ئیخلاس حمرونی

 

تونس - چیای سالوم لە پارێزگای قەسرین چەندین کارەساتی مرۆیی بەخۆیەوە بینیوە، ئەو مینە چێندراوانەی لەم ناوچەیەدا داندراون، گیانی زۆرێک لە ژنان و منداڵانی لێکەوتووەتەوە. ئەم قوربانیانە هیچ بژاردەیەکیان نەبووە جگە لەوەی بچنە بەرزاییەکان بۆ ئەوەی بژێوی ژیانیان دابین بکەن، ڕزگاربووان بە پەڵەی قووڵی سۆزداری و یادەوەری تاڵ لە لەدەستدانی ئازیزەکانیاندا دەژین، بەڵام هەژاری و نەبوونی بژاردەی دیکە دەیانباتەوە سەر هەمان ڕێگا مەترسیدارەکان.

 

ڕێگا سەختەکان بۆ دابینکردنی بژێوی ژیان

عارام بوسوری، دایکی یەک لەو منداڵانەی کە بووەتە قوربانیی مین لە چیای سالوم، بە دڵێکی قورسەوە باس لە کارەساتی گیان لەدەستدانی کوڕەکەی دەکات، کاتێک کوڕەکەی لە لەوەڕاندنی مەڕەکان گەڕاوەتەوە بەهۆی تەقینەوەیەکی نەناسراوەوە گیانی لە دەست دەدات.

 

"شاخ سەرچاوەی ڕزق و ڕۆزی ئێمەیە"

وتیشی: ئێمە دەچینە ئەوێ بۆ لەوەڕاندنی ئاژەڵ و کۆکردنەوەی ڕووەک، من خۆم کاتژمێر سێی بەیانی لە ماڵەوە دەردەچووم بۆ کۆکردنەوەی دار و ڕووەک و ئێواران دەگەڕامەوە، ڕێگایەکی دوور و سەختم دەگرتەبەر، چونکە شاخەکە زۆر دوورە، هەژاری هێندە سێبەرێکی بەسەر ژیانماندا هێناوە کە هیچ بژاردەیەکمان نییە جگە لە چوون بۆ شاخەکان، بەڵام ئێستا شاخ بووەتە قەسابخانە، لە گەڕانەوەمان دەترسین، مینەکان دەتوانن لە هەر ساتێکدا ژیانمان ببەن.

چیاکانمان ئیتر سەلامەت نین

مەبروکە محەمەدی، دایکی دۆست یەحیا کە بووەتە قوربانی مینی چێندراو، چیرۆکێکی پڕ لە ئازاری هەیە و وتی: وسامری کوڕم و یەحیا بۆ لەوەڕاندنی مەڕەکان چوونە سەر شاخەکان". کەلوپەلی نامۆیان لەسەر زەوی دۆزیەوە و خستیانە ناو جانتاکانیان. لەگەڵ گەڕانەوەیان ئەم کەلوپەلانە کە مین بوون لەناو جانتای یەحیادا تەقینەوە. پارچە پارچەی جەستەی بەدەوریدا فڕێدرا و دەستبەجێ گیانی لەدەستدا. "کوڕەکەم بە ترسەوە تەلەفۆنی بۆ کردم."

 

دەشڵێت، دوای ڕووداوەکە، باری دەروونی کوڕەکەی زیانێکی زۆری بەرکەوتووە. شایەتحاڵی مردنی دڵتەزێنی هاوڕێکەی ڕۆحی وێران کردووە. هەژاری خێزانەکە ڕێگەیان پێنادات کوڕەکەیان ببەنە لای پزیشکی دەروونی: "ئێستا لە دۆخێکی ئاساییدا نییە، ئارام نییە و لە ماڵەوە جێگیر نییە، قسەمان لەگەڵ ناکات".

 

مەبروکە ئاماژەی بە کێشەیەکی قووڵتر کردو وتی: هەژاری و بێکاری لە هەرێمەکەمان ڕۆژ بە ڕۆژ خراپتر دەبێت، دەبێت بچینە شاخەکان بۆ کۆکردنەوەی ڕووەکی دەرمانی و عەلوە سەرەڕای مەترسییەکانی مین، هەرچەندە دەزانین کە هەموو هەنگاوێک دەتوانێت دوا هەنگاو بێت، ئێمە چەقۆیەکی کوشندەمان هەیە، چیاکان ئیتر سەلامەت نین؛ لە لایەک وشکەساڵی وای لێکردوون کە بێ بەرهەم بن و لە لایەکی ترەوە ئەو کانانەی کە گیانیان لەدەست داوە زۆرێک لە دراوسێکانمان لە هەموو شوێنێک بڵاوبوونەتەوە. بەڵام هیچ چارەسەرێکی دیکەمان نییە.

مردن لە هەموو هەنگاوێکدا بەدوای ئێمەدا دێت

حەنان بوتۆریش چارەنووسێکی هاوشێوەی هەیە. بە ناچاری هەموو ڕۆژێک دەچێتە شاخ: "دەچمە شاخ بۆ کۆکردنەوەی ڕۆزماری و زەنجەفیل و ڕەشکە بۆ ئەوەی لقەیەک بۆ منداڵەکانم دابین بکەم، ئەگەرنا لە برسێتیدا دەمرن". ئێمە هیچ سەرچاوەیەکی تری داهاتمان نییە؛ "شاخ هەموو ژیانمانە."

 

بە نیگایەکی ترسەوە وتی: مینەکان لە هەموو شوێنێکدا لە خەوندان". یەک هەڵەی بچووک کۆتایی ژیانە. هیچ ژنێک نازانێت ئایا ئەم سەفەرە دوا سەفەری دەبێت یان نا. کانەکان لە بەرد جیا ناکرێنەوە. "زۆرێک لە ژنانی بێتاوان بەبێ هیچ ئاگادارکردنەوەیەک بوونەتە قوربانی، تەنانەت منداڵانیش سەلامەت نین، لەم دواییانەدا منداڵێک لەکاتی لەوەڕاندنی  مەڕدا کەلوپەلێکی لە زەوی هەڵگرت، نەیزانی کە کانێکە. تەقینەوەکە لە یەک کاتدا ژیانی لەدەستدا. "لێرەدا، مردن هاوڕێی هەموو هەنگاوێکمانە."

بەرەو مینەکان دەڕۆیت یان لە برسێتیدا مردن؟

مەدالە عەیادی، کە زۆر نیگەرانە لە بارودۆخی کچەکەی، باس لەوە دەکات کە سەرەڕای خراپی باری تەندروستی، بەناچاری لەگەڵ هاوسەرەکەی دەچنە شاخ بۆ دۆزینەوەی ڕووەک: "لەگەڵ تێپەڕبوونی ڕۆژێکدا ترسمان زیاتر دەبێت". ئێمە دەترسین بچینە شاخ، بەڵام چارەسەر چییە؟ "لە ئێستادا کە لێرە دانیشتووم، کچەکەم لە شاخەکانە و نازانم لە ژیاندایە یان نا".

 

بە ئاماژەدان بە دووری ڕێگاکە وتی: شاخەکە زیاتر لە ١٣ کیلۆمەتر لە ئێمەوە دوورە و تا ڕێگاکە درێژتر بێت مەترسییەکەی زیاترە. بە وتەی ناوبراو، خەڵکی حەسی فرید لە دووڕیانێکی تاڵدا گیراون و دەبێت لە نێوان مەترسیی مین و تەسلیمبوون بە برسێتیدا یەکێکیان هەڵبژێرن.

چیای سالوم، لە هەژارترین ناوچەی تونس، ساڵانێکە ناوچەیەکی سەربازی داخراوە، بەڵام هەرگیز مینەکانی پاک نەکراوەتەوە. بەڵام دانیشتوانی بناری شاخەکان هیچ بژاردەیەکیان نییە جگە لەوەی بچنە ئەم ناوچە مەترسیدارە بۆ ئەوەی بژێوی ژیانیان دابین بکەن.