نوپەلدا دەنیز

 

مەخموور- کولتووری بەخێوکردنی ئاژەڵ لە ناوچەی بۆتاندا بەربڵاوە و ساڵانێکە بووەتە بەشێک لە ژیان و ئامرازی بژێوی ژیانی ئەو خەڵکەی لەسەر ئەم خاکە دەژین، خەڵکی ئەم ناوچەیە تەنها بەخێوکردنی مەڕ و ئاژەڵی تر وەک ئامرازی بژێوی ژیان وەرناگرن، هەروەها ئەمە بە نیشانەی یەکگرتوویی کۆمەڵگەو خۆشەویستی ژیان دەبینن.

 

دایکەکە ناوی خانم تەییە و بەڕەچەڵەک خەڵکی ناوچەی بۆتانە، لە ساڵانی نەوەدەکاندا بەهۆی چەوساندنەوە و سەرکوتکردنی دەوڵەتی تورکیا ناچار بووە پەنا ببات و دوای گۆڕینی ٧ کامپ، لە کامپی پەنابەرانی شەهید ڕوستەم کودی (مەکسمور) نیشتەجێ دەبێت. دایە زەینم یەکێکە لەو دایکان کە سەرەڕای ژیانی سەختی وەک پەنابەرێک، دەستبەرداری نەریتی بەخێوکردنی مەڕ نەبووە.

 

دایە خەنیم کە لە بۆتانەوە گەشتەکەی دەستپێکردووە، بەم شێوەیە باسی جوانی گوندەکەی کردو وتی: من خەڵکی گوندی سێرێبیێی سەر بە ناحیەی سیلۆپی شرناخم. ژیانی سروشتی گوندەکەمان زۆر جوان بوو. لە گوندەکەماندا دروێنەکار و گەنمچی و جووتیار و جووتیار هەبوون. "ژیانی گوندەکەمان هەمیشە لە کشتوکاڵ و ئاژەڵداریدا بەسەر دەبرد.

 

"بژێوی ژیانی گوندەکە ئاژەڵداری و کشتوکاڵ بوو"

دایە خاننم باسی لە شێوازی مەڕ بەخێوکردن و کاری کشتوکاڵی و بژێوی گوندەکە کرد و وتی: "لە گوندەکەدا ئامادەکاری بۆ ئاژەڵەکان بۆ زستان دەکرا، لە بەهاردا مەڕەکانمان شیری دەدا و شیرەکانیان دەکردە ماست و پەنیر و کەرە. هەروەها لە بەهاردا دەچووینە کێڵگەکان بۆ کۆکردنەوەی گیا، لە گوندەکەدا زۆر ئاژەڵ بەخێو دەکران، لە مریشکەوە تا مەڕ و مانگا، بەیانی زوو ئاژەڵەکانمان دەبردە دەرەوە بۆ ناو کێو و دواتر شەوانە دەمانلەڕەواند، جگە لە بەخێوکردنی ئاژەڵ، کاری کشتوکاڵیش ئەنجام دەدرا، هەموو پێداویستیەکانمان لە مەیدانەکاندا گەورە کرد و بەو شێوەیە ژیانمان بەسەر برد، بژێوی گوندەکەمان بەخێوکردنی ئاژەڵ و کاری کشتوکاڵی بوو، بە سەختییەکی زۆردا تێدەپەڕین، بەڵام هەموو پێداویستیەکانمان دابین دەکرد.

 

"بەخێوکردنی ئاژەڵ و کشتوکاڵ کولتووری بۆتانە"

خانم تەیی درێژەی بە وتارەکەی دا و باسی لە ئەزموونی خۆی کرد لە دوای بۆتان، کە لەوێدا وەک پەنابەرێک بەردەوام بوو لە ژیانی و سەرەڕای سەختییەکان بەردەوام بوو لە بەخێوکردنی مەڕ: “خاوەنی ئاژەڵ و کشتوکاڵ کلتوری بۆتانە. دوای زوڵم و چەوسانەوەی دەوڵەتی تورک ناچار بووین پەنا ببەین و دوای گۆڕینی ٧ ئۆردوگا لە مەکسمور نیشتەجێ بووین. لە ساڵانی سەرەتادا هیچ شتێک لە ئۆردوگاکەدا نەبوو. بەڵام ئێمە لێرە بە بەخێوکردنی ئاژەڵدا بژێوی ژیانمان دەستکەوت و دەستبەرداری کولتوورەکەمان نەبووین، لێرەش بەردەوامین لە کارەکانمان”.

 

"مرۆڤ بەبێ ماندووبوون ناتوانێت بژێوییەکی باش پەیدا بکات"

خانم تەیی باسی لەوەشکرد، کاتێک کەسێک بە شێوەیەکی تەندروست لە کارەکەی نزیک دەبێتەوە، سوودی لێ وەردەگرێت و وتی: هەرچەندە ئەم کارە قورسە، بەڵام پاکتر و تەندروستترە کە هەموو شتێک بە دەستی خۆت ئەنجام بدەیت، هەر بۆیە خەڵک ناتوانن سوودی باش بەدەستبهێنن مەگەر کاری زۆر نەکەن.

 

"ئەو کەسانەی ئاژەڵ بەخێو دەکەن لە ڕووی ڕۆحییەوە زیندوون"

خانم تەیی سەرنجی بۆ خۆشەویستی ئاژەڵ و گردبوونەوە و خۆشی ژن بۆ کار ڕاکێشا و لە کۆتایی قسەکانیدا وتی: دوای ئەوەی بووم بە کۆچبەر، بەرگەی بێ بەخێوکردنی مەڕم نەگرت، خۆشەویستیم بۆ مەڕ زۆر گەورەیە، لە گەشتی پەنابەریمدا بۆ ماوەی ساڵێک یەک مەڕم نەبوو، ئەو کەسانەی ئاژەڵ بەخێو دەکەن لە ڕووی ڕۆحییەوە زیندوون، ژیان و تەندروستییان هەمیشە باشترە، لەو کەسانەی لە بەخێوکردنی ئاژەڵدا کار دەکەن ناتوانن واز لەو کارە بهێنن و چێژێکی زۆریان لێ وەردەگرن، کاتێک ئێمەی ژنانی گوندەکە پێکەوە دەچووینە دەرەوە بۆ بیابان و ڕایی کردنی کارەکانمان، پێکەوە گۆرانیمان دەوت و چیرۆکمان دەگێڕایەوە، نەماندەزانی چەند کات تێپەڕیوە و کاتێکی زۆر خۆشمان بەسەر دەبرد.