ناوەندی هەواڵ

 

لە ١٦ ئەیلوولی ٢٠٢٢، ژینا ئەمینی لە تاران، بە بیانووی ئەوەی کە "بەگوێرەی بنەماکانی ئیسلام حیجابی لەبەر نەکردووە" لەلایەن "پۆلیسی ڕەوشتەوە" ئەشکەنجەدرا و کوژرا، ئەو سەرهەڵدانانەی کە بە کوشتنی ژینا ئەمینی دەستیان پێکرد بە ڕاپەرینی مەدەنی لە هەموو شوێنێک بڵاوبووەوە، ئەو ژنانەی کە ڕاپەڕینەکانیان ڕێکخست و پیشەنگایەتییان کرد بە فەلسەفەی "ژن، ژیان، ئازادی" بەردەوام بوون لە چالاکییەکانیان، لەگەڵ سیاسەتی ڕژێمی ئێران، هێرشە کیمیاییەکان بوونە هۆی گیان لەدەستدانی ژمارەیەک لە منداڵان لەو خوێندنگانەی کە کچان تێیدا دەخوێنن و زۆربەیان ژەهراوی بوون.

 

زیندانییە ژنەکان ناچار کران بە دانپێدانان

بەپێی ڕاپۆرتێکی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان کە لە مانگەکانی کۆتایی ساڵی ٢٠٢٣ بڵاوکراوەتەوە، زیندانییە سیاسییەکانی کورد بە هەموو جۆرەکانی ئەشکەنجە ناچار بە دانپیدانان کراون، بەگوێرەی ڕاپۆرتەکە، زیندانییە سیاسییەکان لە چەندین مافی خۆیان و کۆبوونەوە و دانوستان و پارێزەرەکانیان بێبەشکراون، بۆ داوای پەشیمانی فشاریان لەسەر کراوە، یەکێک لە زیندانییە کوردەکان بە ناو زەینەپ جەلالیان کە بۆ ماوەی ١٦ ساڵە لە زینداندایە، لە چاودێری تەندروستی و پەیوەندی خێزانی بێبەش کراوە، زەینەپ جەلالیان، کە بە کۆت و بەندەوە گواستراوەتەوە بۆ نەخۆشخانە، کێشەی تەندروستی هەیە وەک کەمی بینین، گورچیلە و سیستمی ڕیخۆڵە، ڕێگەی پێنەدراوە سوود لە خزمەتگوزارییە تەندروستییەکان وەربگرێت و چارەسەر بکرێت.

 

وریشە مورادی، ئەندامی کژار ڕفێندرا

کۆمەڵەی ژنانی ئازادی ڕۆژهەڵاتی کوردستان "کژار" لە ۱ی ئابدا ڕایگەیاند کە ئەندامیان، وریشە مورادی، لەلایەن هێزەکانی دەوڵەتی ئێرانەوە ڕفێندراوەو چارەنووسی نەزانراوە، لە بەیاننامەکەدا هاتووە کە وریشە مورادی لە کاتی بەڕێوەبردنی کاری سیاسی و ژنان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان ڕفێندراوە و بێسەروشوێن کراوە، له لایەن هێزه ئەمنییەکانی ڕژێمی ئێرانەوە لە له نزیک شاری سنە ڕفێندرابوو و به ره و شوێنێکی نادیار بردرا.

 

هێرشی کیمیایی بۆ سەر خوێندکارانی کچ

لەگەڵ ڕاپەڕینی ژینا، هێرشی کیمیایی لە زۆرێک لە قوتابخانەکانی کچان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران ئەنجامدرا، ڕژێمی ئێران قوتابخانە و بەشە ناوخۆییەکانی کچانی کردە ئامانج بە هێرشی کیمیایی بۆ هێشتنەوەی کچان لە ماڵەوە بە ئامانجی سەرکوتکردنی ڕاپەڕینی ژینا، لە ماوەی چەند مانگێکدا هێرشی کیمیایی بۆ سەر سەدان ناوەندی پەروەردەیی ئەنجامدرا. هەزاران خوێندکار، کە زۆربەیان کچ بوون، بەهۆی ژەهراوی بوونەوە گواستراونەتەوە بۆ نەخۆشخانە، بەگوێرەی ڕاپۆرتە بڵاوکراوەکان، ژمارەیەکی زۆر لە خوێندکاران بەهۆی ئەو هێرشانەوە گیانیان لەدەستداوە، هێرشە کیمیاییەکان بەردەوامن.

 

سەندیکاکانیش لەژێر فشاردا بوون

مامۆستایان و چالاکوانانی سەندیکای مامۆستایان لە ماوەی ساڵی ڕابردوودا پشتیوانی سەرەکی قوتابیان بوون بە شێوەی جیاواز کاردانەوەیان بەرامبەر سیاسەتەکانی ڕژێم هەبووە، لە لایەکی ترەوە، مانگرتنی سەندیکای مامۆستایان لە ساڵی ڕابردوودا زیادی کردووە و زۆرێک لە شارەکان بەشدارییان لە مانگرتنی سەندیکاکاندا کردووە کە پێشتر لەلایەن ئەنجومەنی هەماهەنگی یەکێتی ئێرانەوە ڕاگەیەندرا.

 

٦٠ پڕۆفیسۆر لە کار دوورخرانەوە

خوێندکاران و مامۆستایانی زانکۆ لە ئێران ڕووبەڕووی توندترین هەڕەشەی ئاسایش و دادوەری بوونەتەوە لە سەرەتای ڕاپەڕینەوە، تا ئێستا زیاتر لە ٧٠٠ خوێندکار لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستگیرکراون و بەلایەنی کەمەوە ٦٠ پرۆفیسۆر لە کارەکانیان دوورخراونەتەوە و ناچارکراون خانەنشین بکرێن یان موچەکانیان ببڕدرێت.

 

بە سەدان ژن سزا دران

ئەو ژنانەی کە دوای کوشتنی ژینا ئەمینی پێشەنگایەتی ڕاپەڕینیان کرد، ئامانجی سەرەکی ڕژێم بوون، داکۆکیکارانی مافەکانی ژنان، ڕۆژنامەنووسان، ژنانی بەشداربوو لە چالاکییەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، خوێندکاران، ئەندامانی مامۆستایان، نووسەران، سینەماتۆگرافەر، چالاکوانانی مافەکانی منداڵان، ئەندامانی کۆمەڵە و سەدان ژن کە لە زۆر بواردا کاردەکەن دەستگیرکران، ئەو ژنانەی کە تۆمەتبارکراون بە چەند سزایەک سزا دراون وەک زیندانیکردنی ماڵەوە و زیندانیکردن، گروپی چالاکوانانی مافەکانی مرۆڤ ئامارێکیان لە ٩ی ئاداری ٢٠٢٢ تاوەکو ٧ی ئاداری ٢٠٢٣  بڵاوکردەوە و تیایدا ئاماژە بەوە دەکەن کە ڕژێمی ئێران لانیکەم ٣ هەزار و ٩٥٣  ژنی دەستگیرکردووە دوای ڕاپەڕینی ژینا.

 

لە ساڵی ٢٠٢٣دا ٢٧٠ ژن کوژراون و ٢١ ژنیش لە سێدارە دراون

یاساکانی پیاوسالاری و دوژمنانی ژنان کە دەیان ساڵە کۆمەڵگەی ئێران بەڕێوە دەبەن، بوونەتە هۆی زیادبوونی کۆمەڵکوژی ژنان، بەهۆی نەبوونی یاسای تاوانکاری لە دژی تاوانباران، هانی پیاوان دەدات، کوشتنی ژمارەیەک لەو ژنانەی کە ڕووبەڕووی دەستدرێژی زایەندی و توندوتیژی دەبنەوە بە "خۆکوشتن" تۆمارکراوە، هیچ ئامارێکی ڕاست نییە لەسەر کوشتن و خۆکوشتنی ژنان لە ئێران، لەگەڵ ڕاپەڕینی ژینا، ژمارەی خۆکوشتنەکان بە شێوەیەکی بەرچاو کەمبوونەوە هەبوو، بەڵام کوشتنی ژنانیش زیادی کرد، بەپێی زانیارییەکانی ئاژانسەکەمان، لە ساڵی ٢٠٢٣دا ٢٧٠ ژن کوژراون یان ناچارکراون بە خۆکوشتن، زۆربەی ژنەکان لەلایەن ئەندامانی خێزانەکانیانەوە کوژراون، لە ساڵی ٢٠٢٣دا ٢١ ژن لە زیندانەکاندا لە سێدارە دراون.

 

هەروەها ئارمیتا گراوند بە بیانووی "حیجاب" کوژرا

ئەرمیتا گراوندی تەمەن ١٦ ساڵ خەڵکی کرماشان بوو لە تاران دەژیا، لە ٢٨ی تشرینی یەکەم دوای ٢٨ ڕۆژ لە بەرخۆدان لە نەخۆشخانەی فەجر کۆچی دوایی کرد، ئارمیتا گراوند لەلایەن پۆلیسی ڕەوشتییەوە بەبیانووی ئەوەی "حیجابەکەی باش نەکردووە"ئەشکەنجەدرا و دواتر ڕەوانەی نەخۆشخانە کرا، هەروەها ئەوەی کە ئەرمیتا گراوند بەسەری هات لەلایەن کامێراکانی ژێرزەوی تۆمارکرا، دوای گیان لەدەستدانی لەلایەن خەڵکەوە لە گۆڕستانی بەهەشت زەهرا لە تاران لە ٢٩ی تشرینی یەکەم بەخاک سپێردرا.

 

ژنان توڕەن: بانگەوازی تێکۆشان و ڕێکخراوبوون دەکەن

لە ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢٢، کاتێک ژینا ئەمینی گیانی لەدەستدا تا کۆتا مانگی ساڵی ٢٠٢٣، ژنانی زۆرێک لە وڵاتانی جیهان کاردانەوەیان هەبوو و توڕەیی خۆیان دەربڕی، تەڤگەری ژنانی ئازاد "تەژەئە" لە بەیاننامەیەکی نووسراودا سەبارەت بە کۆمەڵکوژییەکەی ژینا ئەمینی وتی: ئەم کۆمەڵکوژییانە لەلایەن سیستمی زاڵی پیاوانەوە لە سەرانسەری جیهاندا ئەنجام دەدرێن، کۆمەڵکوژییەکانی ژنان لە هەموو شوێنێکی جیهاندا شەرمەزار دەکەین و جارێکی دیکە داوا لە هەموو ژنان دەکەین کە خەباتێک لە دژی کۆمەڵکوژی دژی ژنان ڕێکبخەن. داوا لە هەموو ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکانی مافی مرۆڤ و ڕێکخراوەکانی ژنان دەکەین بەدواداچوون بۆ ئەم کۆمەڵکوژییە بکەن.

 

ژنانی یەکێتییەکانی خۆر-ئاپۆ: وتیان: وەک ژنانی یەکێتییەکانی خۆر-ئاپۆ بێدەنگ نین سەبارەت بە کۆمەڵکوژی ژنان لە ئێران و کوردستان و کاردانەوەکانمان نیشان دەدەین، فشار لەسەر ژنانی کورد و ژنانی ئێران قبوڵ ناکەین، ژنان دوای شۆڕشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و کوردستان دەکەون، ژنان لە شەڕڤانانی کۆبانێوە فێری تێکۆشان بوون "ژن. ژیان. ئازادی" بە شێوازێکی نوێ پێناسە دەکەن.

 

کۆنگرەی ستارو هیلالی زێڕین کە لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا چالاکی ئەنجام دەدەن ڕایانگەیاند: ئەم قڕکردنە دژی ژنان لە سەرانسەری جیهاندا بەردەوامە، وەک ڕێکخراوەکانی ژنان لە ڕۆژئاوا ئەم کردارە نامرۆڤانەیە شەرمەزار دەکەین، وەک دەنگی هەموو ژنان، دەڵێین نا بۆ توندوتیژی و کۆمەڵکوژی، وەڵامی ئەم هێرشانە دەدەینەوە بە هێزی ئەو ژنانەی کە لە چیا ئازادەکانەوە بە بەرخۆدانی یەژا ستار لە دژی دڕندەیی سیستمەکانی فاشیزم بەرز دەبنەوە، بە هەموو توانامانەوە بەردەوام دەبین لە تێکۆشانمان دژی ئەمە و ئازادی ژنان مسۆگەر دەکەین.

 

چەندین چالاکی لە شارەکانی باکووری کوردستان و تورکیا سەبارەت بە کوشتنی ژینا ئەمینی بەڕێوەچوون، لە شارەکانی ئیستەنبوڵ و ئەنقەرە و ئەدەنە لە تورکیا، ژنان کۆبوونەوە و کوشتنی ژیان ئەمینییان لەلایەن ڕژێمی ئێرانەوە شەرمەزار کرد، ژنان دروشمی "ژن، ژیان، ئازادی" یان دەوتەوە هەروەها قژییان بڕی و ڕایانگەیاند، "شەقامەکانی ئێران ڕۆژانە دەسووتێن هەموو ڕۆژێک لە هەموو شوێنێکی جیهاندا دڵمان دەسووتێت، تووڕەیی و ڕاپەرینمان زیاد دەکات، ژنێکی دیکە بەهۆی توندوتیژییەوە کوژرا بەهۆی ئەوەی سنووردارکردنەکانی ڕەتکردەوە! بۆ ژینا ئەمینی لە ئێران، تورکیا و هەموو جیهان لە ڕاپەرینداین! ئەم ئاگرە بریتییە لە سوتاندنی پەنجەرەکان کە دەیانەوێت بمانشارنەوە".

 

کۆمەڵەی ژنانی شۆڕشگێڕی ئەفغانستان "RAWA" ناڕەزایەتی خۆی لە دژی کوشتنی ژینا ئەمینی دەربڕی و وتی: خەباتی ژنان دژی دوژمنی گەورەی ڕادیکاڵیزم، دژی هێزە پیلانگێڕییەکان و بەرگریکارانی تاوانباران دەبێت، کاتێک ڕۆتینی توخمەکانی جەنگ و بازرگانەکان دەبڕدرێت، دەتوانین بڵێین کە بوێری ژنان بەرهەمدار دەبێت، پشتیوانی خۆمان بۆ تەڤگەری ئازادیخوازی ئێران دەربڕیوە و دەڵێین باوەڕمان بە ڕاپەرینی گەل بەتایبەتی ژنانی ئێران لە بەرزترین ئاستدایە.

 

سەڤگی کۆیونجو لە پارتی گەل و کرێکاران لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی شارەوانی لۆزان مافی قسەکردنی خۆی بۆ ژینا ئەمینی بەکارهێنا و لەگەڵ وێنەی ژینا ئەمینی، وتی: مافی ئەوەم هەبوو لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی شارەوانی قسە بکەم بۆ ئیدانەکردنی کوشتنی ژنی کورد ژینا ئەمینی لە ئێران، ژینا ئەمینی هێمایەک بوو بۆ ئازادی ژنان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بە ڕێزەوە بەبیری دەهێنمەوە، ژن، ژیان، ئازادی.

 

ئەو ژنانەی کە لە بەیروت کۆبوونەوە وتیان: ژینا ئەمینی بەهۆی حیجابەوە نەکوژراوە، ژنان دەکوژرێن چونکە بنەمای کۆمەڵگە، ڕەوشت، مرۆڤایەتی و ئازادیین، ئەم کۆمەڵکوژییە سوکایەتییە بۆ هەموو ژنان، ئەم توندوتیژییە دژ بە ژنان کاریگەری لەسەر نەوەکانی داهاتوو هەیە و لە کۆمەڵگەدا بڵاو دەبێتەوە.

 

ژنان وێنەی ژینا ئەمینیان لە سوور هەڵواسی

ئەندامانی ئەنجومەنی ژنانی پارتی دیموکراتی گەلان "هەدەپە" و تەڤگەری ژنانی ئازاد "تەژەئە" لەبەردەم دەروازەی ماردین لە سوور کۆبوونەوە و لەبارەی کوشتنی ژینا ئەمینی ڕاگەیەندراوێکیان بڵاوکردەوە و ڕایانگەیاند، "بەڵێن دەدەین بە ژینا و هەموو ئەو ژنانەی کە تێکۆشانیان کردووە و گیانیان لەدەستداوە دروشمی "ژن، ژیان، ئازادی" لە سەرانسەری جیهاندا بەرز دەبێتەوە"، ، دواتر ژنان پانکارتیان هەڵواسی کە وێنەی ژینا ئەمینی لەسەربوو.

 

لە جیهاندا ژنان و ئازادیخوازان ڕژانە مەیدانەکان و دروشمی "ژن، ژیان، ئازادی"یان وتەوە، هونەرمەندان، ئەدیب و ڕۆشنبیران، لە بەیاننامەکانیاندا کە بڵاویان دەکردەوە، داوای بەشداریکردن لە چالاکییەکانیان بۆ ژینا ئەمینی کرد.

 

لە پەرلەمانی ئەوروپا دروشمی "ژن، ژیان، ئازادی" دەنگی دایەوە

عەبیر ئەلسەحلانی، ئەندامی پەرلەمانی ئەوروپا بۆ پشتیوانی لە ژنانی ئێرانی، لەبەردەم هاوکارەکانیدا قژی بڕی و کۆتایی بە چالاکییەکانی بە زمانی کوردی و ئینگلیزی و بە بەرزکردنەوەی دروشمی "ژن، ژیان، ئازادی" هێنا.

 

سەمرا گوزەل، پەرلەمانتاری ئامەدی پارتی دیموکراتی گەلان "هەدەپە" لە زیندانی سیلڤری بۆ ژینا ئەمینی قژی بڕی، لە پەیامێکدا کە لە ڕێگەی پارێزەرەکەیەوە نێردراوە، سەمرا گوزەل ئاماژەی بەوە کردووە کە سەروەری پیاوان لە ژنانی بەرخۆدێر دەترسێت و هەرکات دەترسێت هێرشەکەی بەردەوامی پێدەدات.

 

لە ٤٠ەمین ڕۆژی خۆپیشاندانەکانی ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستان، وەزیرانی دەرەوەی ١٢ وڵات بەیاننامەیەکی هاوبەشیان بڵاوکردەوە کە تیایدا فشارەکانی ڕژێمی ئێرانیان بۆ سەر خۆپیشاندەران بەتایبەتی ژنان شەرمەزار کرد، ژنان لەناویاندا وەزیرانی دەرەوەی ئەڵمانیا، ئەندۆرا، ئوسترالیا، فەرەنسا، ئەڵمانیا، ئایسلەندا، کۆسۆڤۆ، لیبیا، لیچتتەنستاین، نیوزلەندا، کەنەدا و نەرویج لە بەیاننامەیەکی هاوبەشدا ڕایانگەیاند: وەک ژنانی وەزیرانی دەرەوەی هاوکاری ژنانی ئازای ئێران دەکەین کە مافی خۆیان بۆ بەشداریکردن لە خۆپیشاندانە ئاشتیانەکان و پاراستنی مافەکانی مرۆڤ بەکاربهێنن، ژنانی ئێران بۆ داهاتوویەکی باشتر بۆ خۆیان و هەموو گەلی ئێران تێدەکۆشن، بەرپرسیارین لە پشتیوانیکردنیان.

 

ئەنجومەنی سیناتی هۆڵەندا بە بڕیارەکانی لە ٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢دا داوای لە حکومەت کرد پشتیوانی لە هەر پێشنیارێک بکات بۆ لابردنی ڕژێمی ئێران لە کۆمسیۆنی مافەکانی ژنانی نەتەوە یەکگرتووەکان.

 

نەتەوەیەکگرتووەکان ڕایگەیاند، لە ئەنجامی دەنگدانی ئەنجومەنی ئابووری و کۆمەڵایەتی نەتەوە یەکگرتووەکان کە لە ٥٤ ئەندام پێکهاتووە، بڕیار درا ئێران لە کۆمسیۆنی مافەکانی ژنان لاببرێت، کۆمسیۆنەکە پێکەوە کار دەکات بۆ بەهێزکردنی یەکسانی ڕەگەزی و بەهێزکردنی ژنان، لە کۆی ٢٩ وڵاتی ئەندام کە بەشدارییان لە دەنگدانەکەدا کرد، ١٦ وڵات دەنگیان دا بۆ لابردنی ئێران لە کۆمسیۆنەکە و ١٦ وڵاتیش بێلایەن بوون. بولیڤیا، چیلی، کازاخستان، نیکاراگوا، نێجیریا، عومان، ڕوسیا و زیمبابۆی دژی بڕیارەکە دەنگیان دا.

 

زیاتر لە ٢١٨ وڵات، ٧٦٠هەزار کەس داواکارییەکیان واژۆ کردووە و داوای دامەزراندنی میکانیزمێکی سەربەخۆ دەکەن بۆ لێکۆڵینەوە لە گەورەترین تاوانەکانی ئێران بە پێی یاسای نێودەوڵەتی.

 

شاخەوان "ئێلناز ڕەکابی" بەبێ لەچک بەشداری له ئۆلۆمپیاد کرد

ئێلناز ڕەکابی، ئەندامی تیمی شاخەوانی ئێران کە لە یاری کۆتایی یارییەکانی ئاسیا لە کۆریای باشوور بەشداری کرد، بە فڕێدانی لەچکەکەی یاسای بەزۆرکردنی حیجاب و کوشتنی ژینا ئەمینی  شەرمەزار کرد. ئێلناز ڕەکابی لە پلەی چوارەمی ئاسیا بوو لەم پێشبڕکێیەدا.

 

پارمیدا قاسمی، کە یەکێکە لەو وەرزشوانەی کە لە کۆتایی جامی کۆڕپەزای بەسرە لە تاران مەدالیایەکی بەدەستهێنا، بەبێ لەشک بەشداری کردو نیشانەی سەرکەوتنی بەرزکردەوە.

 

مریەم باوەری، وێنەگر و ئەندامی کۆمەڵەی نووسەرانی ئێران، وێنەیەکی بێ لەچکی خۆی لە هەژماری میدیاکانی بڵاوکردەوە، لە پەیامەکەیدا ئاماژەی بەوەکرد، کە مافەکانی ژنان و مرۆڤایەتی هەڵبژێردراون.

 

کەوسەر ئەکبەرنەژاد، ڕۆژنامەنووسی وەرزشی بە قسەکردن لەسەر ڕاستییەکان و ڕاستییەکانی ڕۆژنامەوانان لە پەخشی ڤیدیۆیی ڕاستەوخۆدا سەرسامی دروستکردن.

 

ئەکتەرانی ئێرانی ڕەشیان پۆشی و قژیان دەرخست

لە ئێران، کۆمەڵێک ئەکتەری شانۆیی و سینەمای هاتنە بەر کامێراکان و پشتیوانییان لە ڕاپەڕینی ژینا کرد بۆ شەرمەزارکردنی دەستگیرکردن و کۆمەڵکوژییەکانی رژێم، بە جلی ڕەشەوە هاتنە بەردەم کامێرە و بێدەنگی وەستان، ژنانی ئەکتریش بێ لەچک دەرکەوتن، ڤیدیۆکە لە ئینستاگرام بڵاوکرایەوە لەگەڵ پەیامی "ڕۆژێک خۆپیشاندانەکە کۆتایی دێت و ڕاستییەکان دەردەکەون، پاڵەوانە ڕاستەقینەکانمان کەسانی نەناسراون... لە ڕۆژێکی نوێدا، چەندین ڕێگا و چارەسەر و هیوا هەیە".

 

فێستیڤاڵی فیلمی کان پاڵپشتی تەرانە عەلیدۆستی کرد

لە فێستیڤاڵی فیلمی کان، دەستگیرکردنی تەرانە عەلیدۆستی، ئەکتەری ئێرانی دوای کاردانەوەی بەرامبەر سزای لە سێدارەدان، شەرمەزار کرا و داوا کرا دەستبەجێ ئازاد بکرێت.

 

ئەنجومەنی مافەکانی مرۆڤی نەتەوەیەکگرتووەکان سێ ئەندامی ژنی بۆ لێکۆڵینەوە لەسەر پیشێلکارییەکانی  مافی مرۆڤ له ئێران دامەزراند.

 

سارا خادم، بەشداربووی شەتڕەنجی ئێرانی کە لە پاڵەوانێتی شەتڕەنج لە کازاخستان بەشداربوو، بەبێ لەچك بەشداری لە پێشبڕکێکەدا کرد.

 

لە پێنجەمین مانگی چالاکییەکانی ئێراندا، وەرزشوانێکی ئێرانی بەناوی زیبا کەڵهور ڕایگەیاند، بۆ پشتگیریکردنی ڕاپەڕینی گەل لە پاڵەوانێتییەکانی جیهان کشاوەتەوە، وتیشی: بەدڵنیاییەوە سەرکەوتن بە بێ هیچ باجدانێک ئاسان نییە، ئەوە دەزانرێت کە پاڵەوانێتییەکان دێن و دەڕۆن، بەڵام بنەمای ڕەوشتی بێ کۆتاییە.

 

فەرزانە فاسیهی لە پاڵەوانێتییەکانی سالۆنی ئاسیا کە لە کازاخستان مەدالیای زێڕی بردەوە و بوو بە خێراترین ژنی ئاسیا، لە پێشبڕکێیەکەدا سروودی کۆماری ئیسلامی نەوتەوە و ڕەتیکردەوە ئاڵای ئێران بەرز بکاتەوە.

 

لە زیندانەکان بەرخۆدان

کۆمەڵێک لە ژنانی زیندانی سیاسی لە زیندانی ئەڤین پشتیوانی خۆیان بۆ ڕاپەڕینەکانی ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستان دەربڕی و ڕایانگەیاند، دەستیان بە مانگرتن کردووە و پشتیوانی لە ڕاپەرینەکان دەکەن.

 

سەبا کوردئەفشاری، چالاکوانی مەدەنی و دژی سەرپۆشی سەپێندراو ئەسال محەمەدی، چالاکوانی کرێکاری دوو زیندانی سیاسی ژنن لە زیندانی ئەڤینەوە، لە ڕێگەی نامەیەکەوە سڵاویان بۆ خۆپیشاندەران نارد و ڕایانگەیاند، خۆپیشاندانێکیان لە زینداندا ئەنجامداوە بۆ پشتگیریکردنی بەرخۆدانی گەل، وتیشیان ژنانی زیندانی هەمیشە دروشمی "لە زیندانەوە بۆ شەقامە ئازادەکانی ئیران" "هەرچەندە ئێمە لە زیندانەکانداین، بەڵام لە هەمان کاتدا لەگەڵ شۆڕشداین" و "ژن، ژیان، ئازادی"یان دەڵێنەوە.

 

لەیلا حوسێنزادە، بەندکراوی سیاسی لە پەیامێکدا کە لە زیندانەوە نێردراوە ڕایگەیاند کە ڕەتی کردووەتەوە لەچک بکات و وتیویەتی: "هیچ سنوورێک نییە بۆ بەرخۆدان لەناو مەیدان و زیندانەکاندا".

 

لە نامەیەکیشدا بەهارە هیدایەت، چالاکوانی زیندانی سڵاوی لە گەلی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران کرد و وتی: تەنها ڕێگا بۆ بەرەنگاربوونەوەی ڕژێم بەرخۆدانە، ڕژێمی ئێران لە هەموو دەرفەتێکدا نیشانی دەدات کە دوژمنی وڵاتەکەیە، سروشتی ئەم ڕژێمە و ئەو چارەنووسە تێکبدەن و دەبێت بڕوات، بێگومان لەناوبردن و لەناوبردنی ئەم ڕژێمە کوشندەیە مەترسیدارە و وەک گەل باجێکی زۆر دەدەین، بەڵام ناتواندرێت ڕاپەڕینی گەل پشتگوێ بخرێن، ئەم بزووتنەوەیە و ئەو دروشمەی کە ئەمڕۆ هیوا دەبەخشێت، ئاماژە بەوە دەکات کە ئەم نەوەیە چەندە ڕوون و ئاشکرایە لەسەر شەقامەکان.

 

ئایا دەنگی شکاندنی دیواری ترس لە ئێران دەبیستن؟

نامەکانی چالاکوانانی ژنان زەینەب جەلالیان، سێپیدە غۆلیان، جاللراج ئیرای، نێرگس محەمەدی و نیلوفەر بەیانی کە لە زیندانەکانی ئەڤین و یەزد لە ئێران زیندانیکراون، بە جیا جیا نووسراون و لە ڕۆژنامەی لۆ مۆندێ بڵاوکرایەوە. لە نامەکەدا، نێرگس محەمەدی، یەکێک لە ژنە زیندانییەکان، وتی: ئایا دەنگی شکاندنی دیواری ترس لە ئێران دەبسیتن؟ بە سایەی ئیرادەی ئێستا، بەمزووانە هەواڵی ڕووخانی دەبیستن، نووسەر جەلالرۆخ وتی: هیچ گومانێک نییە کە ڕێگای شۆڕش و کۆتایی هاتنی دیکتاتۆری تەنها شەقامەکانن.

 

نەسرین ستوودە، چالاکوانی ئێرانی، لەپای کارەکانی لە دژی سزای مەرگ لە ئێران، خەڵاتی "ڕۆبەرت پێدینتەر"ی پێبەخشرا.

 

مەهناز محەمەدی، سینەماکاری ئێران، کە پشتیوانی لە ڕاپەڕینەکان دەکرد، لە ٢٧ەمین فێستیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلمی کەلار خەڵاتی ساڵی "ڕۆحی سینەما"ی پێ بەخشرا، نەیتوانی بەشداری فیستیڤاڵەکە بکات، بۆیە هەندێک لە قژی خۆی نارد.

 

نێرگس محەمەدی، ڕۆژنامەنووس و زیندانیی سیاسی، کە ماوەی چەندین ساڵە لە چالاکیدایە، لە ١٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ خەڵاتی هاوکاری شەرەفی مافی مرۆڤی لەلایەن شاری لیۆنی فەڕەنساوە، لەپای چالاکییەکانی بۆ هەڵوەشاندنەوەی سزای مەرگ لە ئێران، پێبەخشرا، خەڵاتەکەی لەسەر ناوی دایکی (کیانا) و عەلی ڕەحمانی وەرگرت، لە مەراسیمەکەدا پەیامی نێرگس محەمەدی خوێندرایەوە کە تیشکی خستبووە سەر دروشمی "ژن، ژیان، ئازادی".

 

خەڵاتی نێودەوڵەتی مافەکانی مرۆڤ و فەرمانی یاسا لە فەڕەنسا-ئەڵمانیا بەخشرایە ژینا ئەمینی، کاترین کۆلۆنا، وەزیری دەرەوەی فەڕەنسا و ئەنالینا بایربۆک، وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا، کە لە تویتەر گرتەیەکی ڤیدیۆیییان بڵاوکردەوە بە دروشمی "ژن، ژیان، ئازادی"، ڕایانگەیاند خەڵاتەکە دراوە بە ژینا ئەمینی و ئەو ژنانەی کە لە ئێران بەرخۆدانیان کرد.

 

موژگان ئیلانلوو، دەرھێنەری ئێرانی و چالاکی مافی مرۆڤ، کە لەلایەن ڕژێمی ئێرانەوە بە تۆمەتی بەشداریکردن لە ڕاپەڕینی "ژن، ژیان، ئازادی" دەستگیرکرابوو، خەڵاتی مافی مرۆڤی تایبەتی لە فێستیڤاڵی فیلمی ڤیەننا بەدەستهێنا.

 

ناهید حەسەنزادە، دەرهێنەری فیلمی "ڕۆهان، شکۆو خامش"، خەڵاتەکەی لە فیستیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلمی کۆلکە وەرگرت و پیشکەشی بەرخۆدانی ئێرانی کرد.

 

زەهرا ئەمیرە ئیبراهیمی بۆ سەرۆکایەتی فێستیڤاڵی فیلمی گۆتەنبەرگ هەڵبژێردرا

زەهرا ئەمیرە ئیبراهیمی، ئەکتەری ئێرانی بۆ سەرۆکایەتی کردنی ٤٦ەمین فێستیڤاڵی فیلمی گۆتنبەرگ هەڵبژێردرا کە لە کانوونی دووەمی ئەمساڵدا لە سویسرا بەڕێوەدەچێت، لە فەڕەنسا، فیلمێکی نوێ بە ناوی "ڕزگاربووان" بڵاوکرایەوە کە زەهرا ئەمیرەئیبراهیمی تێیدا ڕۆڵ دەگێڕێت، ساڵی ڕابردوو ناوبانگی هەبوو بە ڕۆڵگێڕانی فیلمی "تۆڕی پیرۆز"، کە باسی کوشتنی ئاینی دەکرد لە مەشهەد، زەهرا کە ١٤ ساڵ لەمەوبەر کۆچی کرد بۆ فەڕەنسا، یەکێکە لەو ناوانەی پشتیوانی لە ڕاپەڕینی ژنان لە ئێران دەکات.

 

خەڵاتی ئۆڵۆف پالمە بۆ ساڵی ٢٠٢٣ بەخشرا بە مارتا چومالۆ لە ئۆکرانیا و ئەرەن کەسکین لە تورکیا و بە نێرگس محەمەدی لە ئێران، ئەمەش بۆ هەوڵەکانیان لە خەباتی ئازادی ژنان لە سەردەمێکدا کە مافەکانی مرۆڤ بەهۆی جەنگ و توندوتیژی و سەرکوتکردنەوە هەڕەشەی لەسەرە.

 

خەڵاتی سیمۆن دی بۆڤوار بەخشرایە ژنانی بەرخۆدێری ئێران

ڕێوڕەسمی خەڵاتی سیمۆن دێ بۆڤوار لە ساڵی ٢٠٢٣ لە پاریس بەخشرا بە ژنانی ئێرانی بۆ پشتگیریکردن لە ڕاپەڕینی "ژن، ژیان، ئازادی"، سیلڤی لێ بۆن دی بۆڤوار، سەرۆکی دەستەی سوێندخۆرانی خەڵاتەکە لە وتارێکیدا گرنگی ڕاپەڕینی گەل لە ئێران و ڕۆڵی ژنان لە ڕاپەڕینەکەیدا خستەڕوو.

 

فێستیڤاڵی فیلمی بەرلین کە ملیۆنان شوێنکەوتووی هەیە و لە ١٦ی شوبات دەستیپێکرد، فیلمە پەیوەندیدارەکانی ئێرانی لە لیستەکە لابرد، بەرلین وتی: پشتیوانی لە خۆپیشاندەرانی ئێران دەکەن و فشارەکانی سەر فیلمسازانی ئێرانی شەرمەزار دەکەن.

 

فیدراسیۆنی ڕۆژنامەنووسانی کەنەدی بۆ ئازادی ڕادەربڕین "CJFE" خەڵاتی "ئازادی ڕاگەیاندن"ی بە ڕۆژنامەنووسان نیلوفەر حەمیدی و ئیلاها محەمەدی بەخشی، هەروەها خەڵاتی ویژدان و ڕاستی لە ڕۆژنامەگەریدا، لەلایەن دامەزراوەی ڕۆژنامەوانی نیمانیان پێبەخشرا

 

کۆمەڵەی پێن-ی ئەمریکی خەڵاتی "ئازادی نووسینی باربارا گۆڵدسمیث"ی بەخشی بە نێرگس محەمەدی، نووسەر و چالاکوانی مافەکانی مرۆڤ لە زیندانی ئەڤین سوزان نوسڵ،، بەڕێوەبەری پێن وتی: نێرگس محەمەدی بە بوێری و بەرخۆدانەکەی ئیلهامبەخش بوو بۆ هەموو جیهان.

 

خەڵاتە نێودەوڵەتییەکان بەخشرایە ژنانی ڕۆژنامەنووس

لە ٣٠ەمین خەڵاتەکانی ڕۆژنامەوانی ئازاد موسا ئەنتەر، ئەوانەی خەڵاتیان پێبەخشرا ئاشکرا کران و نازیلا مەعروفیانی ڕۆژنامەنووس، کە چاوپێکەوتنی لەگەڵ باوکی ژینا ئەمینی کرد، خەڵاتی یەکەمی ڕۆژنامەوانی ژنانی بەدەستهێنا.

 

خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی ساڵی ٢٠٢٣ بەخشرایە نێرگس محەمەدی، کە بەهۆی خەباتی بۆ مافەکانی ژنان لە ئێران دەستگیرکرا، داوای ئازادکردنی نێرگس محەمەدی کرا.

 

ئەمساڵ خەڵاتی ئازادی ڕادەربڕینی پەرلەمانی ئەوروپا "PE" ساخارۆڤ بەخشرایە ژینا ئەمینی و بزووتنەوەی "ژن، ژیان، ئازادی".