زهور مەشریقی

 

سلێمانی-سیمۆن دی بۆڤوار، نووسەر و چالاکوانی ژنی فەرەنسی وتی: مرۆڤ بە ژن لەدایک نابێت، مرۆڤ دەبێتە یەک. ئەمەش بۆ نەوەی ژنانی گەنج دەگونجێت کە تەنها دوای قووڵبوونەوە لە دەریای پرسەکانی ژن و باوەڕبوون پێی و تێگەیشتن لەوەی کە ژنانی ناوچەکە هێشتا سنووردارە، مافی ئازادییان لێ زەوت کراوە لەو بوارانەی کە بە شێوازی جۆراوجۆر گۆشەگیری لە ژنان دەکەن. نەوەی گەنج هەوڵدەدات شوناسی ژنی خۆیان جێگیر بکەن، ڕێڕەوێک بۆ کۆتاییهێنان بە هەژموونی پیاوان دابڕێژن.

 

ئینساف سولەیتین، چالاکوان و کۆمەڵناسی ژن خەباتی ژنی ژنان و ژنانی گەنج و گواستنەوەی مەشخەڵی لە نەوەی یەکەمەوە بۆ ئەوان بە یەکەم ئاڵەنگاری زانی، بەتایبەتی لەگەڵ فرەیی کاریگەرییەکان، جا چ لەسەر ئاستی ئەو ڕاگەیاندنەی کە ژنان دەکاتە ئامانج، بەتایبەتی نەوەی گەنجە تازە و کاریگەرییەکان، جگە لەو گۆڕانکارییانەی کە کۆمەڵگە هەرێم و ئەفریقییەکان شاهیدی دەکەن، هەندێکجار بۆ ژنە پێگەیشتووەکان قورسە تێگەیشتن لێیان. ئاماژەی بەوەشکرد، ڕۆڵی نەوەی مێینە لێرەدا دیار و ئاشکرایە بۆ هۆشیارکردنەوە و ڕێنماییکردنی ئەو هۆشیارییەی کە پاراستنی نەوەی نوێی مێینە، پاڵپشتیکردنیان بۆ هەڵگرتنی مەشخەڵەکە کە بەرپرسیارێتی ئەوانە.

 

جەختیشی کردەوە کە ئەرکی نەوەکانی پێشووی ژنانە

نەوەی نوێ پەروەردە بکەن بۆ تێگەیشتن لە ئالەنگاریەکان، هەڵمژینی گۆڕانکارییەکان، تێگەیشتن لەو ئاڵەنگاریانەی کە گۆڕاوەکانی وەک ڕاگەیاندن و سۆشیال میدیا هەوڵی چاندن و هەڵگرتنی دەدەن، بۆ ئەوەی ژنان بە کاڵای بکەن و وەک دیکۆرات پێشکەشیان بکەن، ئەمەش ئەوەیە کە سیستەمی سەرمایەداری جیهانی کاری لەسەر دەکات. ئەو نەوە گەنجانەی ژنان کە هەڵگری شێوازی خەباتی داهێنەرانەن، دەتوانێت کاریگەری لەسەر منداڵانی کچان و ژنی گەنج هەبێت، بوونەتە ئامانجی زۆر لایەن، بەتایبەتی ئیمپریالیزم و سەرمایەداری، کە ژنان بەو وێنە کۆنەپەرستییەی هەوڵدەدەن بەردەوامی پێبدەن، سەبارەت بە ڕۆڵ و ئەرکی ژن.

 

داوای ڕێبازێکی هۆشیارانە لەسەر بنەمای زانست و میتۆدەکانی مۆدێرن کە لەسەر بنەمای دەروونناسی دامەزراون، بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی کاریگەر و هۆشیارانە ئەم نەوانە ڕابکێشن، "وەک ژنێکی گەنج دەتوانیت مۆدێرن و ئازاد و پاڵەوانی پرسەکانی ژنان بیت، دوور لە خۆبەزلزانینی سەرمایەداری و ئیمپریالیزم و کۆنەپەرستانە کۆمەڵایەتییەکان کە ڕۆڵی ژنان بۆ یەک لایەن سنووردار دەکەن.

 

خەباتی ژن تا ڕادەیەک بووەتە چەقبەستوو

ڕۆشن قاسم، کەسایەتی ڕاگەیاندن و چالاکوان ڕایگەیاند، خەباتی ژن لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا بۆتە چەقبەستوو و چیتر هاوتەریب نییە لەگەڵ سەردەمی ئێستا، ئەمەش وایکردووە زۆرێک لە ژنە گەنجەکان خۆیان بپارێزن لە پەیوەستبوون بەو تەڤگەرەوە یان تەنانەت لە ژێر کاریگەری یان پاڵپشتیکردنی ئەو تەڤگەرە.

 

جەختیشی کردەوە کە دوودڵی ژنانی گەنج بۆ بەشداریکردن بووەتە شتێکی بەرجەستە، بەهۆی قۆرخکردنی خەباتی بەشێک لە لایەنەکان و نەڕەخساندنی هەل بۆ نەوەی نوێی ژنان کە بە شێوەیەکی جیاواز پرسی ژنانیان گرتۆتە ئەستۆ، ڕەنگە خێراتر بێت لە گەیشتنی ئامانجەکە بە ژمارەیەکی زیاتر لە ژنان. "لە ئەنجامی بەدەستهێنانی خەبات، ژنانی گەنج هەن کە سەرەڕای سەردەمی جیهانگیری و ماڵپەڕەکانی پەیوەندی جێگرەوە، لە ئەنجامی هەلومەرجی ئێستاوە لە ڕاستی دابڕاون بەڵام نکۆڵی لە بوونی ئەم تەڤگەرە نوێیانە و چەوساندنەوەیان بۆ لێدانیان دەکرێت."،کە ئەو چەوساندنەوەیە لەلایەن کۆمپانیاکانەوە بووە کە دژایەتی مافی ژنان دەکەن، تەنانەت لەلایەن ئەو پارتانەی کە تەڤگەری گەنجەکانی ژن بۆ بەرژەوەندی خۆیان دەقۆزنەوە.

 

ڕۆشن قاسم پێی وایە کە تەڤگەری ژنە گەنجەکان لە قوڵایی پێشهاتەکانی ئێستاوە سەریان هەڵداوە، ڕەنگە دەستڕاگەیشتن و کاریگەرییان لە نێو ژناندا خێراتر بێت، ڕەنگە سەرکەوتوو بن لە گەیشتن بە ئامانجە خوازراوەکانیان و یەکسانی، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە شێوازەکانی خەباتیان مۆدێرن و کاریگەرە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، "تەڤگەر گەلێک هەن کە ٣٠ ساڵ لەمەوبەر سەریان هەڵداوە، تا ئێستاش هەمان پراکتیک و خەبات بەشێوەیەک پراکتیزە دەکەن کە لەگەڵ نەوەی گەنجدا ناگونجێت، دەتوانرێت پشتی پێ ببەسترێت چونکە مۆدێرنترە و زمانەکەی جیاوازە لە ڕیکخراوەکانی پێشوو، کە ئیتر کاریگەرییەکی ئەوتۆیان نییە".

 

گرنگی هەوڵی یەکگرتوو لە نێوان هەردوو تەڤگەرەکەدا

ئالا ئیسماعیل، چالاکوانی مافی مرۆڤی سودانی پێی وایە، تەڤگەری ژنانی گەنج لە وڵاتەکەیدا پەرەی سەندووە و بوێرتر بووە، بەشداریکردنیان لە شۆڕشی کانوونی دووەمی ٢٠١٩دا وەبیرهێنایەوە سەرەڕای گۆشەگیریی سەر منداڵانی کچ، چاودێریکردنی جەستەیان، سنووردارکردنی جموجۆڵەکانیان، هەروەها هەوڵدان بۆ بێدەنگکردنی دەنگەکانیان، کە بووە هۆی هاندانی شۆڕشی ئاشتیانەیان لە دژی ستەم و نادادپەروەری.

 

ڕوونیکردەوە کە تەڤگەری ژنان لە سودان دەیان ساڵە بوونیان هەیە، بەشدارییان لە مافە زۆرەکان و ڕزگارکردنی دەروونەکاندا کردووە. بەڵام تەڤگەری گەنجان بەهۆی شێوازە مۆدێرنەکانی بەرەنگاربوونەوە کە پشت بە سۆشیال میدیا و خێراییەکەی و تەنانەت ئەو وشانەی بۆ ڕازیکردنن بە کار دەهێنن، بە نوێتر و پەیوەندیدارتر بە نەوەکانی ئێستا دادەنرێت. ئەمەش پێویستی بە هەوڵێکی یەکگرتوو هەیە لە نێوان هەردوو تەڤگەرەکەدا، چ ڕەسەن و هاوچەرخ، بۆ ئەوەی ئەزموون لەگەڵ میتۆدی نوێدا تێکەڵ بکرێت.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، سەرەڕای جیاوازییەکانیان، نەوەکانی ڕەسەن و هاوچەرخ لەسەر زۆربەی ئامانجەکانیان هاوڕان، گرنگ بووە کاربکرێت بۆ پڕکردنەوەی کەلێنەکانی نێوانیان بۆ گەیشتن بەو ئامانجەی کە پێویستە. داوای لە تەڤگەری ژنان کرد کە بە گۆڕینی فۆرمەکانی خەبات و شێوازەکانی داکۆکیکردن، ئەو کەلێنە بەرتەسک بکاتەوە.

 

داوای لە ژنانی گەنج کرد بەردەوام بن لە دەربڕینی پرسەکانیان بە شێوازی مۆدێرنی خۆیان، سۆشیال میدیا بەکاربهێنن بۆ گەیاندنی ئازارەکانیان بە جیهان، لەلای ئەوانەوە ناوەستێت و تووشی چەوساندنەوە و توندوتیژی و گۆشەگیری زیاتر نەبن، هاوکات پابەندبوونیان بە ڕێبازی تەڤگەری ژنانی سودان بپارێزن و سوودی لێوەربگرن.

 

ئالا ئیسماعیل داوای لە تەڤگەری ژنان لە وڵاتەکەی کرد کە منداڵانی کچان لە هەموو پلاتفۆرمەکاندا بخەنە ناوەوە و هەلیان پێبدات، بەتایبەتی لەم بارودۆخەی ئێستادا، گوزارشت لەو جۆرە پێشێلکارییانە بکەن کە ژنان لەوێ تووشی بوون.