بەهاران لاهیب

 

کابول- هونەری نیگارکێشان و وێنەکێشان لەنێو ژنانی ئەفغانستاندا بووەتە ئاڵای خەبات و تێکۆشان لەو کاتەوەی تاڵیبان هاتۆتە سەر دەسەڵات. ئەو کچانەی وازیان لە خوێندن هێناوە ڕوویان لەم هونەرە کردووە. لەلایەک تاڵیبان هەوڵی هاندانی ژمارەیەک ژن دەدات بۆ ئەوەی بچنە قوتابخانە ئاینییەکان، ئەمە جگە لەوەی لە ماڵەکانیاندا بە دیل دەیانگرن. بۆ ئەم مەبەستەش قوتابخانەی ئایینی ئازادیان بە ئاسانکاری زیاتر دامەزراندووە بۆ ئەوەی لە داهاتوودا بتوانن کچان بە ئایدۆلۆژیای تاڵیبان پەروەردە بکەن و بۆ سەرکوتکردنی ژنانی ئاگادار و چەکدار کەڵکیان لێ وەربگرن. ئەوان دەیانەوێت لە ڕێگەی هاوجنسی خۆیانەوە ناڕەزایەتی ژنان سەرکوت بکەن بۆ ئەوەی دەنگیان کەمتر ببیسترێت.

 

بەڵام بە پێچەوانەی ئەم ڕەوتە تاڵیبانەوە، خێزانە هۆشیارەکان هانی منداڵەکانیان دەدەن بۆ بەشداریکردن لە وانەکانی زانست و فێربوونی زمان و هونەرەکانی وێنەکێشان و نیگارکێشان و خەتنووس بۆ ئەوەی منداڵەکانیان لە داهاتوویەکی تاریک و بناژۆخواز ڕزگار بکەن. خۆشبەختانە زۆرێک لە بنەماڵەکان توانیویانە وەک جۆرێک لە ناڕەزایەتی و دژایەتیکردن ڕێگری لە چوونە قوتابخانە ئاینیەکان بکەن.

 

ژنانی منداڵ کە بەرزترین ئاستی خوێندنیان دەرچوونی پۆلی ١٢ بوو، لە ٧ی ئاداردا بە بۆنەی ٨ی ئادار، ڕۆژی جیهانی ژنان، لە شاری دەشت بەرچی لە کابول، پێشانگایەکی یەک ڕۆژەی کارە هونەریەکانیان ئەنجامدا. هەموو ئەم بەرهەمانە گێڕانەوەی بەرخۆدانی ژنان و ئەو تاوانانەی بەرامبەریان ئەنجامدراون.

 

زولفا محەممەدی پێش ئەوەی تاڵیبان دەستبەکاربێت، خوێندکاری پۆلی نۆیەم بووە. خوێندکاری "گەلەری هونەری پەراوێز"ە و جگە لە نیگارکێشان، سەرقاڵی فۆتۆگرافی هونەریشە. سەبارەت بە پێشانگاکە وتی: ئەمڕۆ ئەم پێشانگایەمان ئەنجامدا بۆ ئەوەی ببێتە پەنجەرەیەکی هیوا بۆ ژنانی ئەفغانستان. ئاماژەی بەوەشکردووە، هۆکارێکی دیکەی ئەنجامدانی ،٨ی ئادارە کە ڕۆژی جیهانی ژنانە.

 

ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی:" پیرۆزبایی ٨ی ئادار ڕۆژی جیهانی ژنان لەو ژنانەی کە بەڕاستی ئازا و بوێرن دەکەم. هیوادارم دەتوانین پەنجەرەی ئومێد بۆژنان دروست بکەین. پێشانگای ئەمڕۆ کە ئێوە شاهیدین، بە تەواوی لەلایەن ژنان و خوێندکارانەوە بۆ هیوابەخشین و ئاهەنگگێڕان بۆ ٨ی ئادار ڕێکخرابوو. "ئەم پێشانگایە وێنەی تێدایە کە نیشان دەدات چۆن ژنان  دوای وازهێنان لە خوێندن ڕوویان لە نیگارکێشان کردووە و ئێستا تەواوی سەرنجیان لەسەر نیگارکێشانە".

 

زولفا سەبارەت بە پەیوەندیکردن بە "حاشیە" وتی: "پێشتر زیاتر لە بواری فۆتۆگرافیدا کارم دەکرد". لە یەکێک لە دیدارەکانم لەگەڵ پرۆفیسۆر لەم سەنتەرەدا، لە بواری فۆتۆگرافیدا ڕێنمایییان کردم. دوای ئەوە منیش دەستم بە نیگارکێشان کرد، چونکە ئەو دوو هونەرە پەیوەندییان بەیەکەوە هەیە. "لە هەمان کاتدا ویستم چالاکییەکانی ژنان ڕووماڵ بکەم، بەڵام بەهۆی ئەو کێشانەی کە سەریان هەڵدا، نەمتوانی بەردەوام بم".

زولفا سەبارەت بە پەیوەندیکردن بە "هاشیا" وتی: "پێشتر زیاتر لە بواری فۆتۆگرافیدا کارم دەکرد". لە یەکێک لە دیدارەکانم لەگەڵ پرۆفیسۆر لەم سەنتەرەدا، لە بواری فۆتۆگرافیدا ڕێنمایییان کردم. دوای ئەوە منیش دەستم بە نیگارکێشان کرد، چونکە ئەو دوو هونەرە پەیوەندییان بەیەکەوە هەیە. لە هەمان کاتدا ویستم چالاکییەکانی ژنان ڕووماڵ بکەم، بەڵام بەهۆی ئەو کێشانەی کە سەریان هەڵدا، نەمتوانی بەردەوام بم".

 

لەم پێشانگایەدا، لەگەڵ یەکێک لە بەرپرسانی " گەلەری هونەری پەراوێز"، زەهرا ڕەزایی قسەمان کرد، بۆ ئەوەی زیاتر دەربارەی چالاکییەکان و پێشانگاکە بزانین. ئەم گەلەرییە لە ساڵی ٢٠١٨ دامەزراوە و نزیکەی ١٠٠ بۆ ١٥٠ ژن لەوێ ڕاهێنانیان پێدەکرێت.

 

زەهرا سەبارەت بە پێشانگاکە وتی: پێشانگاکەمان بە بۆنەی ڕۆژی جیهانیتێ کۆشانی ژنان، ٨ی ئادار، بۆ وێناکردنی دەنگی ژنان و ئازارەکانیان و هیوایان ئەنجامدا. لە ساڵی ٢٠١٨ەوە ژمارەیەکی زۆر خوێندکارمان دەرچووە، هەرچەندە نیگارکێشی هونەرێکە کە دەرناچێت. تا زیاتر فێری هونەرەکە بیت، زیاتر باشتر دەبیت. ئەم بوارە ژمارەی نوێ و بەشە نوێیەکان و شێوازی جیاواز لەخۆدەگرێت. "هەر کەسێک بیەوێت لەم بوارەدا کار بکات دەتوانێت بۆ ساڵانێک بەردەوام بێت لە فێربوون و کارکردن".

 

سەبارەت بە جیاوازی ئاستی ئارەزووی ژنان پێش تاڵیبان و دوای تاڵیبان، ئاماژەی بەوەشکرد: ئەو خوێندکارانەی دەرچوون ئێستا وەک مامۆستا کاردەکەن، جیاوازی مەرجەکانی پێش تاڵیبان و دوای تاڵیبان ئەوەیە کە ژمارەی خوێندکاران زیادی کردووە، چونکە دەرگای خوێندنگەکان داخراون و تاکە ڕێگەی پێشکەوتنی ژنان لە ڕێگەی هونەرەوەیە.

 

لە کۆتاییدا پەیامێکی بۆ ئەو ژنانەی هەبوو کە کار و خوێندنیان لەدەستداوەو وتی: ژن لە هەر بارودۆخێکدا بێت، نابێت هیوا لەدەست بدات، هەوڵبدە هونەرێک فێر بیت، پیشەیەک فێر بیت و هەموو ڕێگایەکی بەردەست بەکاربهێنە بۆ پێشخستنی خۆت.