کەلەپورە کلتوورییەکانی عێراق بەرەو لەناوچوون دەچێت
کەلەپوورە کولتوورییە دەوڵەمەندەکانی عێراق بە ڕێژەیەکی بەرز لەناو دەچێت و دەسەڵاتداران به گرنگییەوە لێی ناڕوانن، لە کاتێکدا ١٥ هەزار شوێنەواری عێراق بوەتە مەیدانی ململانێی لایەنە سیاسییەکان و بەرەو لە ناوچوون دەچن.
ناوەندی هەواڵ
ناوچەکانی میزۆپۆتامیا لە مێژینەوە خاوەنی بەهایەکی بەرزی کلتوور و کەلەپووری تایبەت بە خۆیانن بەڵام بەهۆی بایەخنەدان پێیان بەرەو نه‌مان دەچن، توێژینەوە و ڕاپۆرتەکان لەسەر عێراق ئاماژە بەوەدەدەن کە کەلەپوورە کولتوورییە دەوڵەمەندەکانی عێراق بە ڕێژەیەکی بەرز لە دەست دەچێت لە دوای وێرانکارییەکانی شەڕ و بەهۆی تاڵانی و ناکۆکی نێوان گروپە ڕکابەرەکان کە بەدوای دانانی بەربەستی خۆیانن لەسەر مێژووی وڵات.
مۆنۆمێنتەکان لە هەزاران ساڵ پێش ئێستاوە هەن بەڵام بە هۆی کەمی دابینکردنی بودجە و نەبوونی هەوڵێکی ناوەندی بەهێز بۆ دڵنیابوون لەوەی کە شوێنەوارە کۆنەکان پارێزراون بەرەو لەناوچوون دەچێت، شوێنەوارناسێکی ناوچەیی ئاماژەی بەوە داوە دەیان بینا لە پایتەختی کۆنی بابلدا کەوتنە خوارەوە چونکە نەتواندراوە داربەستی فریاکەوتنی بۆ دابین بکەن یان کاری پاراستنی بەپەلەی بۆ ئەنجام بدەن.
١٥ هەزار شوێنەواری عێراق بووەتە مەیدانی ململانێی لایەنە سیاسییەکان
دکتۆر میهیار کاتم توێژەری باڵای بەشی مێژوو لە کۆلێژی زانکۆی لەندەن و نووسەری سەرەکی لاپەڕەی لێکۆڵینەوەی کەلەپووری عێراق ئاماژەی بەوەداوە کە سەرجەمی شوێنه مێژووییه‌كانی به‌غدا لەهەڵوەشاوەییدایە و ئەوەش لە ئەنجامی بڕیارێکی سیاسیە، چونکە لایەنە سیاسییەکان زیاتر حەزیان لە خاک و بەها بازرگانییەکانی ئەو ناوچەیەیە نەک بەها مێژوویی و کەلەپوورییەکەی بۆیە چاوەڕێی ڕووخانی بینا کەلەپوورییەکان دەکەن و باس لەوەکراوە کە گەنجینەی کەلتووری عێراق و ١٥ هەزار شوێنەواری بوەتە مەیدانی ململانێی نێوان نوخبەی سیاسی سوننەوە شیعەو کورد بۆ سەرخستنی تێڕوانینی ڕابردوو و داهاتووی عێراق.
پێش جەنگی دووەمی کەنداوی ساڵی ٢٠٠٣ ڕژێمی سەدام حوسێن بەرپرسی ناوەندە مێژووییەکانی ئەو وڵاتە بوو لەو ماوەیەدا کۆنترۆڵ کردنی سایتەکان بۆ بەرزکردنەوەی بەرژەوەندیی ڕەگەزیییە تایبەتەکانی خۆی تەرخان کردووە، ئەم پێشبرکێیە دەیان ساڵ لە پەراوێزخستن و ئابڵوقەدان و تێکدانی گەنجینە کولتوورییەکانی عێراق لە کاتی جەنگ و لەلایەن داعشەوە لێکداوەتەوە کە هێرشی کردە سەر شوێنە مێژوویی و ئایینییەکان بۆ بەرزکردنەوەی جیهانبینی توندڕەوی خۆی.
عێراق لە دەوڵەمەندترین وڵاتەکانە لە سەرچاوە مێژوویەکان
مێژووی درێژی عێراق شاهیدی ئەوەدەدات کە یەکێکە لە دەوڵەمەندترین سەرچاوەکانی گەشتیاری لەسەر بنەمای کەلەپوور و توانای ئەوەی هەیە ببێتە دووەم پیشەسازی بەنرخی ئەو وڵاتە لە پشت نەوت و گازەوە بەڵام ئەوە وای لێکردووە ببێتە نێچیر کە بەردەوام بێت لە تاڵانکردن و فرۆشتنی بۆ دەرەوەی وڵات لە کاتێکدا وەزیری ڕۆشنبیری عێراق ئاماژەی بەوەداوە کە پارەیان بۆ دابینناکرێت بۆ پاراستنی سایتەکان.
عێراق لەدوای جەنگی یەکەمی کەنداوەوە لەساڵی ١٩٩١ ەوە سەدان هەزار پارچەی مێژووی بەنرخی بەهۆی تاڵانکردن لەدەستداوە و بە چەندین ساڵ لە داگیرکاری و سزا و زەحمەتی ئابووری بەردەوام بووە.
دەسەڵاتداران نەیانتوانی ئاسەوار و شوێنەوارەکانی شاری دێرینی نەمرود لەباشوری موسڵ بپارێزن و پایتەختی ئیمپراتۆریەتی ئاشووری کە لە بەشێکی زۆری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا فەرمانڕەوایی دەکرد لەلایەن داعشەوە وێرانکرا پێش ئەوەی لە کۆتایی ساڵی ٢٠١٦ دا دەستی بەسەردا بگیردرێتەوە، هەروەها لە ساڵی ٢٠١٧ ەوە هەزارەها پارچە شوێنەواری کلتوری سەردەمی ئاشوری لەناوچوو لە نەمرود لەسەر زەوی ماونەتەوە و بەهۆی کاریگەریی باران و هاوینە سەختەکانەوە بەرەو نەمانچوون.