ناوەندی هەواڵ

 

لە ناوەڕاستی مانگی حوزەیرانی ٢٠٢٢ ەوە، پاکستان بەهۆی بارانبارینی زۆری وەرزییەوە چەندین زیانی بەرکەوتووە و بووەتە هۆی خراپترین لافاو لە ماوەی دەیان ساڵی ڕابردوودا لە وڵاتەکە.

 

بەپێی ئامارەکانی دەسەڵاتی نیشتمانی بەڕێوەبردنی کارەساتەکانی پاکستان، لافاوەکە زیاتر لە ٣٣ ملیۆن کەسی گرتووەتەوە و زیاتر لە یەک ملیۆن خانووی وێران کردووە یان زیانیان پێگەیشتووە، بەهۆی ئەو ئاوە لافاوانەی کە دەیان هەزار کیلۆمەتر چوارگۆشەی ئەو وڵاتەی گرتەوە، بەو هۆیەشەوە زیاتر لە هەزار و ٦٠٠  کەس گیانیان لەدەستدا.

 

خراپترین لافاو بەدرێژایی ڕووباری ئیندوس لە پارێزگاکانی پەنجاب، خەیبەر پاختونخوا، بەلوچستان و سند ڕوویدا، پارێزگاکانی بەلوچستان و سند لەمساڵدا تا ئێستا پێنج بۆ شەش هێندەی تێکڕای بارانبارینیان لە ماوەی ٣٠ ساڵی ڕابردوودا باریووە، زۆربەی ئەوانە لە بارانبارینی هاویندا باریووە.

 

ڕووباری ئیندوس کە بەناو سند و بەلوچستاندا دەڕوات، لەلایەن لقە شاخاوییەکانەوە لە باکووری وڵاتەکە ئاوی تێدەڕژێت، کە زۆربەیان دوای بارانبارینی تۆمارکراو و توانەوەی سەهۆڵبەندان کەنارەکانیان تەقیوەتەوە.

 

ڕێکخراوی کەشناسی جیهانی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاندووە کە پاکستان و باکووری ڕۆژئاوای هیندستان ئەمساڵ وەرزێکی چڕیان لە وەرزی گەرمادا هەبووە یەکێک لە شوێنەکان لە سند تا ئێستا لە مانگی ئابدا ١٢٨٨ ملیمەتر باران باریوە، لەکاتێکدا تێکڕای مانگانە ٤٦ ملیمەتر باران باریوە.

 

دەنگدانەوەی لافاوە وێرانکەرەکەی ساڵی ٢٠١٠ هەیە کە کوشندەترین لافاو بوو لە مێژووی پاکستاندا کە زیاتر لە ٢٠٠٠ کەسی کوشت، زیانەکانی هەزاران کیلۆمەتر لە ڕێگاوبان و دەیان پرد لەم وەرزەدا بووەتە هۆی ڕێگریکردن لە گەیشتن بەو ناوچانەی کە لافاویان لێکەوتووە.

 

خەڵکی ناچار بوون پەناببەنە بەر شوێنە بەرزەکان لەسەر ڕێگا بەرزەکان و هێڵی شەمەندەفەر، زۆربەیان ئاژەڵە ڕزگاربووەکانیان لەگەڵدایە، هەندێکی تریش لەو کەمپانەدا کە لەلایەن دەزگاکانی فریاگوزاریەوە بەڕێوەدەبرێن، داوای حەوانەوەیان کردووە.

 

کۆپتەرەکانی حکومەت و سوپا بانگهێشت کراون بۆ ڕزگارکردنی گوندنشینان و گەشتیارانی گیرخواردوو هەروەها گەیاندنی یارمەتییەکان، نەتەوە یەکگرتووەکان مەزەندە دەکات کە نزیکەی ٣٣ ملیۆن پاکستانی لە هەر حەوت کەس یەکێکیان بەهۆی لافاوەکەوە زیانیان بەرکەوتووە، زیاتر لە ٥٠٠ هەزار خانوو وێران بوون یان زیانیان بەرکەوتووە.

 

هەروەها ئاوی لافاوەکە ٧٠٠ هەزار سەر ئاژەڵی بردۆتەوە و زیانی بە زیاتر لە ٣.٦ ملیۆن دۆنم بەرهەم گەیاندووە، کە دروێنەی پەتاتە، گەنم، سەوزە و میوەی لەناوبردووە.