سۆزان بوسعیدی

 

بەیروت-ژنان لە هەڵبژاردنی شارەوانییەکان و سەرۆک شارەوانیەکانی لوبنان بە ڕێژەیەکی زیاتر لە پێشوو بەشدارییان کرد، بەڵام ڕەنگە ئاڵەنگاری خێزانی و ئایینی و پارت ڕێگری لە زۆرێکیان بکات لە گەیشتن بە پێگەی بڕیاردان لەسەر ئاستی ناوخۆیی.

 

هەڵبژاردنی شارەوانییەکان و سەرۆک شارەوانیەکان ٤ی ئایار لە یەکەم ڕۆژی خۆیدا لە جەبەل لوبنان لە نێوان کەشێکی پڕ لە جۆش و خرۆش و دیموکراتیدا دەستیپێکرد، لەگەڵ داخستنی کاندیدەکان بۆ هەڵبژاردنی شارەوانی و سەرۆک شارەوانی لە پارێزگای جەبەل لوبنان، ژمارەی کاندیدەکان لە ٣٣٣ ئەنجومەنی شارەوانیدا گەیشتە ٧ هەزار و ٢٥٢ کەس، بە هەردوو ئەنجومەنی شارەوانی لە ڕەگەزی نێر و مێ، لە کاتێکدا لە هەڵبژاردنەکانی ساڵی ٢٠١٦دا ٦ هەزار و ٧٦٧ کاندید بوون، ڕێژەی ژنان بۆ ٧٨٣، واتە لە %١٠.٨ بەرزبووەتەوە، لەکاتێکدا لەساڵی ٢٠١٦دا ٧.٨%ی ٥٢٨ کاندیدی ژن بووە، ژنانی کاندیدی هیوادارن جیاوازی دروست بکەن، ئەنجومەنی شارەوانی و سەرۆکایەتی شارەوانی بگۆڕن و بگەنە پۆستی بڕیار لەسەر ئاستی ناوخۆیی.

 

لە جەبەل لوبنان ٤٧٩ شارۆچکە هەیە، شارەوانی لە ٣٣٣ شارۆچکەدا هەیە، زۆرترین ژمارەیان شارەوانی بچووکن کە ٩ و ١٢ ئەندامیان هەیە، کۆی گشتی ٢٥٣ ئەندامن، واتە لە ٧٦%ی شارەوانییەکان، کاندیدەکان بەسەر ٣٢٥ ئەنجومەنی شارەوانیدا دابەشکراون، کە ٤٥٥ کاندیدی نێر و مێ زیادیکردووە، کە دەکاتە ٤.٦%. هەڵبژاردنەکان لەسەر بنەمای زۆرینە بەڕێوەدەچن، بە پێچەوانەی هەڵبژاردنی پەرلەمان کە سیستەمی نوێنەرایەتی ڕێژەیی بەکاردەهێنن.

 

بەپێی ئامارەکانی بەرنامەی گەشەپێدانی نەتەوە یەکگرتووەکان، لوبنان ١٠٥٩ شارەوانی هەیە (ئەمساڵ بۆ ١٠٦٥ شارەوانی زیادی کردووە)، کە ١٢هەزار و ٧٤١ ئەندامی هەیە، دوابەدوای دوایین هەڵبژاردنی شارەوانییەکان لە ساڵی ٢٠١٦، ١٠٨ شارەوانی بەهۆی لەدەستدانی نیوەی ئەندامەکانیان بەهۆی مردن یان دەستلەکارکێشانەوەیانەوە هەڵوەشایەوە، ئەم شارەوانیانە لەلایەن سەرۆکی شارەوانی یان پارێزگارەوە بەڕێوەدەبرێن، کە نزیکەی لەسەدا ١٠ی کۆی شارەوانییەکانی وڵات پێکدەهێنن.

لەو چوارچێوەیەشدا چاوەڕوان دەکرێت لە چەند هەفتەی داهاتوودا پڕۆسەی هەڵبژاردن لە پارێزگاکانی ماوەنەتەوە تەواو بکرێت، له نەبوونی  لێژنەیەکی چاودێری هەڵبژاردنەکاندا، پرسیار لە سەرچاودێری و شەفافیەتی لەم هەڵبژاردنەدا دروست دەکرێت،لە کۆتایی ڕۆژی هەڵبژاردندا ڕێژەی بەشداری دەنگدەران بۆ ٤٤.٥٩% بەرزبووەوە.

 

هیوای نوێ بۆ باشترکردنی بارودۆخی گوندەکان لە ژێر ڕۆشنایی هەڵبژاردنەکاندا

لەو چوارچێوەیەدا، لە میانی گەشتێک بۆ چەند گوندێکی پارێزگای جەبەل لوبنان، فاتن تەربیە وتی: ئەمڕۆ هاتووین بۆ دەنگدان لە گوندی قەریە،  ئێمە پشتگیری لە کاندیدە ژنەکان دەکەین، کە کار بۆ باشترکردنی بارودۆخی گوندەکە دەکەن لە هەموو ڕوویەکەوە، پشتگیریان دەکەین". ئاماژەی بەوەشکردووە، دوو لیستی کێبڕکێکار هەیە.

دەعد زعەر، نوێنەری فەرمانگەی گوندی قەریە ڕوونیکردەوە، "هەڵبژاردن مافێکە بۆ هەردوو ژنان و پیاوان، ئامانجمان لەمساڵدا هۆشیارکردنەوەی ژنانە سەبارەت بە مافی دەنگدانیان و تیشک خستنەسەر لێهاتوویی و تواناکانیان لە بواری گەشەپێدانی کۆمەڵایەتیدا، بۆیە پاڵپشتی ژنان دەبین و هیوادارین گۆڕانکارییەک لە ئاستی کۆمەڵگەدا بەدیبهێنین، نیشاندانی تواناکانی ژنان لە کاری کۆمەڵایەتی و گەشەپێدان.

هیوای بەشداری کردنی ژنان لە کاری گشتیدا

غەنوە ئەبو حەسەن ئاماژەی بەوەدا کە خۆی کاندیدی ئەندامێتی ئەنجومەنی شارەوانی شارۆچکەکە دەکات، لە یەکێک لەو دوو لیستەدا، وتی: ئامانجمان هەر لەسەرەتاوە کارکردن بۆ بەشداریکردنی ژنان لەکاری گشتیدا لەپێناو تێپەڕاندنی ئەم ئەزموونە، ئەوەی هانی دام خۆم کاندید بکەم ئەوەیە کە متمانە بەبواری ئەزموونیم هەیە وەک دایەنێک بۆ ماوەی چەند ساڵێک، هەروەها متمانە لەسەر ئاستی گوندەکان هەیە کە ژنان جیاوازی دروست دەکەن لەسەر ئاستی گەشەپێدانی گشتی، لەم ڕوانگەیەوە هاندرام بۆ تێپەڕاندنی ئەم ئەزموونە،  دۆسیەیەکیش هەیە کە ڕەخنە لە کارنەکردن دەگیرێت، بۆیە بڕیارماندا لەبری ڕەخنەگرتن لەئەنجومەنی شارەوانی و لەبواری گشتیدا ئامادە بین و لەوێشەوە ئامانجمان ئەوە بوو کە ئەم ئەزموونە تێبپەڕێنین، چاوەڕێی سەرکەوتن دەکەین لەچاکسازی و پێشکەوتنی شارۆچکەکەدا.

بەشداریی زۆری ژنان لە هەڵبژاردنی شارەوانییەکان

لە شاری عالیە کە بە  پایتەختی پارێزگای عالیە دادەنرێت، کاندیدی ئەنجومەنی شارەوانی گوندەکان ماریا ئەبو رافەح ڕایگەیاند، "لە بەیانی زووەوە لێرەین، ڕێژەی بەشداریکردن لە بنکەکانی دەنگدان زۆرە، پرۆسەی هەڵبژاردنەکان لە کەشێکی دیموکراتیدا بەڕێوەدەچێت، ڕێژەیەکی زۆری بەشداری ژنان هەیە، هیوادارین دەنگدانەکە لە بەرژەوەندی شایستەترین و توانای بەدەستهێنانی گەشەپێدان و خۆشگوزەرانی بێت.

دەنگدەر رولا ئەبو موجاهید ڕایگەیاند، "ئەمە یەکەمجارە لە لوبنان و لە شارەکەی من عالیە دەنگ دەدەم، لە کەنەداوە هاتووم بۆ ئەوەی مافی بەشداریکردنم لەم هەڵبژاردنەدا بەکاربهێنم، بەتایبەتی بۆ پشتگیریکردنی ژنان و هاندانیان بۆ چوونە ناو کایەی گشتی لە لوبنان، کاردەکەین بۆ پاڵپشتیکردنی ژنان، بتوانن ڕۆڵێکی کاریگەر لە کۆمەڵگەدا بگێڕن، بتوانن گۆڕانکاری بەدەستبهێنن لە ئێستاوە، ئەمەیە کە ئێمە هیوامان پێیە و کاری بۆ دەکەین.

گرنگی ژن لە پێگەی بڕیاردان

مۆنا عەقل، ئەندامی پێشووی ئەنجومەنی شارەوانی عالیە و کاندیدی ئێستای  وتی: ئێمە لە عالیە ڕێز لە پرۆسەی دیموکراتی دەگرین، من کاندیدێکی سەربەخۆم بۆ کورسی شارەوانی، واتە وەک ئەندامی ئەنجومەنی شارەوانی،کە پێشتر بۆ ماوەی نۆ ساڵ لە ئەنجومەنی شارەوانیدا خزمەتم کردووە، کارەکانیشم ئەوەیە کە پاڵنەری منە بۆ ئەوەی وەک ژنێکی تاقانە بە متمانەوە خۆم کاندید بکەم،ئەمە لە کاردانەوەی دانیشتووانەکەدا دیارە، ئەمڕۆ، من خۆبەخشانەم هەیە، نوێنەران کە زۆرینەیان ژنن بۆیە دەبێت هەموو ژنێک بڕیار بدات کە چی دەوێت و بەشداری لە بڕیاردان بکات بەبێ گوێدانە ئەنجامەکان، ئایا سەردەکەوێت یان دەدۆڕێت، ئێمە دووپاتی دەکەینەوە کە ئێمە وەک ژنان دەتوانین جیاوازی دروست بکەین، ئەمە بە کارەکانمان لەسەر زەوی پشتڕاست دەکرێتەوە.

نەجوا بو حەبیب غەرزوزی،دیزاینەری ناوەوە کە لە لیستێکدایە، کە بە کۆی دەنگ لە شارەوانی عاریادا سەرکەوتنی بەدەستهێناوە، ڕایگەیاندووە، ئەمساڵ توخمە مێینە باڵادەستە، لەبری یەک کاندید سێ کاندیدی مێینەیە، "هەوڵدەدەم خزمەت بە گوندەکەم بکەم، ناونیشانی کامپەینەکەمان ئەمساڵ بریتییە لە 'بەردەوامبوون بۆ ئەوەی عاریا جوانتر و جوانتر بمێنێتەوە.' وەک دیزاینەری ناوەوە، بیرۆکەی زۆرم هەیە، و بە هاوکاری لەگەڵ سەرۆک و ئەندامانی دیکە، بەڕاستی گوندەکەمان جوانتر دەبێت، بەو پێیەی ژنان نیوەی کۆمەڵگە پێکدەهێنن و لەگەڵ ئامادەبوونمان لە ئەنجومەن بۆ ٦ ساڵی داهاتوو، هەوڵدەدەین متمانەی هاوڵاتیان بەدەستبهێنین، کاربکەین بۆ باشترکردنی دیمەنی سروشتی و ژینگە، گوندەکەمان سەوزتر و جوانتر بکەین.

پڕۆژەکان بە ئامانجی جێبەجێکردنی داواکارییەکانی هاوڵاتیان

دوای ئەوەی هەواڵێک بڵاوبووەوە کە لیستی "ئایندەی عەبادی" دوو کورسی بۆ ژنان لە لیستەکەدا بەجێدەهێڵێت، وەفا جیهاد سوڵتان،دیزاینەری جلوبەرگ و کاندیدی لیستی 'عەبادیە بۆ هەمووان'، وتی: ئێمە پشتگیری بەشداریکردن دەکەین، و دژی هیچ کەس نین، گرنگی بە خزمەتکردنی گوند و کۆمەڵگە دەدەین، دەمانەوێت نیشانی ئەو دانیشتووانە بدەین کە دەنگیان پێداوین کە ئێمە لە ئاست ئەو بەرپرسیارێتییەین، شارەوانی شایستەیە کە خزمەتگوزاری بکەین.

 

سەبارەت بە پرۆژەکەی بۆ ئەنجومەنی شارەوانی داهاتوو، ڕوونیکردەوە، "لە ڕێگەی پیشەکەمەوە لە دیزاینی جلوبەرگ و دیدگای هونەری، حەزم لە جوانی و پاک و ژینگەی ئەم گوندەیە، لە دەروازە ڕێک و پێک و ڕووەک و گوڵە ڕەنگاوڕەنگەکان، بازاڕێک کە وەک ئێستا قەرەباڵغ نییە، لەگەڵ شوێنی وەستانی ئۆتۆمبێل، و پێشەوەی  فرۆشگای ڕێکوپێک بۆ فرۆشگاکان گوندەکە، ئەمەیە کە ئێمە هیوادارین بتوانین بەدەستی بهێنن.

"بەردەوامبوون لە سەرکەوتن تاکە ئامانجمانە”

ئەلیس ڕەشدان، کاندید لە لیستی عەبادییە بۆ هەمووان، ئەنجومەنی شارەوانی عەبادییە کە ١٥ ئەندامە، ڕایگەیاند، "وەک ژنان ئەگەر لەم هەڵبژاردنانەشدا سەرکەوتوو نەبین، لێرە ڕۆڵی خۆمان ڕاناگرین، ئێمە ڕۆڵەکانی ئەم گوندەین، و لە هەر کوێیەک بین، بە هەر توانایەکەوە ئێمە کاری بۆ دەکەین، و لە هەر بوارێکدا بتوانین  ئێمە هاوکاری دەکەین، ئێمە لە بنەڕەتدا کار بۆ ئەم گوندە دەکەین، هەرچەند ماندوو بین، هەرگیز دادپەروەر نابین لەگەڵ ئەوان و لەگەڵ گوندە جوانەکەمان، ئەگەر سەرکەوتوو بین هەوڵەکانمان دوو هێندە دەکەین و ئەگەر سەرکەوتوو نەبین کارەکانمان ناوەستن.

 

سەبارەت بە کارکردن لەگەڵ لیستی کێبڕکێکارەکەی تر کە لیستی ئایندەی عەبادییە، وتی: هیچ ناڕەزایەتییەک نییە بۆ کارکردن لەگەڵیان، ئەوەی لە هەمووی گرنگترە بەرژەوەندی و گەشەپێدانی گوندەکەیە و هەموو شتێکی ئەرێنی لەبەردەمماندایە.

"بوونی ژنان لە شارەوانییەکان ڕێگریکردنە لە زۆرێک لە نەرێنییەکان"

سەباح سوڵتان، دانیشتووی گوندەکە دەڵێت:وەک دەنگدەرێک هانی ژنان دەدەم بۆ بەشداریکردن لە هەموو بوارەکاندا،ژیان، کۆمەڵگا، پەروەردە، کار و زۆر شتی تر، توانای بەشداریکردنیان هەیە لە هەموو ئەو بوارانەدا، کەواتە، چی ڕێگرییان لێدەکات لە گەیشتنیان بە ئەنجومەنی شارەوانی؟

ئاماژەی بەوەشکرد، ڕۆڵی ژنان لە ئەنجومەنی شارەوانیدا زۆر گرنگە چونکە پێکهاتەی ڕەگەزی تێکەڵاو لەناو ئەنجومەنەکەدا ئاستێکی کارلێک و گفتوگۆ و ئارامی دەسەپێنێت، بوونی ئەوان ڕێگرێکە بۆ زۆرێک لە بابەتی نەرێنی، ئەمە جگە لە کاریگەریی کارەکانیان لەسەر کۆمەڵگە، کە گرنگییەکی کەمتر نییە، ژنان بە سروشت، گرنگی بە وردەکاری و بابەتەکان دەدەن کە پیاوان چاوپۆشییان لێدەکان، ئەمە بەشێکی سروشتی ژیان و دەروونناسییە و کۆمەڵگە پاڵ بە پێشەوە دەنێت، بەتایبەتی لە پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییەکان کە ڕەنگە سەرنجمان ڕانەکێشن.