سارا محەمەدی

 

جوانڕۆ-  غەزالە.م لەکاتێکدا وێنەی لە چوارچێوەکراوی کچەکەی شەهین بەدەستەوەیە، بەم شێوەیە چیرۆکی ژیانی خۆی دەگێڕێتەوە: کچەکەم زۆر جوان بوو، ئەم ڕستەیە دەڵێت و وێنەی کچەکەیم پیشان دەدات، کچێکی جوان، کە دایکی دەڵێت لە پۆلی ١٢ بوو، ئاگری لە خۆی بەردا، هەرچەندە ٥ ساڵ بەسەر مردنی کچەکەیدا تێپەڕیوە، بەڵام دایکی کاتێک باسی کچەکەی دەکات فرمێسک لە چاوەکانی دەڕژێت.

 

غەزالە.م دەڵێت: شەهین کچە گەورەکەم بوو، سێ کچی ترم هەیە، بەڵام هیچیان نابن بە شەهین، کچێکی بە ئەدەب و میهرەبان بوو، ڕۆژێک، نازانم چ کەسێکی بێ ئاگا لە خودا بێ ئەوەی بزانێت ڕۆیشت و بە باوکی گوت کە کچەکەم شەهین هاوڕێییەکی کوڕی هەیە، کاتێک باوکی گەڕایەوە ماڵەوە بەبێ هیچ پرسیارێک لە کچەکەی دا هەرچی هەوڵمدا، نەمتوانی ڕێگری لێبکەم، ئەوەندە لێیدا کچە جوانەکەم کە ماندوو بوو و وازی لێهێنا، کچە ئازیزەکەم هەموو گیانی شین و مۆر بوو بوەوە، ئەوەندە گریا خەوی لێکەوت.

 

پاشان چووم خەوتم، بیرم نایەتەوە کاتژمێر چەندە بوو،کە بە هاوار و هاوارەکەی کچەکەمەوە لە خەو هەڵسام، چوومە ژوورەکە لەوێ نەبوو، کاتێک ئاگرەکەم لە حەوشەکەدا بینی، لە شوێنی خۆمدا وشک بووم باوەڕم نەدەکرد کچەکەم کۆتایی بە ژیانی خۆی هێنابێت.

 

کچەکەم خۆی سووتاندبوو، سووتانی هێندە خراپ بوو، پزیشکەکانی نەخۆشخانەکە دەیانگوت بیبەنەوە ماڵەوە، ٨٥٪ جەستەی سووتاوە و هیچ کارێکمان لەدەست نایەت کە بتوانین بیکەین، بەڵام من ڕێگەم پێنەدا لە هەمان ڕۆژەوە نەیدەتوانی قسە بکات و ڕۆژی دواتر ژیانی لەدەستدا.

 

 غەزالە دەڵێت، تا ئێستا لە هاوسەرەکەم خۆش نەبووم، هەرگیز لێیان خۆش نەبووم، ئەو بکوژی کچە جوانەکەمە ئەگەر بە هۆکارێکی کەمەوە نەچووبایە لای کچەکەم و لێی نەدایە، ئەوا خۆکوژی نەدەکرد، پاشان کاتێک لەگەڵ هاوسەرەکەم باسی ئەو شەوە دەکەم، توڕە دەبێت، نازانم پیاوان بە هیچ شێوەیەک ویژدان و ڕەحمیان هەیە.

 

توندوتیژی بە هەر شێوەیەک بێت دیاردەیەکی ناشیرین و ناڕەوایە، ئێمە لە سەردەمێکدا دەژین کە هەموو مرۆڤەکان بە ژن و منداڵەوە بە پیر و گەنجەوە بە شێوازی جیاواز ڕووبەڕووی توندوتیژی دەبنەوە، توندوتیژی دیاردەیەکی ڕەهەندی فراوانە و ناکرێت لە توندوتیژی دەروونی و زارەکی و جەستەیی و سێکسیدا کورت بکرێتەوە.

 

لە سیستمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداریدا کە بە دروشمی دیموکراسی و ئازادی خۆی پێناسە کردووە، مرۆڤ دەتوانێت لە سەرووی هەموو شتێکەوە چاودێری توندوتیژی و ڕەهەندە قێزەونەکانی بکات، کاتێک باس لە توندوتیژی دژی ژنان دەکرێت، بابەتێکی زۆر قووڵ و ڕەگداکوتاوە و ناکرێت وەک دیاردەیەک هەژمار بکرێت.

 

بەڵام دەتوانرێت بڵێین توندوتیژی دژی ژنان یەکێکە لە بەرهەمەکانی سیستەمی پیاوسالاری بەجۆرێک کە پیاوانزاڵن بەسەر کۆمەڵگە، هەر لە توندوتیژی یاسایی کە لەلایەن هێزە ئەمنییەکان و جێبەجێکردنی یاسای حکومەتە دەسەڵاتدارەکانەوە ئەنجام دەدرێن تا دەگاتە توندوتیژی خێزانی کە لەلایەن پیاوانەوە ئەنجام دەدرێت کە بریکاری دەوڵەتن لە ماڵدا، هەموویان وەک میکانیزمی کۆنترۆڵکردنی کۆمەڵایەتی لە دژی ژنان وەرگیراون.

 

توندوتیژی دژی ژنان مێژوویەکی دوور و درێژی هەیە و ژنان یەکەم کەس بوون کە بە هەموو شێوەیەک لە لایەن سیستەمی دەوڵەتییەوە ئیستغلال و کۆلۆنی کران، بێبەشکردنی ژنان لە کایە کۆمەڵایەتییەکان و قەتیسکردنی لە ماڵەوە و کەمکردنەوەی ڕۆڵیان لە ماڵ و بەخێوکردن و بەکارهێنانی ژنان وەک هێزی کاری هەرزان بە شێوازی توندوتیژی دادەنرێت.

 

لە سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری، تێڕوانینێکی کاڵا هاوشێوەی ژنانیش هەیە و بەکارهێنانی پڕوپاگەندەیی جەستەی ژنان یەکێکە لە توندوتیژییە توندڕەوەکان بەرامبەریان، کوشتنی ژنان لە ژێر ناوی شەرەف و دابونەریت و ئایین نموونەی توندوتیژی کولتوورییە کە لە کۆمەڵگاکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دەرئەنجامدا لە ئێران و کوردستاندا بە شێوەیەکی بەرفراوان دەبینرێت، لەمبارەیەوە گفتوگۆ و چاوپێکەوتنێکی لەگەڵ چەند ژنێک و کەسوکاریان ئەنجامدا کە قوربانی و شایەتحاڵی هەڵوێست و ڕێسا و نەریتی پیاوسالاری بوون.

 

زەهرا تەمەن ٢١ ساڵ، دوای دووجار  هەوڵی خۆکوشتنی هەموو جوانییەکانی لەدەستداوە

زەهرا.ع تەمەنی ٢١ ساڵە و خاوەنی کوڕێکی تەمەن ٥ ساڵە، چیرۆکی ژیانی خۆی بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە: من و خوشک و براکانم منداڵییەکی سەختمان بەسەر برد، باوکی کڕیکارم زۆر باش بەبیر نایەتەوە، کاتێک باوکم کۆچی دوایی کرد، بە وتەی دایکم، لەگەڵ ٦ خوشک و براکەم لە پێشوو هەژارتر بووین، من بە هەژاری گەورە بووم و برا گەورەکەم بە پارەی کرێکاری گەورەی کردین.

 

براکەم تەمەنی ٢٧ ساڵ بوو لە کاتی کارکردندا لە باڵەخانەیەک کەوتە خوارەوە و گیانی لەدەستدا، بیمەی مردنەکەیمان بە هەزار بەدبەختی وەرگرت، من تەمەنم ١٥ ساڵ بوو کە یەکەم داواکاری هاوسەرگیری لە دەرگامانیدا، بۆ ئەوەی لە دەست هەژاری دەرباز بم کەوتمە ناو بیرێکەوە و هیچ ڕێگایەکم نەما بۆ گەڕانەوە، دایکم بۆئەوەی لە نانخۆرێک ڕزگاری بێت ڕازی بوو بە هاوسەرگیریم، دوای هاوسەرگیری بۆم دەرکەوت کە هاوسەرکەم ئالوودەی مادەی هۆشبەرە بەڵام بە کەسم نەوت،  هاوسەرەکەم کرێکاری نانەواخانە بوو و کەسێکی باش بوو، بەڵام تا ئەو کاتەی مادەی هۆشبەری بەکارنەدەهێنا.

 

جارێکیان دوای بەکارهێنانی ماددە هۆشبەرەکان بە شێوەیەکی خراپ لێیدام، بەجۆرێک دەستی ڕاستم شکا و ئازارم هەبوو لە هەموو جەستەمدا، چوومەوە ماڵی دایکم، بەڵام دایکم و براکەم ناچاریان کردم بچمەوە ماڵی هاوسەرەکەم، دایکم وتی کە شەرمەزار دەبێت بڵێت کچەکەی ٦ مانگە هاوسەرگیری کردووە بگەڕێتەوە.

 

هەمان شەو کە لەگەڵ هاوسەرەکەم گەڕامەوە ماڵەوە، لەبری ئەوەی دڵنەوایی و داوای لێبوردن بکات، جارێکی تر لەسەر بابەتێک دەمەقاڵەمان کرد، ئەویش شەقێکی لێدام، ئەوەندە دڵتەنگ بووم کە هەموو ئەو حەبانەی لە ماڵەوە هەمانبوو کۆکردەوە و خواردم، پێموایە ٤ یان ٥ پاکەتی حەبی جیاوازم خواردم، چاوەکانم کردەوە و پێم وابوو لە دۆزەخدام، بەڵام من لە نەخۆشخانە بووم گەدەیان شۆردبووم، پاش کەمتر لە مانگێک دووگیان بووم و  دووگیانییەکی سەختم هەبوو بۆیە هاوسەرەکەم ئازاری نەدام.

 

لە ماوەی دوو ساڵی هاوسەرگیریمدا چەند جارێک چوومەوە ماڵی دایکم، بەڵام هەموو جارێک براکەم ناچاری دەکردم بگەڕێمەوە بۆ لای هاوسەرەکەم، کوڕەکەم یوسف تەمەنی ٢ ساڵ بوو کاتێک لەسەر بەکارهێنانی ماددە هۆشبەرەکان شەڕێکی خراپم لەگەڵ هاوسەرەکەمدا کرد، ئەوەندە لە خۆم و خێزانەکەم و هاوسەرەکەم توڕە بووم، تێنەگەیشتم چۆن نەوتم بەسەر خۆمدا ڕشتووە و ئاگرم لە خۆم بەرداوە.

 

دوای سووتانەکان دکتۆرەکان وتیان ٣٥٪ جەستەم سووتا و گواستمەوە بۆ ئەسفەهان، ناتوانم باسی ئازار و ناخۆشیەکانی ئەو ڕۆژانە بکەم، دەموچاوەکەم بە تەواوی چرچ بوو و دوای ٤ نەشتەرگەری تەنها بوێری ئەوەم هەبوو لە ماڵەوە دەربچم.

زەهرا کە ئێستا لە هاوسەرەکەی دابڕاوە، سەبارەت بە ئەزموونی هەوڵی خۆکوشتنی ئەم قسەیە دەڵێت: ئەگەر ئێستا بوایە دەگەڕامەوە ماڵی دایکم و هەرگیز هەوڵی خۆکوژیم نەدەدا، ئازار و ناخۆشی لە هەمان کاتدا، نیگای بەزەییانەی ئەوانی تر و نیگای پرسیارکردنیان مرۆڤ لەناو دەبات.

 

عەقڵیەتی پیاوسالاری هەموو بوارەکانی کۆمەڵگای گرتووەتەوە

بەهار.ن هەروەها یەکێکە لەو ژنانەی کە جارێک هەوڵی خۆکوشتنی دا، بەڵام بیرکردنەوە لە داهاتووی کچەکەی هیوای پێبەخشی، هەروەها چیرۆکەکەی بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە: خێزانەکەم دۆخی دارایی باش نەبوو و بۆ ڕزگاربوون لەم دۆخە لە تەمەنی ١٤ ساڵیدا هاوسەرگیریم کر، یەکەم هاوسەرگیریم بەهۆی توندوتیژی هاوسەرەکەمەوە بە جیابوونەوە کۆتایی هات و جارێکی تر هاوسەرگیریم کردەوە، دوای ماوەیەک کچێکم هەبوو کێشەیەکی گەورەم لە ژیانمدا هەیە و ئەویش توندوتیژی سێکسی هاوسەرەکەمە، ڕۆژێک کە بەڕاستی دڵتەنگ بووم، نەوتم بەسەر خۆمدا ڕشت تا ئاگر لە خۆم بەردەم تا لەم ژیانە ڕزگارم بێت، بەڵام دوای ئەوەی سەیری کچەکەمم کرد و ئەو ڕاستییەی کە ڕەنگە داهاتووی وەک ژیانی من تێک بچێت، وازم لەم کارە هێنا.

 

لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت هەموو ژنانی خاکی من لە کوردستان بەدەست بیری پیاوسالارییەوە دەناڵێنن و ئەم بیرکردنەوە بووەتە هۆی مردنی هەزاران ژن.

 

خۆکوشتن چارەسەری هیچ ئازارێک نییە

سارا.م ژنێکی تەمەن ٣٨ ساڵ و دایکی دوو منداڵە سەبارەت بە چیرۆکی ژیانی خۆی و ئەزموونی هەوڵی خۆکوژی ئەمە دەڵێت: هاوسەرەکەم فەرمانبەرە و بڕوانامەی بەکالۆریۆسم لە ئەدەبدا هەیە و ژنی ماڵەوەم، ژیانێکی خۆشم هەبوو، بە خۆشەویستی هاوسەرگیریم کرد، لە منداڵیدا باوکم لەدەستدابوو باوکێک کە هەموو ژیانی خۆی بۆ منداڵەکانی تەرخان کردبوو، تەنانەت ڕێگەی نەدەدا برا گەورەکەم سەیری ئێمە بکات.

 

هەمیشە دەیوت کچان وەک گوڵ وان، باشتر گەشە دەکەن ئەگەر گرنگی پێبدەیت، هەر بۆیە بە ئازادی گەورەبووم، نەک ئەو ئازادییەی کە هەرچیم بوێت بیکەم، هەمیشە لە دایکمەوە هێڵی نێوان باش و خراپ فێربووم، دایکێک کە لە تەمەنی ٣٩ ساڵیدا بە تەنیا لەگەڵ ٨ منداڵی هەتیو ماوەتەوە، دوای زانکۆ هاوسەرگیریم لەگەڵ کوڕی مامم کرد.

 

من فێر نەبووم داوای مۆڵەت لە کەس بکەم بۆ ئەوەی لە ماڵەوە بچمە دەرەوە یان بچمەوە ماڵی دایکم، بۆیە لە سەرەتای هاوسەرگیری کێشەی زۆرم لەگەڵ هاوسەرەکەم هەبوو، ئێستاش هەر وا بیردەکاتەوە کە ژن دەبێت داوای مۆڵەت لە پیاوێک بکات بۆ ئەوەی لە ماڵەوە دەربچێت، بەڵام ئێستا بە کارەکانی من ڕاهاتووە.

 

لە سەرەتای ژیانی هاوسەرگیری، ڕۆژێک کە چووم بۆ بازاڕکردن دوای گەڕانەوەم شەڕێکی خراپم لەگەڵ هاوسەرەکەم کرد، قسەکانی بە ڕاستی وێران کردم، ئەوەندە دڵتەنگ بووم، نەوتم بەسەر خۆمدا ڕشت لە حەوشەی خانووە کرێیەکەمان بەڵام بوێری ئەوەم نەکرد ئاگر لە خۆم بەربدەم و وتم گوناهە ژیانی خۆم بۆ پیاوێک وێران بکەم.

 

پاشان پەشیمان بوومەوە و چوومە حەمام و خۆم شۆرد، دواتر تەلەفۆنم بۆ براکەم کرد تا بەدوامدا بێت و چوومە ماڵی دایکم، بۆ ماوەی مانگێک نەگەڕامەوە لای هاوسەرەکەم، بەڵێنی بە دایکم و براکەم دا کە جارێکی تر بەم شێوەیە مامەڵەم لەگەڵ ناکات، بێگومان ئێستا ژیانێکی خۆشم هەیە و دوو منداڵم هەیە.

 

تا کۆتایی تەمەنم دیمەنی خۆسووتاندنی خوشکەکەم لەبیر ناکەم

فەرزانە.ر خوشکی ١٦ ساڵانی فریشتە کە بە هۆی خۆسووتاندنەوە گیانی لەدەست دا، چیرۆکی ژیانی خوشکەکەی بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە: من و خوشکەکانم تا پۆلی پێنجەم خوێندمان، لە گوندەکەمان تا ئاستی سەرەتایی تەنها قوتابخانە هەبوو و دەبوو بچینە گوندی دراوسێ بۆ خوێندن، باوکم و برا گەورەکەم دەیانوت کچ دەبێت زوو هاوسەرگیری بکات، دەیەوێت بخوێنێت، تا چی بکات؟

 

لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت: خوشکەکەم لەلایەن براکەمەوە کوژرا نەک لەلایەن ئەوەوە، برا بێویژدانەکەم شەڕێکی خراپی هەبوو لەسەر ئەوەی خوشکەکەم شووی بە کوڕی مامم نەکرد کە بە وتەی براکەم هەموو شتێکی هەیە (پارە) و ئامادە نەبوو وەڵامی بداتەوە، باوکم هیچی نەوت و هەرچی دایکم هەوڵی دەدا لەبەردەم کچەکەیدا هیچ سوودێکی نەبوو، خوشکە هەژارەکەم هەموو جەستەی شین و مۆر بووبوەوە، براکەم هاواری کرد، دەبێ عاشقی کەسێکی تر بووبیت بۆیە ئامۆزاکەت ناوێت، ئەگەر سەد ساڵی تر بژیم ڕێگەت پێنادەم هاوسەرگیری لەگەڵ کەسێکی تر بکەیت.

 

خوشکە هەژارەکەم هەرچی سوێندی دەخوارد باوەڕیان پێنەدەکرد، وتی من هاوڕێی کەس نیم، کەسم خۆش ناوێت، تەنها حەزم لە کوڕە مامەکەم نییە، هەمیشە وەک براکانم سەیرم کردووە، ئەو برا بێویژدانە وازی لێ نەدەهێنا، من ئەو کاتە منداڵ بووم، تەمەنم تەنها ١١ ساڵ بوو، ئەوەندە دەترسام کە بەردەوام دەگریام.

 

دوای لێدانی خوشکەکەم براکەم گەڕایەوە ماڵەکەی خۆی، نزیک بانگی بەیانی بوو کە بە دەنگی هاواری دایکم لە خەو هەڵساین، دایکم لە خەو هەڵسابوو بۆ دەستنوێژ و نوێژکردن، بەڵام دەرگای حەمامەکەی حەوشەی ماڵەکەمان قوفڵ بوو، بە زۆر کردەوە و ڕووبەڕووی جەستەی پارچەپارچەکراوی خوشکەکەم بووەوە، هەرگیز ئەو دیمەنەم لەبیر ناکەم تا من مردن ئێستاش کە بیری لێدەکەمەوە جەستەم دەلەرزێت.

 

 هۆکارەکەی براکەم بوو کە ئێستا ژیانی خۆی دەژی وەک ئەوەی هیچ ڕووی نەدابێت و وەک ئەوەی هیچ ڕۆڵێکی نەبووە لە مردنی خوشکەکەمدا، کاتێک بیری لێدەکەمەوە نازانم شەوانە کە کچەکەی ماچ دەکات و دەخەوێت بیر لە خوشکەکەی دەکاتەوە کە بووەتە هۆی مردنی!!!

 

دایکی سێ منداڵ کە بووەتە قوربانی هاوسەرگیری لە تەمەنی منداڵی

مونای تەمەن ١٦ ساڵ کە وەک ئەوەی ژنێکی تەمەن ٣٠ ساڵ لەبەردەمتدا دانیشتبێت و قسەت لەگەڵ بکات قسە دەکات، بەم شێوەیە چیرۆکی دایکی (لیمۆ) دەگێڕێتەوە: ٧ ساڵ لەمەوبەر دایکم لەم ماڵەدا خۆی هەڵواسیوە و گیانی لەدەستداوە، لە سەرەتای مردنیدا، کاتێک منداڵ بووم، تەنیا بیرم لەوە دەکردەوە کە ئەگەر دایکم من و دوو برا بچووکەکەمی خۆشبویستایە، خۆی نەدەکوشت بەڵام ئێستا کە بیر لە ژیانی دایکم دەکەمەوە، دەگەم بەو ئەنجامەی کە باوکم هۆکاری مردنی دایکم بووە.

 

باوکم ساڵی ڕابردوو بەهۆی شێرپەنجەی پرۆستاتەوە گیانی لەدەستدا، باوکم لە ژنە کۆچکردووەکەی ٨ منداڵی بوو، دوای مردنی ژنەکەی هاوسەرگیری لەگەڵ دایکم کرد کە هاوتەمەنی کوڕە گەورەکەی بوو، دایکم وتی کە ١٣ ساڵە هاوسەرگیریم کردووە، باوکم هەمیشە لە دایکی هەژارم دەدا، لەبەردەم منداڵ و خەڵکی گوندەکەدا.

 

بیرمە جارێک دەستی دایکە هەژارەکەمم شکاند، مەتین برا بچووکەکەم لەو کاتەدا تەمەنی تەنها یەک ساڵ بوو، بەو دەست شکاوەش خەریکی چاودێری منداڵان بوو و کاری گوند و ئاژەڵداری دەکرد، باوکم زۆر تووڕە بوو و هەموو توڕەیی خۆی بەسەر دایکە هەژارەکەمدا دەڕشت، ئەمەش وایکرد دایکم کێشەیەکی دەروونی هەبێت، بەم دواییە تووشی خەمۆکییەکی توند بوو و خۆی بکوژێت.

 

مونا سەبارەت بە مردنی دایکی ئەمە دەڵێت: دایکم بەیانی زوو لە خەو هەڵدەستێت بۆ ئەوەی لە گوندەکەدا کار بکات، دەبوو مانگاکانمان لەگەڵ شوانەکەدا بنێرێتە شاخ، هەرگیز ئێمەی لە خەو هەڵنەستابوو، نانی بەیانی بە باوکمی دابوو، ئەو کارەکانی کردبوو و دواتر لە دەوروبەری کاتژمێر ١٠ لە خەو هەڵساین، کاتێک جەستەی خنکێنراوی دایکمم لە چوارچێوەی دەرگاکەدا بینی، ئەوەندە هاوارم کرد کە نەمتوانی بۆ ماوەی هەفتەیەک قسە بکەم، دایکم ڕۆشت و منی ٩ ساڵ و براکانمی لە تەمەنی ٣ و ٥ ساڵ بە تەنیا لەم دونیایەدا بەجێهێشت.