Dema ku jin jiyana xwe diparêzin, ne xalên TCK’ê 25 ne jî TCK 27/2 ji bo wan nayê pêkanîn.”

08:59

Jinên mafê xweparastinê bi kar anîne "Parastin û Pêdiviya Zagonî" bi zelalî di Xala 25’an a Zagona Ceza ya Tirk de hatiye gotin lê belê ji bo jinên ku li dijî tundiya mêr daxwaza parastina mafên xwe yên jiyanê dikin, mixabin, di pêkanîna wê de piranî pirsgirêk hene. Mafê parastina jinên ku ji bo nemirin neçar dimînin xwe bikujin di vê pergalê de hem hatiye paşguhkirin hem jî îhmalkirin.

09:17

Li Tirkiyeyê derketina ji Peymana Stenbolê a ji hêla serokomar ve ji aliyê jinan ve rastî helwestên mezin hat. Di nava peymanê de xalên gelek giring ên ji bo parastina jinan û darezandina ên li dijî jinan şîdetê dikin hebûn. Bi van hemû awayên parastin û biryara dûrxistinê jî piştî redkirina peymanê bi awayek berbiçav qetilkirinên jinan zêde bû û hîn jî didome. Tevî ku di nava mafên jinan de parastin heye jî jin tên kuştin. Jinên ku daxwaza parastinê dikin ji nedîti vê tên û bi şîdetê re tenê tên hiştin. Dewleta ku ji hevpeymanê derket, dema cîneyetan didin diyarkirin ji gotina cînayetê dur dikin. Cînayetên jinan, mirina jinan a bi guman, di nava taxê de li ber çavên hemû kesan qetilkirina wan, ji rojeva hikumetê dûr e! Di vê dosyaya me de jinên ku tevî biryara parastinê jî hatine qetilkirin, ji bo nehatine parastin û tedbîr nehatine girtin û jinên ku ji bo nemirin, rastî qetilkirinê hatine hene.

08:40

Ji jinên di qada tenduristiyê de li hemberî sektorên ticareta dermanan û newekheviya zayendî têkoşîn dane Lavinya Llyod Dock dibêje: “Hemwelatî li gorî desthilatdaran tenê rêgezên nêr yanî mêr in. Têgînên ku baviksalariyê di nava civakê de cih kirine tenê bi perwerdeya demokratîk dikarin bên çareserkirin.”

08:19

Elizabeth Black Ell û Florence Nightingele Ji serdemên despêkê ji bo derman kirina nexweşiyan dîtinên zanyarî yên dermanan û rêbazên tedawiyan carcara ji destê jinan hatibe girtin jî tu caran dest ji vê rêwîtiya zanistiyê bernedan. Rûxmê zorî, zahmetî û bê derfetiyan jî pir jinên hekîm navê xwe li dîroka tibê bi tîpên zerîn nivîsandin û îro jî hîna wek rêber rê nîşander hene.

07:56

Di şaristaniyên berê de ji ber taybetmendiyên jinan ên zayînê weke xwedawend an jî keybanû bi nav kirine. Ji ber van sedeman ji çareseriya nexweşiyan heta çareseriya mirinê jî bawer kirine ku wê jin bibînin. Jinên weke Elizabeth Black Ell û Florance Nightingele bi ceribandinên xwe ev yek îspat kirin û dan bawerkirin. Gelek dermanên niha jî di zanista tibê de tên bikaranîn ji aliyê bijîşkên xwezayê yên berê jinên hekîm ve hatine keşifkirin û karanîn.

11:37

Li seranserî cîhanê ji sedan 35 jin rastî destdirêjiya zayendî tên. Li gora daneyên herî dawî li Îraqê ji sedan 77 jin rastî zextan hatine. Li ser vê yekê jî heta niha kampanya herwiha ez jî Me Too li herêma Kurdistan û Îraqê nehatiye bi karanîn.