ئیخلاس حەمرونی

 

تونس- بەمەبەستی دابینکردنی زانیاری دروست لەسەر مافەکانی تەندروستی زایەندی و منداڵبوون، لەگەڵ  ئەو خزمەتگوزاریانەی لەم بوارەدا بەردەستن، کۆمەڵەی بزووتنەوەی ڕۆشنبیری تونس کە لە پارێزگای سیدی بوزید چالاکە، وەک بەشێک لە هەوڵەکانی بۆ بەرزکردنەوەی هۆشیاری سەبارەت بە تەندروستی سێکسی و منداڵبوون، ڕێنماییەکی پەروەردەیی بە ناونیشانی "ئایا پێتوایە مافەکانی تەندروستی سێکسی و منداڵبوون لە دەستووردا مسۆگەر کراوە"، دەرکرد.

 

دوحا حاجی، چالاکوانی کۆمەڵگەی مەدەنی و ئەندامی کۆمەڵەی عەتەق جەختی لەوە کردەوە کە ئەم ڕێنماییە دووەمین ڕێنماییە لە چوارچێوەی پڕۆژەی نەخێر بۆ جیاکاری لە مانگی ئاداری ٢٠١٧ ەوە ،کە بە بۆشای کولتووری دادەنرێت، کە لە ٢٧ ی حوزەیرانی ٢٠٢١ دەستیپێکرد بە ئامانجی پەرەپێدانی کەلتووری قبووڵکردنی جیاوازی و ڕەتکردنەوەی هەموو شێوەکانی جیاکاری و پەراوێزخستن.

 

ڕوونیشیکردەوە کە ئەم ڕێنماییە لیستێکی ناونیشانی تێدایە کە سوودمەندەکان دەتوانن ئاماژەیان پێبکەن، بۆ سوودمەندبوون لە خزمەتگوزارییە تەندروستییەکانی پەیوەست بە تەندروستی سێکسی و منداڵبوون، کە لەلایەن دامەزراوە جۆراوجۆرەکانەوە دابین دەکرێن، چ حکومی بێت یان ناحکومی، ئامانجی ئەم ڕێنماییە بەرزکردنەوەی هۆشیارییە سەبارەت بە مافەکانی تەندروستی سێکسی و منداڵبوونە، بەتایبەتی بۆ ژنان، و تەنها تەنها بە دابینکردنی زانیاری سەرەتایی سەبارەت بە مافەکانی تەندروستی سێکسی و منداڵبوون سنووردار نییە، بەڵکو بیرۆکەی گشتگیر لەسەر ئەو خزمەتگوزاریانەی لەم بوارەدا بەردەستن بە خوێنەر دەدات.

 

سەبارەت بە هۆکاری دەرکردنی ئەم ڕێنماییە، دوحا حاجی جەختی لەوە کردەوە کە کۆمەڵەی تونس بۆ بزووتنەوەی ڕۆشنبیری لەڕێگەی ڕاپۆرتەکانییەوە تێبینی ئەوەیان کردووە کە کەموکورتییەکی گەورە لەگرنگی ئەم مافانە لەژیانی ڕۆژانەیاندا هەیە، بۆیە کۆمەڵەکە زنجیرەیەک چالاکی ڕێکخستووە وەک بڵاوکردنەوەی ئەم ڕێنماییە، بۆ هاندانی هۆشیاری سەبارەت بەو مافانە.

 

مامەڵەکردن لەگەڵ ژنان لەو ناوچانەدا لەسەرەتادا ئاسان نەبوو بەهۆی ئاستەنگەکانی ڕێگربوون لەتێگەیشتنیان، بەڵام بەهۆی بەردەوامی کاری مەیدانی و پەیوەندی ڕاستەوخۆ لەگەڵ ژناندا، کۆمەڵەکە هەستی بە کاردانەوەی وردە وردە کرد، بەتایبەتی دوای ڕێکخستنی سەردانێکی مەیدانی کە چەند ساڵێکی خایاند، وتی: مامەڵەکردن لەگەڵ ژنان لەو ناوچانەدا تاڕادەیەک زەحمەت بوو، بەهۆی باکگراوندی کەلتووری و ئایینییەوە کە زۆر کۆنتڕۆڵی دەروونی دانیشتوانی ئەو ناوچانە دەکات، لەڕووی مامەڵەکردن لەگەڵ تاکەکاندا، کارکردن لەسەر مافەکانی ژنان، بەتایبەتی لە ناوچە پەراوێزخراوەکان و ناوخۆدا، کارێکی زۆر قورسە، بەتایبەتی کاتێک ئێمە مامەڵە لەگەڵ بیروباوەڕێکدا دەکەین کە پیاوسالاری زاڵ بووە، فاکتەری کەلتووری و ئایینی کە بەربەستێکی گەورەیە.

 

سەرەڕای ئەم ئاستەنگانە، کۆمەڵەکە سەرکەوتوو بوو لە شکاندنی بێدەنگی لەنێو ژناندا لە ئەنجامی هەوڵە بەردەوامەکانی بۆ پێشکەشکردنی پاڵپشتی و هاوکاری لە بواری بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان ،هەم لە دابینکردنی خزمەتگوزاری تەندروستی منداڵبوون، تەنانەت هەندێک لە ژنان داوایان لە کۆمەڵەکە کرد دەستێوەردان بکات، بۆ چارەسەرکردنی بەرژەوەندییەکانی حکومەت کە ئەمەش ڕەنگدانەوەی پەرەسەندنی هۆشیارییان سەبارەت بە مافەکانیانە.

 

دوحا حاجی چالاکوانی هەروەها جەختی لەسەر گرنگترین مافەکانی تەندروستی سێکسی و منداڵبوون کردەوە، کە پێویستە هەمووان بیزانن بریتین لە مافی کۆنتڕۆڵکردنی بڕیارەکانی پەیوەست بە تەندروستی و جەستە، مافی دەستگەیشتن بە زانیاری و خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی سێکسی، هەروەها دیاریکردنی چەمکی توندوتیژی سێکسی و ڕێگاکانی ڕێگریکردن.

 

 بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە ئەم ڕێنماییە ئامرازێکی گرنگە بۆ ناساندنی ئەم مافانە و گەیاندنی خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی سێکسی و منداڵبوون بۆ ئەم ناوچەیە کە پەیوەستە بە نەریت، دابونەریت و ڕەتی دەکاتەوە بە ئاشکرا باسی مافەکانی سێکسی و منداڵبوونی ژنان بکات.

 

مەبروکە بوزیدی یەکێک لەو ژنانەی سوودمەند بوون لەم خزمەتگوزاریانە دووپاتی کردەوە کە بەشداری لە چالاکیەکانی کۆمەڵەکەدا کردووە، پێداچوونەوە بە ڕێنماییەکە کردووە کە یارمەتیدەر بووە بۆ دۆزینەوەی زۆر بابەتی پەیوەست بە تەندروستی سێکسی و منداڵبوون و وتی: توانیمان فێری ڕێگاکانی خۆپاراستن لە نەخۆشییەکانی ژنان بین وەک شێرپەنجەی مەمک و شێرپەنجەی منداڵدان و لە مافەکانمان تێگەیشتین کە لەم ڕێنماییەدا هاتووە کە یارمەتیمان دا ژیان و پەیوەندییە هاوسەرییەکانمان بە شێوەیەکی باشتر ڕێکبخەین.

 

پاش پێداچوونەوە بە ڕێنماییەکە و بەشداریکردن لە کۆبونەوەکانی هۆشیاری، ئەوان زیاتر هۆشیارتر بوون لە مافەکانیان و زانیویانە کاتێک پێویستیان بە چاودێری تەندروستی هەبوو بۆ کوێ بڕۆن، پێشتر کاتێک ژنێک نەخۆش دەکەوت، لەلایەن ژنێکی گەورەتر لە خۆی پشکنینی بۆ دەکرا، بەڵام ئێستا دەزانین، دەتوانین بچینە دەرمانخانە یان سەردانی مامانەکان بکەین، بۆمان دەرکەوت کە قسەکردن لەسەر تەندروستی سێکسی و منداڵبوون شەرمەزاری نییە، بەڵکو مافی هەموو ژنێکە.

 

مەبروکە بوزیدی ڕوونیکردەوە کە خزمەتگوزارییەکانی کۆمەڵەکە و ئەو زانیاریانەی لەم ڕێنماییەدا هاتووە ڕۆڵێکی گرنگیان هەبووە لە پەروەردەکردنیان سەبارەت بە تەندروستی سێکسی و منداڵبوون، وەک پلاندانانی خێزان و بەکارهێنانی دەرمانەکانی نەهێشتنی سکپڕی، ئەوان فێربوون کە مافی ئەوەیان هەیە خۆیان بڕیار بدەن سەبارەت بە منداڵبوون لەجیاتی ملکەچبوون بۆ خواستی مێردەکان، وەک ئەوەی لە هەندێک ناوچە گوندنشینەکان باوە.

 

"بۆ بەرژەوەندی ژنانی ناوچەکەش کۆمەڵەکە لە چوارچێوەی پڕۆژەی "تۆڕی سەرکردەکانی ژنان" ڕاپۆرتی گرنگی بڵاوکردەوە کە تێیدا مامەڵەی لەگەڵ کێشەی توندوتیژی دژ بە ژنان لە سیدی بوزید و قیروان، جگە لە مافە ئابووری و کۆمەڵایەتییەکانیان و تیشک خستۆتە سەر کێشەی نایەکسانی ڕەگەز لە بەشداری سیاسیدا، ئێمە لە ڕێگەی کۆمەڵەکەوە بەردەوام کاردەکەین ،بۆ تیشک خستنە سەر ئەو ئاستەنگانەی ڕووبەڕووی ژنان دەبنەوە لەو ناوچانەدا، هەروەها کارکردن بۆ باشترکردنی بارودۆخیان لە ڕێگەی هۆشیاری و بەرزکردنەوەی مافەکانیانەوە.

 

شایانی باسە کۆمەڵەی تونسی بۆ جوڵەی کولتووری کۆمەڵێک خزمەتگوزاری پەروەردەیی پێشکەش دەکات، تیشک دەخاتە سەر هۆشیاری و ڕاهێنان لە بوارەکانی تەندروستی سێکسی و منداڵبوون، لەوانە چاودێریکردنی چاوپێکەوتنەکانی دووگیانی، کلینیکەکانی پێش لەدایکبوون، دۆزینەوەی زووی شێرپەنجەی مەمک و خۆپاراستن لە شێرپەنجە.