ناوەندی هەواڵ

 

لە کاتی بەڕێوەچوونی کۆنفڕانسی نەتەوە یەکگرتووەکان لەسەر سەرچاوە ژینگەییەکان کە لە نیویۆرک لە ڕۆژانی ٢٢-٢٤ی ئادار سازکرا، ئەنتۆنیو گۆتیرێس، سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان پەیامێکی نارد و ئاماژەی بەوەکرد کە توانەوەی ڕووبارە سەهۆڵیەکان لەوانەیە ببێتە هۆی کەمبوونەوە لە ڕووبارە گەورەکانی باشووری ئاسیا، وەک گانگس، ئیندۆس و براهماپۆترا.

 

ئەمەش لە کاتێکدایە کە ڕووبارەکان و شاخە سەهۆڵیەکان وەک گەورەترین کۆگای ئاوی سازگار لەسەر هەسارەکە خزمەت دەکەن و کەمبوونەوەیان هەڕەشە لە ژیان دەکات.

 

د. دۆمیت کامل، پسپۆڕی ژینگەیی، سەرۆکی پارتی ژینگەیی جیهانی "کۆمەڵەی هۆشیاری ژینگەیی بەیروت" بە سکای نیوزی عەرەبی ڕاگەیاندووە، هۆکارەکانی توانەوەی ڕووبارە سەهۆڵیەکان و چۆنیەتی گەیشتنی بە مەترسیی ئێستا، گەرم بوونی زەوی شێوازی ساردی کەشوهەواکەی گۆڕیوە و بووەتە هۆی ئەو دیاردەیە کە بە "گەرمبوونی زەوی" ناسراوە و کار دەکاتە سەر جەمسەرەکان و چیاکان و ڕووبارە سەهۆڵیەکان.

 

بەرزبوونەوەی ١.٥ پلە لە پلەی گەرمی جیهانیدا کاردانەوەی نەرێنی هەیە، وەک توانەوەی ڕووبارەکان و شاخە سەهۆڵیەکان و کاریگەری لەسەر دارستانەکان و هەموو شتە زیندووەکان هەیە.

 

توانەوەی بڕێکی زۆر بەفر لەسەر ڕووی هەسارەکەمان چ لە جەمسەرەکان و چ لە بەرزاییەکان، وەک هیمالایا، ئەگەری زۆرە لە ژێر گۆڕانکارییە سەختەکانی کەشوهەوادا زیاد ببێت، ئەم کاریگەریە نەرێنییە سیستماتیکانە وای لە ڕێکخراوە جیهانییەکان کرد کە کار بکەن بۆ سنووردارکردنی بەرزبوونەوەی پلەی گەرما.

 

لە ئاستی جیهانیدا هیچ ستراتیجێکی یەکگرتوو نییە بۆ ڕووبەرووبوونەوەی ئەم گۆڕانکارییانە، جگە لە بەردەوامبوونی وڵاتە پیشەسازییە گەورەکان لە چالاکییەکانیان بەبێ چاودێری و بەکارهێنانی بڕێکی زۆر سووتەمەنی.

 

٢٦٪ی کۆی بەستەڵەکی بەفر لەدەستچووە

لە توێژینەوەیەکی ئەم دواییەدا، زانست تیشکی خستەسەر خێرابوونی زیانەکان بەهۆی گۆڕانی کەشوهەوا، لەوانە لەدەستدانی ٢٦٪ی کۆی بەستەڵەکی بەفر، ٢١٥ هەزار ڕووباری سەهۆڵی جیهان کاریگەرییان لەسەرە کە نیوەیان بە تایبەتی بچووکەکان لە مەترسی لەناوچوونیان لەسەرە.

 

ئەگەر گەرمبوونی کەشوهەوا ٤ پلەی سیلیزی زیادە تۆمار بکات، خراپترین حاڵەت ڕوودەدات، چونکە زیادکردنەکە کاریگەری لەسەر ڕووبارە سەهۆڵییە گەورەکانی وەک ئەوانەی لە ئالاسکا دەبێت.