نەسیم موحەمەدی

 

سەردەشت- دارستانەکانی زاگرۆسی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە شارەکانی سەردەشت، میراباد، بانە، مەریوان لەلایەن مافیای بەکرێگیراوەوە کە لەلایەن پۆلیسی ئێرانەوە پشتیوانی دەکرێن، لەناو دەچن، دەیان گرووپی تاوانکاری سەدان ساڵە خەریکی بڕینی دار و بە قاچاخ دەچنە ناو شارە گەورەکانی ئێرانەوە.

 

لەناوچوونی شاخەکانی زاگرۆس

 دارستانەکانی سەردەشت و میراباد لە پارێزگای ورمێ بەشێکی گرنگی ئیکۆسیستمی زاگرۆس پێکدەهێنن، بەڵام لەم ساڵانەی دواییدا بووەتە یەکێک لە ئامانجە سەرەکییەکانی گروپە مافیاکان، ئەو چالاکوانانە دەڵێن، ئەو گروپانە بە تەکنەلۆجیای پێشکەوتوو، بە کەسانی چەکدارەوە، بەبێ هیچ کێشەیەک بەلای وێستگە سەربازییەکاندا تێدەپەڕن، ڕاپۆرتەکان دەریدەخەن کە هاوکاری وێستگەکە ئاسانکاری بۆ ئەم لادانانە دەکات، چالاکوانانی ژینگە بۆ دەزگاکەمان لەسەر ئەو پرسە قسەیان کردو ڕایانگەیاند، بڕینی دارەکان زیان بە ئیکۆسیستمی دەگەیەنێت و کێشەی جددی لە ژیانی خەڵکی ناوچەکەدا دروست دەکات و کاردانەوەی خۆیان نیشان دا.

 

"دروستکردنی پردی جدی بۆ ئیکۆسیستمی ناوچەکە"

چالاکوانی ژینگە ژیلا وتی: چالاکییە مافیاییەکان لەسەر ئاستێکی بەرفراوان بەردەوامن، چونکە لێکۆڵینەوەی پێویستیان لەگەڵدا ناکرێت و بەرتیل بە وێستگەکە دەدەن، دارستانەکان بە بیانووی کۆنترۆڵکردنی سەربازی ڕێوشوێنی پاراستن بە ئەنقەست لەناو دەچن و ئەم دۆخەش خراپتر دەبێت، لە ناوچەکانی سەردەشت و میراباد لەم دواییانەدا دارستانەکانی زاگرۆس تووشی وێرانکارییەکی زۆر بوون، هەموو ئەم شێواندنانە لەسەر بنەمای مەبەستی قاچاخکردنی کەلوپەلەکانی پەیوەست بە گروپە مافیاییەکانە، بەهۆی کوالێتی بەرزی دار بەڕوو بۆ بەرهەمە جۆراوجۆرەکان و بۆ دروستکردنی خەڵوز زۆر بەنرخە، جگە لەوەش مافیای زەوی بە مەبەستی فراوانکردنی ناوچەی کشتوکاڵی و نیشتەجێبوون بەشداری ئەم وێرانکارییە دەکەن، ئەم خەڵکە بە ئاگادارییەوە دارەکان دەبڕن و پاکیان دەکەنەوە و بە گۆڕینی زەوییەکە ئەم دارستانە بەنرخانە گەندەڵ دەکەن و دەیانخەنە ناو موڵک و ماڵی خۆیانەوە، لە ئەنجامدا ئیکۆسیستمی ناوچەکە لەناو دەچێت و شاخەکانی زەهگرۆس بە شێوەیەکی زۆر بەرفراوان لەناو دەچن، ئەم دۆخە مەترسییەکی گەورە بۆ سەر ژیانی خەڵکی ناوچەکە دروست دەکات.

 

"گوندییەکان دەزانن کێ لەپشت ئەم کارانەوەیە"

مریەم ش. ئا لە گوندێکی سەردەشت بۆچوونی خۆی سەبارەت بە قاچاخچێتی دار بەم شێوەیە دەربڕی: نزیکەی هەموو شەوێک دەبینین بارهەڵگرەکان دار بەڕوو دەبڕن، زۆربەی شەو دەنگی بڕین دەبیسترێت و ئەم دەنگەش لە گوندەکەدا دەبیسترێت، دانیشتووانی گوندەکە ئەم دۆخەیان دەیان جار بردە بەشی سامانە سروشتییەکان، بەڵام هیچ ڕێوشوێنێک نەگیرا ئەوان نایەن بۆ ناوچەکە و بازرگانەکان لەوێدان بێگومان ئەم ژاوەژاوە دەبیستن بەڵام نازانن بازرگانەکان کێن کەس نایەوێت لەگەڵیان ڕووبەڕووی بێتەوە، هەست بە بێدەسەڵاتی دەکەن چونکە هیچ پشتیوانییەک لەلایەن دامەزراوە دەستوورییەکانەوە نییە بۆ ڕێگریکردن لەم وێرانکاری و قاچاخچییە و ڕۆژانە زیاتر و زیاتر دارستانەکان لەدەست دەچن.

مریەم ئاماژەی بەوەکرد، دارستانەکان بەشێکن لە ژیانی ئەوان و لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ئێمەی ئەو کەسانەی چەمەکان دەپارێزین زۆر وابەستەی ئەو دارستانانەین، گەڵای دار بەڕوو یەکێکە لە سەرچاوە سەرەکییەکانی خۆراک بۆ چەمەکانمان، بە تایبەت لەو وەرزانەی کە چیمەن کەم دەبێتەوە، بۆ دانیشتووانی گوندەکە بەتایبەت بۆ مەڕدارەکان دار بەڕوو بەنرخێکی زۆرە و پاراستنیان گرنگییەکی زۆری هەیە، هەمیشە هەوڵمان داوە بە باشی ئاگاداری دارەکان بین، بەداخەوە قاچاخچییەکان و ئەو کەسانەی کە ئەم دۆخە دەقۆزنەوە، گرنگی پێنادەن و بەردەوامن لە بڕین و لەناوبردنی دارەکان، ئەم کەسانە نەک تەنها زیان بە ژینگە دەگەیەنن بەڵکو بژێوی ژیانمان دەخەنە مەترسییەوە، ئەگەر ئەم دۆخە بەردەوام بێت، زۆرێک لە خێزانەکان ناتوانن ئاگاداری خێزانەکانیان بن و ناچار دەبن ناوچەکە بەجێبهێڵن.

 

"بەردەوام هەڕەشە لە چالاکوانان دەکرێت"

 سارا، چالاکوانی ژینگەپارێزی ئاماژەی بەوەدا کە چالاکییە ژینگەییەکان بەرامبەر ئەو مافیایانە لاوازن و وتی: ئەم گروپە تەنها چەک و هەڕەشەیان هەیە، هاوکات لەگەڵ دامودەزگا ئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران پەیوەندییەکی پتەویان هەیە و ئەم دۆخە وایکردووە کە خەبات لەدژی ئەوان ئەستەم بێت، چالاکوانانی مەدەنی پێشتر لە مەیدان ناڕەزایەتییان دەربڕی، ئێستا زیاتر ڕوویان لە تۆڕی کۆمەڵایەتی کردووە، بە گشتی ناچارن ئازار و ڕەخنەی خۆیان لە بەرامبەر بارودۆخی ئێستا دەرببڕن نەک چارەسەرێک پێشکەش بکەن، چونکە ئامڕاز و دەرفەتیان نییە بۆ ڕێگریکردن لە دارستان بڕین، تەنانەت لە تۆڕی کۆمەڵایەتیشدا فشاریان لەسەرە، بڵاوکراوەکانیان هەمیشە لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە چاودێری دەکرێن، چالاکوانانیش هەمیشە هەڕەشەیان لێدەکرێت.

 

چی بکرێت؟

لە درێژەی قسەکانیدا سارا وتی: یەکێک لەو هەنگاوانەی کە پێویستە بگیرێتەبەر، فشار خستنە سەر دەزگاکانی سامانە سروشتییەکانە بۆ جێبەجێکردنی ئەرکەکانیان و ڕێگریکردن لە دارستان بڕین، ئەم دامەزراوانە پێویستە لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بکرێت لەبەرامبەر کەمتەرخەمییەکانیان، لە هەمانکاتدا پێویستە ئامانجمان ئەوە بێت کە وەرشەی بەرهەمهێنانی خەڵوزی پیشەسازی لە ڕووی ئابوورییەوە کەمتر زیان بە ژینگە بگەیەنێت، یاساکانی ئێستا پێویستە پێداچوونەوەیان بۆ بکرێت و بەهێزبکرێن بۆ ئەوەی کەس نەوێرێت دارستانەکە ببڕێت و بەکارهێنانی زەوی بگۆڕێت، تەنها بەم شێوەیە دەتوانین دارستانە بەنرخەکان و پێکهاتە خۆجێیەکانی زاگرۆس بپارێزین، دەتوانین بژێوی خەڵک بپارێزین و پرۆسەی لەناوچوون بوەستێنین.