دەلال ساری

 

ناوەندی هەواڵ- نەورۆز کە ڕۆژی بەرز بوونەوەی بەرخۆدان و ڕاپەرینە بۆ گەلی کورد، هەموو ساڵێک لە چوار پارچەی کوردستان پیرۆز دەکرێت و لە زۆربەی وڵاتانی جیهان بە ئاگرەوە بەڵێنی ئازادی نوێ دەکرێتەوە، لە بەشی یەکی دۆسیەکەدا زەکیە ئەلکان و ڕاهشان دەمیرەل و بنەڤش ئاگال بەبیرهێندرانەوە کە بە ئاگربەردان لە لاشەیان نەورۆزیان پیرۆزکردو تێکۆشانیان زیاتر کرد، لە بەشی دووەمی دۆسیەکەدا تێکۆشانی بەدری تاش (ڕۆناهی)، نیلگون یڵدرم (بێریڤان)، سەما یوجە، ئەلەفتریا فۆرتولاکی بەبیردێنینەوە.

 

ژنانی خۆڕاگری کورد کە وتیان "من بوومە نەورۆز، بووم بە مەزڵوم" لە ڕێگەی چالاکییەکانیانەوە بۆ تێکۆشان و شۆڕشەکەیان لەسەر بنەمای ئازادیی ژنان میراسێکی گەورەیان بەجێهێشت.

 

چالاکییەکەی ڕۆناهی و بێریڤان لە دەرەوەی وڵات دەنگی دایەوە

ڕۆناهی "بەدری تاش" و بێریڤان "نیلگون یڵدرم" لە هەمان چالاکیدا کۆبوونەوە، ڕۆناهی لە ساڵی ١٩٧٢ لە ناوچەی ئەلبیستان لە مەرەش لەدایکبووە، ڕۆناهی کچی بنەماڵەیەکی نیشتمانپەروەر بوو لە ساڵی ١٩٧٩ لەگەڵ خێزانەکەی چوو بۆ سویسرا، ڕۆناهی بچوکترین منداڵی خێزانەکە لەگەڵ سێ براکەیدا گروپێکی موزیکی لە سویسرا پێکدێنێت، ئەو برایانەی کە لەسەر تێکۆشانی ئازادیی کورد گۆرانیان وتووە، دوای مردنی باوکیان کۆتاییان بە کاری گروپی مۆسیقا هێنا.

 

سروشت و منداڵانی کچ لە کاری نەخشەکێشانی ئەودا دەردەکەون

ڕۆناهی کاری تابلۆی دەکردو هەمیشە لەسەر وێنەکانی سروشت و مندڵانی کچ دیاربوون، ڕۆناهی بڕیاردەدات بەشداری لەخەباتی ئازادیدا بکات و سەرەتا بەشداری لەکاری گەنجاندا دەکات و دواتر دوای ٢٠ ڕۆژ لەڕاهێنان لەبواری ڕاگەیاندن دامەزراوە، دوای ماوەیەک لەکاری میدیایی بەشداری لەڕێکخراوی ژنان دەکات و هەوڵێکی زۆری هەیە بۆ ڕێکخستنی ژنان، ئەلیف ڕۆناهی، کاتێک کە ڕۆناهی بەشداری خەبات بووە دەیناسێت و وتویەتی: ڕۆناهی کاتێک بەشداری خەبات بووە لە تێکۆشاندا کەوتە پرسیاری ئەوەی "لەناو تێکۆشاندا دەتوانم چی بکەم؟" بۆ پرسیاری ''ژن دەبێت چۆن بێت؟" بەدواداچوونی کرد، گەڕانی ئەو بۆ ئازادی ژن زۆر بەهێز بوو.

 

 

ڕۆناهی و بێریڤان لە هەمان خولی پەروەردەدا بوون

ڕۆناهی و بێریڤان لە خولی پەروەردەی بنەڕەتیدا بوون، دوای ئەو ڕاهێنانانە ڕۆناهی لە مانهایم و بێریڤان لە فرانکفۆرت بەشداریان لە کاری ژنان کرد، ئێلیف ڕۆناهی ڕایگەیاند، ڕۆناهی و بێریڤان لە کۆنفرانسدا بەشداریان کردووەو پەیوەندیان پێوەکردووە و دەیانویست گفتوگۆ بکەن و زانیاریان پێ بدەن: مانگی کانوونی دووەمی ١٩٩٤ بوو گفتوگۆمان کردو وتیان: ئێمە بڕیارمان داوە کە دەمانەوێت بچینە چیاکان دەمانەوێت سەرەتا بچینە سەرکردایەتی و دواتر بۆ وڵات، ئەوان دەیانویست بچن و بەشداربن، ڕۆناهی وتی: "ئەوروپا بۆ من بەس نییە و کاری ژنانی ئەوروپاش بۆ من بەس نییە، ئەگەر بچمە چیاکان ئەوا هەست بە هێزی دەکەم، زۆر تێڕوانینی سەرۆکایەتی هەیە و داوا لە خەڵکی ئەوروپا دەکات کە وەڵام بدەنەوە لەو کاتەدا ئامادەکارییان دەکرد بۆ چالاکییەکەیان، ئێمە داواکارییەکانیانمان قبوڵ نەکرد و قەناعەتیان پێ نەکرا چونکە ڕۆناهی و بێریڤان بە جۆش بوون و گەڕانیان هەبوو کاتێک ناوبڕمان دا بە کۆنفراسەکە ، هەردووکیان بۆ چەند کاتژمێرێک چوون بۆ گفتوگۆ، هەستم کرد کە گفتوگۆکانیان جیاوازن، بەڵام نەمدەزانی ئەوە چیە.

 

ڕۆناهی و بێریڤان، کە ئاگریان بەردایە لاشەی خۆیان وەک "شەهیدی نەورۆز" ڕاگەیەندران

ڕۆناهی و بێریڤان، کە لە ٢٢ی ئازاری ١٩٩٣دا لە شاری مانهایمی ئەڵمانیا بە ئاگربەردان لە لاشەی خۆیان خۆیان سوتاند، بە شەهیدی نەورۆز ڕاگەیەندران چالاکییەکانیان هەم لە کوردستان و هەم لە ئەڵمانیا کاریگەرییەکی زۆری هەیە، دەوڵەتی ئەڵمانیا دەیویست ڕێگری بکات لە ئامادەبووانی پرسەکە، ئەو پۆلیسانەی کە توندوتیژیان ئەنجامدا، دەیان کەسیان دەستگیر کردو هەزاران کەس لە بەربەستی پۆلیس تێپەڕین بە مەراسیمێکی جەماوەری ڕۆناهی و بێریڤان بەخاک سپیردران.

 

ئامانجی چالاکییەکەیان لە نامەکەیدا نووسی و بڵاویان کردەوە

ئەو نامەیە کە لەلایەن ڕۆناهی و بێریڤانەوە پێکەوە نووسرابوو بەم شێوەیەیە: "دەوڵەتی ئەڵمانیا بەم دواییانە بە ئاشکرا دژایەتیی خۆی بەرامبەر گەلی کورد ڕاگەیاند، کۆمەڵەکانمان دەستگیرکراون و ڕەنگ و ئاڵای نەتەوەییمان تێکشکێنراوە و زۆرێک لە نیشتمانپەروەرانمان دەستگیرکراون، ئەڵمانیا پەیڕەوی نەژادپەرستی تورکیا دەکات، ئەوان پشتگیری قسەکانی دەمیرەل چیلەر-گرێش دەکەن بۆ ئەوەی بەردەوامی بەشەڕ بدەن، بۆ لەناو بردنی گەلی کورد،ئەو کۆمەڵکوژیانەی لە کوردستان ئەنجام دەدرێت بەو چەکانەیە کە ئەڵمانییەکان دەیدات، لەم دواییانەدا لە ساڵی 1994دا هێرشیان کردە سەر خەڵک لەکاتی ئاهەنگگێڕانی نەورۆز لە شارەکانی ئەڵمانیا و ئەو چالاکییانەی کە هیتلەر بەسەر خەڵکدا ئەنجامی دەدا ئەنجامیان دا، ئەم کارانە بووە هۆی ئەوەی کە هیچ ئارامگریەکیمان نەبێت".

 

"ئامانجمان ژیانێکی مرۆڤایەتییە"

نامەکەی ڕۆناهی کە بەتەنیا نوسیویەتی بەم شێوەیەیە: "لە دڵەوە نەورۆزتان لێ پیرۆز دەکەم، ئامانجی بەرخۆدانمان بۆ ژیانێکی شکۆدارە، ڕێبەر ئاپۆ وتی: "دەبێت بەرگری بکەن" لەبەر ئەوەیە کە ئێمە بەلایەنی کەمەوە دەست دەکەین بە بەرگری کردن، ڕێبەر ئاپۆ وتی "دەبێت شۆڕش ببەنە کوردستان" بۆیە بە تایبەتی گەلەکەمان لە ئەوروپا ئەمە دەکەن و ئەوەش زۆر گرنگە لەسەر ئەم بنەمایە، چونکە چەندین ئەرکی گرنگی لەم شێوەیە دەکەوێتە سەر ژنان، دەبێت لەسەر پێی خۆمان بوەستین و بتوانین بە ڕێبەرایەتی ڕێبەر ئاپۆ ئەو کارە بکەین، ئێمە باوەڕمان بە گەلەکەمان هەیە، ئیمان و باوەڕمان بێ کۆتاییە".

 

سەما یوجە زانکۆی بەجێهێشت و چووە پاڵ پەکەکە

سەما یوجە (ڕاپەرین- لەیلا) لە ساڵی  ١٩٧١ لە گوندی ئاشاگی کارگاڵی لە ئاگری لەدایکبووە، بنەماڵەکەی بنەماڵەیەکی خۆڕاگری کوردستانن و بەشدارییان لە ڕاپەڕینی ئاگریدا کردووە لەناو خێزانەکەدا بە لەیلا- قاسم بانگیان دەکرد، سەما لە ساڵی ١٩٨٩ لە زانکۆی ODTU کۆمەڵناسی خوێند و چوو بۆ ئەنقەرە لێرەدا گەنجێکی نیشتمانپەروەری ناسی و بەشداری لە کاری گەنجانی یەجەکەدا کرد، لە ساڵی ١٩٩١ وازی لە زانکۆ هێناو چووە پاڵ پەکەکە.

 

لە شەوی نەورۆزی ٢١ی ئاداری ١٩٩١ سەما یوجە ڕایگەیاند: "دەمەوێت لاشەم بکەمە پردێک لە نێوان ٨ی ئادار و ٢١ی ئادار" و چالاکاییەکەی دەنگی دایەوە، سەما کە بۆ ماوەیەکی زۆر لە نەخۆشخانە چارەسەر کرا، لە ١٧ی حوزەیران پێش مردنی وتی: "من بووم بە نەورۆز، بووم بە مەزڵوم".

 

"ژنێک کە ژیانی دەگۆڕێ"

هەدیە ئاکسۆی ئاماژەی بەوەدا کە ژیانی سەما وجە نەوەستاوە و وتی: "ژنێک کە ژیانی دەگۆڕێت" هەدیە ئاکسۆی بەبیری هێنایەوە کە سەما یوجە لە گفتوگۆیەکدا لە ٨ی ئاداری ١٩٩٨دا وتی: "ئایدیۆلۆژیای ڕزگاری ژنان ئایدیۆلۆژیایەکە کە ژنان لە خۆڵ دروستی دەکەن، بوونی ژنان بەم ئایدیۆلۆژیایە و گرتنی ئەو ئایدیۆلۆژیایە و ژیانی دروستکردنی ژیانێکی ئازاد لەگەڵیدا زۆر گرنگە".

 

ئەلەفتریا فۆرتولاکی یۆنانی لە دژی زوڵم و ستەمی سەر کوردان ئاگری لەخۆی بەردا

بەرخۆدانی ئازادیی ژنانی کورد کاریگەری لەسەر ئەلەفتریا فۆرتولاکی دەبێت و لە ٢٤ی ئاداری ٢٠٠٦دا ئەلەفتریا فۆرتولاکی تەمەن  ٢٣ساڵ لە دژی ڕۆڵی یۆنان لە پیلانگێڕیی سەر ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان و فشار خستنە سەر کوردان، لە ئەسینای یۆنان لە باخچەی کڵێسای ئەیۆس ئەگیۆس میلانۆس ئاگری لە لاشەی بەرداو بە برینداری گەیەندرایە نەخۆشخانە، لە ٢٧ی ئاداری ٢٠٠٦ لە بەشی چاودێریی گرنگی نەخۆشخانەکە کۆچی دوایی کرد.