ڕەفیف ئیسلیم

 

غەززە- پەیوەندییەکی نزیک هەیە لە نێوان ژنان و ئابووری سەوزدا، چونکە دەتوانن جیاوازیەکی بنچینەیی دروست بکەن لە پەرەپێدان و بەردەوامبوونی سەرچاوە ژینگەییەکان.

 

شەهیرە عەودە، توێژەری ژینگەیی، ئابووری سەوز بەوە پێناسە دەکات کە خۆشگوزەرانی مرۆڤ بەرز دەکاتەوە و یارمەتی یەکسانی کۆمەڵایەتی دەدات لە نێوان مرۆڤەکاندا، هەروەها بە شێوەیەکی بەرچاو مەترسییە ژینگەییەکان و کەمی سەرچاوەکان کەم دەکاتەوە و هەمەجۆری ژینگەیی دەپارێزێت.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، وشەی سەوز مانای هەموو ئەو شتانەیە کە لە ژینگەدا هەیە و نابنە هۆی پیسبوون یان بارگرانی، چەندین ڕەهەندی ئەو چەمکە هەیە، یەکەمیان ڕەهەندی ئابوورییە کە لە بەرەنگاربوونەوەی هەژاریدا نوێنەرایەتی دەکرێت، ڕەهەندی کۆمەڵایەتیش تیشک دەخاتە سەر بەشداریکردن و باشترکردنی پەروەردە و ڕاهێنان و دادپەروەری کۆمەڵایەتی و ڕەهەندی ژینگەیی بە ئامانجی پاراستنی ژینگە و بەدەستهێنانی پەرەپێدانی بەردەوام.

 

"پشتبەستن بە ئابووری سەوز لە ئەنجامی داڕمانی سیستمی ئابووری جیهانەوەیە"

شەهیرە عەودە ڕوونیکردەوە، پشتبەستن بە ئابووری سەوز لە ئەنجامی داڕمانی سیستمی ئابووری جیهانی و ئەو زیانە گەورەیەی کە بەسەر بازرگانەکاندا هاتووە، بۆیە ڕەوتی بەرەو ئەوە بووەتە ئامڕازێک بۆ بەدەستهێنانی پێشبڕکێی ئابووری و دروستکردنی هەلی کار لە ڕێگەی پاڵپشتی داهێنان و وزەی داهێنەرانەوە و ڕاکێشانی وەبەرهێنان و پشتیوانیکردنی بوارەکانی وزە و ئاو.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، یەکێک لە هۆکارەکانی ئەم ئاڕاستەیە بەرەو ئابوورییەکی سەوز بەرزبوونەوەی ژمارەی دانیشتوانی جیهانە بۆ ٢٤%، چونکە گرنگە سەرنج بدرێتە چۆنیەتی بەکارهێنانی سەرچاوە ژینگەییەکان، چونکە پێویستی بە بەڕێوەبردنی گونجاوی ماددە ژینگەییەکان هەیە.

 

شەهیرە عەودە پێیوایە بۆ پیشەسازی تەکنەلۆژیای خاوێن، ژنان دەبێت نموونەی ڕۆڵگێڕان بن لە فڕێدانی پاشەڕۆ و دووبارە بەکارهێنانەوە و بەکارهێنانی سەرچاوەکانی وزەی نوێنەکراو وەک ئاو و کارەبا بە وریاییەوە و دابینکردنی خۆراک بە شێوەیەکی تەندروست ڕۆژانە، هەروەها بەڕێوەبەری پڕۆژەکە پێویستە بیر لەوە بکاتەوە کە چۆن بژێوی ژیانی دەتوانێت دۆستی ژینگە بێت، ئەمەش پەرەپێدانی ڕێگای نوێ دەگرێتەوە کە لەسەر بنەمای کاربۆن کەمترە، هەروەها فشار دەخاتە سەر چاکسازی گشتگیر لە کەرتی وزە و گواستنەوەدا و ئاماژەی بەوەشکرد کە ئەمە دەبێتە هۆی دروستکردنی هەزاران هەلی کار کە دەبێتە هۆی بەڕێوەبردنی ئابووری.

 

"گۆڕانی کەشوهەوا زۆرترین زیانی بە وڵاتانی عەرەبی گەیاندووە"

ئاماژەی بەوەدا کە توێژینەوەکان ئەوەیان سەلماندووە کە وڵاتانی عەرەبی زۆرترین زیانیان بەرکەوتووە بەرامبەر گۆڕانی کەشوهەوا لەبەر چەند هۆکارێک، لەوانە شوێنی جوگرافی و نەبوونی پلان بۆ کەمکردنەوەی توندی کاریگەرییەکانی کارەساتە وێرانکەرەکانی کەشوهەوا، گرنگترینیان بەرزبوونەوەی تێکڕای پلەی گەرما و نەبوونی بارانبارین و بەرزبوونەوەی ئاستی دەریا لە ناوچەیەکدا کە بەهۆی وشکەساڵی و کەمی ئاوەوە دەناڵێنێت.

 

"زیادکردنی سەرچاوە و داهاتەکانی ژنان هەژاری لە نەوەیەکەوە بۆ نەوەیەکی دیکە کەم دەکاتەوە"

شەهیرە عەودە، توێژەری ژینگەیی پێیوایە کە فراوانبوونی ئابووری سەوز چارەسەرێکی بنەڕەتییە بۆ ئەو کێشانەی کە ڕوو دەدەن بەتایبەتی لەگەڵ بوونی گروپەکانی وەک منداڵان و بەساڵاچووان و کەسانی خاوەن پێداویستی تایبەت و کاریگەری گۆڕانی کەشوهەوا، ڕۆڵی ژنان لە ئابووری سەوزدا لە ڕێگەی کارکردن لە بواری کشتوکاڵ و پێشکەشکردنی تەکنەلۆژیا کە بەرهەمهێنانی کاری گوند باشتر دەکات، دەرکەوتووە کە زیادکردنی سەرچاوە و داهاتەکانی ژنان سوود بە تەندروستی و خۆراک و پەروەردەی منداڵان و تەندروستییان دەگەیەنێت، بەم شێوەیە گواستنەوەی هەژاری لە نەوەیەکەوە بۆ نەوەیەکی تر کەم دەکاتەوە.

 

وتیشی: بەرهەمهێنانی کشتوکاڵی و پرۆسەکردنی خۆراک سەرچاوەی سەرەکین بۆ دامەزراندنی ژنان، چونکە داخستنی جیاوازی ڕەگەزی لە کشتوکاڵدا دەتوانێت ببێتە هۆی دەستکەوتی بەرچاوی خۆراک بۆ کۆمەڵگا و ئاماژەی بەوەش کرد کە بەگوێرەی ئەوە، ڕۆڵی سەرەکی ژنان لە بەرەنگاربوونەوەی هەژاریدا دەردەکەوێت، کە دەکرێت نەک تەنها لە کەرتی کشتوکاڵدا بەڵکو لە چەند کەرتێکی وەک وزە و ئاو و دووبارە بەکارهێنانەوەی پاشماوە و گەشتیاریشدا گشتگیر بکرێت.

 

شەهیرە عەودە، توێژەری ژینگەیی لە کۆتایی قسەکانیدا وتی: کاریگەری ژنان لەسەر بڕیارە سیاسییەکان لاوازە چونکە هیچ دەرفەتێک نییە بۆ بەشداریکردن لە سیاسەتدا بە شێوەیەکی پێویست، ئەمەش وایان لێدەکات نەتوانن پێداویستییەکانی خۆیان دەرببڕن، سەرەڕای ئەو ڕاستییەی کە ئەوان زۆرترین بەشدارن لە بواری کشتوکاڵدا و بەرپرسن لە دابینکردنی ئاسایشی خۆراک و ئاو و وزە.

 

جەختی لەوە کردەوە کە پێویستە ژنان بەپەلە ئاگاداری گرنگی ڕۆڵی خۆیان بن لە ڕێگەی بەشداریکردن لە کەرتە جیاوازەکانی ئابووری سەوز.