زهور مەشریقی

 

تونس-ژنان لە باکووری ئەفریقا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هیوایەکی زۆریان بە تۆڕکردن هەیە، بۆ پەروەردەکردن و بەشداریکردنی ڕاستەقینە لە داکۆکیکردن لە پرسەکانی ژنان و بەدەستهێنانی هاودەنگی ڕاستەقینە لەسەر خاک، سەرەڕای ئاڵەنگاری بەردەوامن لە هەوڵدان بۆ دۆزینەوەی خاکی هاوبەش بۆ کردەوەی بەکۆمەڵ، بەتایبەتی کە هاوبەشی زۆرێک لە هەمان پرس و دۆسیەکانن.

 

مەیسەر عاتیان، چالاکوانێکی تونسی، جەختی لە گرنگی بنیاتنانی کەشوهەوای هاوبەش لە نێوان ژنان لە ئەفریقا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کردەوە، کە لەسەر بنەمای هاودەنگی و تۆڕی ڕاستەقینە بێت، بەو پێیەی کلیلی باشترکردنی بارودۆخی ژنان و ئاڵوگۆڕی ئەزموون و شارەزایین لە چارەسەرکردنی دۆسیەکانی ژنان لە وڵاتە جیاوازەکاندا.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، دۆسی ژنانی فەلەستینی لە سایەی هاوپشتی و تۆڕی ژنان گەیشتووەتە جیهان، کە بەشدارییان کردووە لە گەیاندنی ئازارەکانیان لە توندوتیژی و دەستبەسەرکردن و برسێتی و کوشتن لەسەر دەستی هێزەکانی ئیسرائیل، ژنانی فەلەستینی لە هەموو شوێنێکدا دەکرێنە ئامانج، چ لە ماڵەکانیان، چ لە زانکۆکان، چ لە مەیدانەکانیان، یان لە شەقامەکاندا، هەوڵدەدەن خۆیان لەگەڵ ئەم ڕاستیە سەختەدا بگونجێنن بۆ پاراستنی ژیانیان و بەرەنگاری سیاسەتەکانی نیشتەجێبوون و چەوساندنەوە.

 

سەبارەت بە فۆڕمی هاودەنگیی پێویست لەگەڵ ژنانی فەلەستینی، وتی: من ئێستا لە تونسم، و باوەڕم وایە کە ژنانی تونس بە هاوسۆزی لەگەڵ ئێمەدا وەستاون، داوایان لێدەکەم بەرەنگاریمان لێبکەن، جا لەڕێگەی پلاتفۆرمی سۆشیال میدیاوە بێت، یان بابەتێکی ڕۆژنامەوانی، یان قسەیەکی پشتیوانی، ئەم کارانە بە کەم مەزانن، بینیومانە چۆن هاودەنگی جیهانی وایکردووە دەنگمان لە دەرەوە ببیسترێت، ڕێپێوان بۆ ڕەتکردنەوەی تاوانەکانی داگیرکاری لە چەندین وڵات دەستیپێکردووە و ئەمانە هەنگاوی زۆر گرنگن.

 

ئەو پێی وابوو کە هاودەنگیی نێودەوڵەتی ژنان و تەڤگەرەکانی مافی مرۆڤ کاریگەرییەکی بەرجەستەیان لەسەر ڕەوتی دۆسی فەڵەستین هەبووە، جەختی کردەوە کە هێزی تۆڕکردن دەتوانێت بەشداری بکات لە چارەسەرکردنی ململانێکان، یان لانیکەم فشار بۆ کۆتاییهێنان بە پێشێلکارییەکانی دژی ژنان،

 

هاودەنگی نێودەوڵەتی یارمەتیدەرە بۆ ڕاکێشانی سەرنج بۆ سەر ئەو ئازارانەی کە ڕووبەڕووی ژنان دەبنەوە لە غەززە، تەنانەت ئەگەر گۆڕانکاری ڕیشەیییش نەهێنێتە ئاراوە، جیاوازییەکی بەرجەستەی بەلایەنی کەمەوە لە ٥٠% دروستکردووە.

 

داوای لە ژنان کرد بەردەوام بن لە هەڵمەتە هاوپشتییەکانیان، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە ساڵانی ڕابردوو نیشانی داوە و هاوبەشی پرس و ئازار و دۆسیەی هاوبەشن بەهۆی بیروبۆچوونی پیاوسالاری و سیستەمی سەرمایەداری کە دوژمنایەتی ژنان دەکەن.

هەیفا زنگەنە، چالاکوانی مافی مرۆڤ و دامەزرێنەری کۆمەڵەی هاوپشتی ژنانی عێراق کە ماوەی چەند ساڵێکە لە تونس نیشتەجێیە، پێیوابوو کە خەبات لە عێراقدا ئامانجی ڕزگارکردنی وڵات بوو لە کۆلۆنیالیزمی ناوخۆیی و دەرەکی، ئەمە جگە لە ڕزگارکردنی ژنان لە جۆرەها بەربەستەکان، بەڵام جەختی کردەوە کە بارودۆخی ئەمڕۆی ژنانی عێراق لە ئەنجامی سیاسەتەکانی تۆقاندن و ئازاردانی سیستماتیک، له داگیرکاری ئەمریکایەوە تا ئێستا، بۆتە کارەساتبار.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، عێراق وەک وڵاتێک دەمێنێتەوە کە ژنان ڕووبەڕووی هەموو جۆرە جیاکاری و توندوتیژییەک دەبنەوە، بە تایبەتی ئاماژەی بە هەموارکردنی ئەم دواییەی یاسای باری کەسایەتی کردووە، کە بە پێشێلکارییەکی ڕاستی بۆ مافەکانی ژنان و منداڵانی کچان زانیوە، بەو پێیەی هەڵاواردن بەردەوام دەکەن و یەکسانییان لێ بێبەش دەکەن لەبەردەم یاسادا، ئەمە بەرەوڕووی پێشێلکاری زیاتریان دەبێتەوە.

 

ڕوونیشیکردەوە، ئەم هەموارکردنانە کە لەلایەن پیاوانی ئایینیەوە سەرپەرشتی دەکرێن، "پاشکەوتنێکی ڕاستەقینە" لە ڕێبازی خەباتی ژنانی عێراق پێکدەهێنن، دۆخی ئێستای بە "خراپبوون بەرەو خوارەوە" پێناسەکرد، ڕەخنەی لە دیمەنە سیاسییە تائیفی و نەتەوەییەکان گرت کە زاڵە بەسەر دیمەنەکەدا.

 

هەیفا زەنگەنە وتی: هەوڵەکان بۆ دەرکردنی یاسای نوێ لەسەر بنەمای دەستوورێک کە لەلایەن خودی عێراقیەکانەوە نەنووسرابێت ئامانج لێی هێشتنەوەی ئەو دابەشبوونە تایفەیەیە کە لە ساڵی ٢٠٠٤ەوە دەستیپێکرد، دوای پێکهێنانی ئەنجوومەنی حوکمڕانی لەژێر سەرپەرشتی فەرمانڕەوای ئەمەریکادا.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، عێراق بە پێشکەوتنەکانی ناسراوە، لە ساڵی ١٩٥٩دا یەکەم وەزیری ژن لە هەرێمی عەرەبیدا هەبووە، مافی ژنان یەکسان بوون بە مافی پیاوان، هەموو بڕگەیەک لە یاسای باری کەسی و دەستووردا یەکسانی ڕەگەزی یەکسان دەکرد، بەڵام هەوڵ هەبووە بۆ دروستکردنی یاسایەکی نوێ کە ژنان بەدەر بکات و هاوتەریب بێت لەگەڵ تائیفەگەری.

 

ئاماژەی بەوەشکردووە، شەڕی ئەم دواییەی دژی مافەکانی ژنان لە عێراق هاودەنگییەکی بەرفراوانی لە سەرانسەری ئەفریقا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهانی بەدەستهێناوە، تەڤگەرەکانی ژنان و مافی مرۆڤ پشتیوانییەکی بەرفراوانیان بۆ خۆڕاگری خۆیان لە بەرامبەر پێشێلکردنی مافی منداڵانی کچ و ژنان و پێشێلکردنی مافەکانی ژنان دەربڕیوە،"بەرهەڵستی ڕاستەقینە هەبووە، بەردەوامە لە کاتێکدا ژنان لەلایەن یاساوە دوورخراونەتەوە، ئازار دەدرێن بە هاوسەرگیری لەگەڵ مێردمنداڵان فڕێ دەدرێنە نێوەندی شەڕی نەژادی."

 

ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: کۆمەڵگەی مەدەنی لە ناوچەکەماندا توانای ئەوەی هەیە لە ڕێگەی هاوکاری و تۆڕەوە گۆڕانکاری بەدی بهێنێت، هەروەها توانای بەدەستهێنانی هاودەنگییەکی بەرفراوانی و کاریگەریی ئەرێنی لەسەر دۆسی دادپەروەرانەی ژنان هەیە.

 

هەیفا زنگەنە ئاماژەی بەوەدا کە، لە سایەی هاودەنگی ژنان، تەڤگەرێکی هاودەنگی بەهێز لە ئەوروپا و جیهانی عەرەبی لەگەڵ ژنانی ناوچەکە سەریهەڵداوە، لە ژێر ڕۆشنایی ڕووداوە گەورەکانی وەک لەشکرکێشی عێراق، ئەزموونەکانی غەززە و سوریا و سودان، ڕێکخراو هەن کە بە شێوەیەکی کاریگەر کاردەکەن بۆ پشتگیریکردنی ژنان و بەشداریکردن لە گەورەکردنی دەنگیان لە ڕێگەی دەنگ و ڤیدیۆوە، ئەمە کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر گۆڕینی ڕەوتی ڕووداوەکان هەبووە، بەتایبەتی لە بەرەنگاربوونەوەی سیاسەتە تائیفی و ڕەگەزپەرستییەکان.