ڕەجا حەمید ڕەشید

عێراق-فاتمە متواری، بە ناسنامەکەیەوە، هەوڵی داوە پاشماوەکان بگۆڕێت بۆ بەرهەمی هونەری، ئاماژە بەوە دەکات کە ئەم شێوازە دەتوانێت پیسبوون نەهێڵێت و ژینگە بپارێزێت، جگە لە دروستکردنی پەیکەری هونەری.

 

لە گۆشە قەرەباڵغەکانی شاردا، کە سندوقە کارتۆنییەکان دوای تەواوبوونی ئەرکەکانی پاکەتکردن و گواستنەوەیان فڕێدەدرێن، فاتمە متواری ئەم پارچە فڕێدراوانە هەڵدەگرێت و ژیانێکی نوێیان پێدەبەخشێت. بە فڵچە و ڕەنگەکانی نەک هەر لەسەر کارتۆن وێنە دەکێشێت، بەڵکو یادەوەرییەکان دەنووسێتەوە و سیماکانی شارەکەی دەگەڕێنێتەوە، کە هێشتا لەناو خۆیدا دەچڕێت. لە نێوان هێڵ و سێبەرەکاندا، بیرۆکەکە دەتوێتەوە ناو مادەکە، هونەرێک لەدایک دەبێت کە لەناو چینەکانیدا چیرۆکی نیشتمانێک، هاوارێکی جوانی لە دڵی پەراوێزەکانەوە هەڵدەگرێت.

 

فاتمە متواری  تەمەن ٣٧ ساڵ، خەڵکی پارێزگای فاو لە پارێزگای بەسرە لە باشووری عێراق، سەبارەت بە سەرەتای گەشتە هونەریەکەی دەڵێت: من گەشتەکەم بە وێنەکێشان دەست پێکرد، ماوەیەکی زۆر نەبوو، بەڵام خولیای هونەرم بۆ هونەر ماوەیەکی زۆر بوو لەناومدا بوو، سەرەتا مافی خۆیم بەم بەهرەیە نەدا، تا ئەو کاتەی دەستم کرد بە دۆزینەوەی وزەیەکی شاراوە لەناو خۆمدا، بەهرەیەکی ڕاستەقینە، لێهاتوویییەک کە هەموو ڕۆژێک گەشەی دەکرد، خۆم بە تایبەتی بۆ جیهانی کارتۆنەکان ڕاکێشا، کە لەوێدا خۆشی دەربڕین و ئازادی داهێنان دەبینمەوە، لێرەوە تێگەیشتم کە دەبێت ئەم بەهرەیە لە باوەش بگرم، پەرەی پێبدەم، بەرەو باشتر هەنگاو بنێم.

 هەر لە منداڵییەوە بیری لە کێشانی جیهانی خۆی کردووەتەوە. "پێشتر بە سۆزەوە لاسایی نیگارکێشانم دەکردەوە، چاودێری هەموو وردەکارییەکم دەکرد، شوێن هەموو شتێکی پەیوەست بە هونەرەوە دەگەڕام. ئەوە تەنها خولیایەک نەبوو، بەڵکو خولیایەک بوو کە لەگەڵ هەر دێڕێک و هەموو ڕەنگێکدا لەناومدا گەشە دەکرد.

 دەستی خستە سەر سەرەتای هەڵکوتانە سەر جیهانی دروستکردنی پەیکەر و فۆڕمی هونەری لە کارتۆن. ئاماژەی بەوەشکردووە، بیرۆکەی نەخشاندن لەسەر کارتۆن سەرنجی ڕاکێشا، تەکنیکێکی دەگمەنە بەڵام پڕە لە داهێنان، بۆیە بڕیارمدا بچمە ناویەوە، سەرەڕای ئەو چەند کەسەی کە کاریان لەگەڵدا دەکەن، سەرەتا بە کێشانی تایبەتمەندی شاعیران و ئەکتەر و گۆرانیبێژان دەستم پێکرد کە تایبەتمەندیەکانیان بۆنی ڕابردوویان هەڵگرتووە، دواتر وردە وردە پەرەم بە لێهاتوویی خۆم گەیاند، لە وێنەکێشانەوە بەرەو جیهانی پەیکەرسازی و... دروستکردنی دیکۆرات، کە خەیاڵ دەگۆڕێت بۆ فۆرمێکی بەرجەستە و زیندوو.

هەروەها دەستی لەو گۆشەیە داوە کە لەناو ماڵەکەیدا بۆ کارە هونەریەکانی تەرخان کردووە. "هەموو هونەرمەندێک پێویستی بە شوێنێک هەیە کە هەست بە سەلامەتی و ئارامی لە ماڵەوە بکات، منیش ئەم شوێنەم لە نێو ڕەنگ و کەرەستەکانمدا دۆزیەوە.

 

یەکەم ئیلهامبەخشی من کارتۆن بوو، کەرەستەیەکی سادە کە چەندین چیرۆکی لەناو خۆمدا هەڵگرتووە. هەر لە ڕۆژانی خوێندنمەوە زۆرم خۆشدەوێت. دووبارە شێوەی دەگۆڕم، دەیگۆڕم بۆ پەیکەر و بیرۆکەی سەیر کە لە خەیاڵمەوە سەرچاوە دەگرن. هەر کە چاوەکانم کەوتە سەر پارچەیەک کارتۆن، مادەیەکی سادە بووم، بیرۆکەکە لەدایک دەبێت ،دەستەکانم دەست دەکەن بە داڕشتن و کارکردن بۆ گۆڕینی بۆ کارێکی هونەری زیندوو.

 

سەبارەت بە دیارترین ئاڵەنگاری فاتمە متواری ڕووبەڕووی بووەتەوە، ڕوونیکردەوە، "یەکێک لە گەورەترین ئاڵەنگاریکارەکانم مامەڵەکردنە لەگەڵ کارتۆن. ئەوە تەنها ڕووبەرێک نییە کە من وێنەی لەسەر دەکێشم، بەڵکو بوونێکە کە پێداویستییەکانی خۆی هەیە. کارتۆن پێویستی بە کوالیتییەکی دیاریکراو هەیە: بەهێزە، بەرگری لە جوڵە، توانای بەرگەگرتنی نەخشاندن و سێبەرکردن، بەبێ ئەوەی یەکگرتوویی خۆی لەدەست بدات یان کاریگەری گواستنەوەی بەردەوامی لەسەر بێت". بە تایبەت کاتێک بەشداری لە پێشانگاکاندا دەکەم، هەمیشە بەدوای جۆرێکدا دەگەڕێم کە هێز و نەرمی  تێکەڵ بکات، بۆ ئەوەی بتوانم بیرۆکەکەم بە ئازادییەکی تەواوەوە جێبەجێ بکەم، بەبێ ئەوەی سازش لەسەر وردەکارییە وردەکان یان کوالیتی ئەنجامەکەی کۆتایی بکەم، مامەڵەکردن لەگەڵ کارتۆن بەم شێوەیە خۆی لە خۆیدا هونەرێکە، بۆ من نوێنەرایەتی ئاڵەنگاریەک دەکات، کە من چێژ لە وەرگرتنی لەگەڵ هەر تابلۆیەکی نوێدا وەردەگرم، ئاڵەنگاری دیکەش بریتییە لە چاککردنەوەی ڕەنگەکان بەرگەی شێداری یان ڕەنگی ڕۆن دەگرم بۆیە بە پلەی یەکەم پشت بە ڕەنگی ئەکریلیک دەبەستم، کە پلەیەک سەقامگیری و نەرمیم پێدەبەخشێت. من بە وریاییەوە بەکاریان دەهێنم، بە چەندین چین، تاوەکو دەگەم بە ڕەنگی دڵخواز، واتە ئەو سێبەرەی کە بیرۆکەکەم دەرئەبڕێت.

 

سەبارەت بەو ئامرازانەی کە بۆ پەیکەرسازی و نەخشاندن بەکاری دەهێنێت، ڕوونیکردەوە کە تیغی شێوە و قەبارەی جیاواز بەکاردەهێنێت، "هەر یەکێکیان بە شێوەیەکی دیاریکراو خزمەتم دەکات: گۆشە، شوێن، یان قووڵی. هەر پەیکەرێک پێویستی بە ئامرازێکی دیاریکراو هەیە، چونکە کارکردن بە کارتۆن پێویستی بە وردبینی و چاوێک هەیە، کە بزانێت چۆن ڕەهەند و سێبەر لە ماددەیەکی وەها سادە دروست بکات.

 

 فاتمە متواری سەبارەت بە کارە هونەریەکانی دەڵێت: "هەر کارێک کە دروستی دەکەم جێگەیەکی تایبەتی لە دڵمدا هەیە، نوێنەرایەتی بیرۆکەیەکی نوێ، شێوازێکی جیاواز، دەست لێدانی خۆم دەکات". "بەڵام ئەو تابلۆیە نزیکترینە لە ڕۆحمەوە هەر ئەو تابلۆیە دەمێنێتەوە کە تیایدا وێناکردنی پارێزگای فاو، لەم تابلۆیەدا هێماکانم لە قووڵایی شوێن، سەربەخۆییەوە کۆکردۆتەوە، سەرەتا بە نەخشەی بەسرە وەک چوارچێوەیەک بۆ ناسنامەی باشوور دەستم پێکرد، دواتر دەروازەی ئەلفاوم زیادکرد، ئەو شاکارە تەلارسازییە کە نوێنەرایەتی هێمایەکی هونەر و ئەندازیاری دەکات، لە هەمان کاتدا بەبێ دەریا باسی نەکراوە، کەشتییە بەناوبانگەکانی “لینگا”م زیاد کرد، کە هەموومان وەک خەڵکی باشوور دەیناسین، وەک هێمای ژیانی دەریایی، بەندەر، دەریاوانەکان، ماسیگرتن و هەموو ئەو شتانەی کە ئێمە بە میراسی ئەم شوێنە ئەفسوناوییە دەبەستێتەوە،ئەم تابلۆیە تەنها وێنەکێشانێک نەبوو، بەڵکو چیرۆکێکی تەواو بوو، سەبارەت بە شارێک کە بە ئاو و هونەر و نۆستالژیا دەلکێت.

 

سەبارەت بە کاریگەری بەکارهێنانی هونەری پاشماوەی کارتۆن و کاریگەرییەکانی لەسەر ژینگە، ئاماژەی بەوەدا، "هونەر کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر هۆشیاری ژینگەیی هەیە، و کارەکانی من لەگەڵ کارتۆن تەنها هەوڵێکە بۆ ئەوەی جیاوازی دروست بکەم. ڕیسایکلکردن، جا کارتۆن بێت یان شتێکی تر، ئەمڕۆ بووەتە بەرپرسیارێتییەک، نەک تەنها خولیایەک. زۆرێک لە کەسانی داهێنەر و پیشەسازی دەستی ئێستا کاردەکەن، بۆ گۆڕینی کەرەستەی زیانلێکەوتوو بۆ کاری هونەری. لەم کارەدا، بە شێوەیەک، دەتوانین پیسبوون لەناوببەین و ژینگەکەمان بپارێزین، لە هەمان کاتدا شتێکی جوان و ئیلهامبەخش بەرهەم بهێنین." 

سەبارەت بە بەشداریکردنی، ئەو ڕوونیکردەوە، "بەشداری زۆر پێشانگام کردووە، کە هەندێکیان بە تابلۆکانم بەشداریم تێدا کردووە، هەندێکیشیان تایبەت بوون، بەتایبەت ئەوانەی کە تیشکیان خستۆتە سەر ڕیسایکلکردن. ئەم جۆرە بۆنەیە ئاسۆی نوێ دەکاتەوە، هونەر و هۆشیاری تێکەڵ دەکات، هەروەها بەرهەمی نایاب نمایش دەکات، کە زۆربەیان لە جوانکاری تێدەپەڕن بۆ لایەنە زانستی و پراکتیکییە کاریگەرەکان.

لە کۆتایی قسەکانیدا فاتمە متواری، هونەرمەند ئاماژەی بەوەدا کە خۆی لە یەک بیرۆکەدا سنووردار ناکات. ئاماژەی بەوەشکردووە، “نوێبوونەوە و گۆڕانکاری نهێنی بەردەوامی و داهێنانە، چونکە دووبارەکردنەوەی بیرۆکەیەک بێزاری بەخێو دەکات، هەمیشە بەدوای سەرسوڕماندا دەگەڕێم، و تەماحی من ئەوەیە کە هونەرەکەم بەرەو دەرەوەی سنووری پارێزگاکەم ببەم، هەروەها بەشداری بکەم لە پێشانگە دەرەکییەکان کە تێیدا نوێنەرایەتی پارێزگای فاو و پارێزگاری بەسرە دەکەم، چونکە ئەلفاو پڕە لە کەسانی داهێنەر کە پشتیوانییان نییە، و ئەوان شایەنی ئەوەن کە ببن تیشک خراوەتە سەر،ناوەکانیان لە هەموو مەکۆیەکدا باس بکرێت”.