ROJÎN KADRÎ

Serdeşt- Li cîhanê bi hezaran ziman bi tunebûnê re rûbirû ne. Yek ji van zimanan jî zimanê Mazenderanî yê li bakur rojavayê Îranê pê tê axaftin e. Vi zimanî ku ji yek zimanê Hind Awropî ye, girêdayî zimanê bakur rojavayê Îranê ye Mazenderanî (Mazerunî, Taperî) di serî de li aliyê başûr ê Mazenderanê di eyaletên Gîlan û Gulistanê tê axaftin.

Zimanê Mazenderanî ji aliyê gramer, dîksiyon xezîneya gotinan ve pir dişibe Gilanî, Dimilkî  Talişî. Jinên ku li eyaleta Mazenderanê dijîn, gotin ku ew li zimanê xwe yê dayikê Mazenderanî xwedî derdikevin. 

‘Xetera asîmîlasyonê heye’

Yek ji şêniyên li gundên Mazenderanê dijî Fateme Mousavî ya 45 salî got ku ew girîngiyê dide zimanê xwe yê Mazenderanî. Fateme Mousavî got: "Ez li cihê kar jî her dem bi Mazeranî diaxivim. Du keç û kurekî min hene. Min vî zimanî hînî wan kir. Min zaravayê Taperî hînî zarokên xwe kir. Min hewl da bi vê yeka çanda xwe bidim jiyîn lê zêdetir kesên li gundewaran dijîn bi vî zimanî diaxivin. Gelek malbat ji bo kariyer û perwerdeya zarokên xwe destpêkê Farsî hîn dikin. Şêniyên li gundan ji zaravayê Taperî fam dikin lê nikarin biaxivin û bi bişavtinê re rûbirû ne.”

‘Zimanê Farsî hêjatir tê dîtin’

Tîsa Mareshîan a 31 salî ku li bajarê Babol ê Îranê dijî behsa girîngiya zimanê dayikê dike û diyar dike ku ew li bankayê dixebite, axaftina bi zimanê Taperî xweş nayê dîtin. Tîsa Mareshîan wiha dibêje: “Rast e zaravayê Taperî li ber tunebûnê ye lewre zimanê Farsî girîng tê dîtin."

‘Dema ku perwerdeya dibistanan hebe xetera li ser ziman kêm dibe’

 Vanoshe Hosseînî ya 24 salî jî bal dikşîne ku zimanê Mazenderanî bi bişavtinê re rûbirû ye û dibêje ku zaravayê Taperî divê di jiyana civakî de zêdetir were axaftin. Vanoshe Hossînî da zanîn ku ev ziman bi tunebûnê re rûbirû ye wiha domand: “Divê em vî zimanî ragihînin nifşên nû. Ez rola muzîkê ya di vî zimanî de baş dizanim. Êdî zaravayê Teperî bi tunebûnê re rûbirû ye lewre gelek hevokên resen ên vî zimanî nayên axaftin û li cihê wan hevokên Farsî tên axaftin. Zimanî Mazenderanî bi hezaran salan e heye lê niha di navbera nifşên nû de pê nayê axaftin û li ber tunebûnê ye. Ger muzîka gelêrî ya Mazenderanî were bihêzkirin û li dibistan û kolejan zimanê Mazenderanî were hînkirin dê xetera windabûnê vî zimanî kêm bibe.”