ناوەندی هەواڵ

 

ئەمڕۆ ٢٤ی حوزەیران، ڕۆژی جیهانی ژنانە لە بواری دیپلۆماسیدا، ئەم ڕۆژە لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکانەوە بۆ داننان بە بەشدارییە بەرچاوەکانی ژنان لە بواری دیپلۆماسی و پێشخستنی بەشداریکردنی ژنان لە هەموو ئاستەکانی بڕیاردان لە کاروباری نێودەوڵەتیدا دامەزراوە، ئەمڕۆژە ڕۆژە وەک بیرهێنانەوەی گرنگی یەکسانی جێندەری لە گەیشتن بە گەشەپێدانی بەردەوام و ئاشتی و دیموکراسیدا کاردەکات.

 

چەندین ژن بە درێژایی مێژوو وەک دیپلۆمات ناوبانگیان بەدەستهێناوە، گرنگی ئەم ڕۆژە:

-داننان بە بەشدارییەکان، ئەو ڕۆژە دان بەو کاریگەرییە بەرچاوەدا دەنێت کە ژنان لە بواری دیپلۆماسیدا دروستیان کردووە، زۆرجار لە بەرامبەر کەم نوێنەرایەتی مێژووییدا.

 

-پێشخستنی یەکسانی، جەخت لەسەر پێویستی دەرفەتی یەکسان و نوێنەرایەتی دادپەروەرانەی ژنان لە پۆستە دیپلۆماسییەکان دەکاتەوە، جەخت لەوە دەکاتەوە کە فرەچەشنی هەوڵە دیپلۆماسییەکان بەهێز دەکات.

 

-ئیلهامبەخشین بۆ نەوەکانی داهاتوو، ڕۆژەکە وەک ئیلهامبەخشێکە بۆ ژنانی گەنج کە ئاواتەخوازن بۆ پیشە لە بواری دیپلۆماسیدا، نمایشکردنی نمونە و تیشک خستنە سەر ئەگەرەکانی ناو بوارەکە.

 

-پێشخستنی ئاشتی و ئاسایش، ئەو ڕۆژە بۆ پیرۆزکردنی ڕۆڵی ژنان لە بواری دیپلۆماسیدا، بەشدارە لە تێگەیشتنێکی فراوانتر لە گرنگی بەشداری ژنان لە بونیادنانی ئاشتی و چارەسەرکردنی ناکۆکی.

 

لە ڕووی مێژووییەوە دیپلۆماسی دۆمەینی پیاوان بووە. تا ساڵی ٢٠١٤ بە گشتی ١٤٣ وڵات لە دەستوورەکانیاندا یەکسانی نێوان ژن و پیاویان گەرەنتی کردووە، ٥٢  وڵاتی دیکە هێشتا ئەم بەڵێنە گرنگەیان نەداوە.

 

لە نێوان ساڵانی ١٩٩٢ بۆ ٢٠١٩ ژنان ١٣٪ی دانوستانکاران و ٦٪ی ناوبژیوانان و ٦٪ی واژۆکارانی پرۆسەکانی ئاشتی لە سەرانسەری جیهاندا بوون. هەروەها یەکسانی جێندەری و بەهێزکردنی ژنان و کچان بەشدارییەکی گرنگ دەکات لە پێشکەوتن لە سەرانسەری هەموو ئامانجەکانی گەشەپێدانی بەردەوام (SDGs) و ئامانجەکان. جێگیرکردنی سیستماتیکی دیدگای جێندەری لە جێبەجێکردنی کارنامەی ٢٠٣٠دا زۆر گرنگە، بە تایبەت کە ئامانجی گەشەپێدانی بەردەوامی پێنجەم داوای بەشداریکردنی یەکسانی ژنان دەکات لە بڕیاردان.

 

لە دانیشتنی ٧٦ی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان، کۆبوونەوەی گشتی بە کۆدەنگی ٢٤ی حوزەیرانی وەک ڕۆژی جیهانی ژنان لە بواری دیپلۆماسیدا ناساند. بە بڕیارنامەی "A/RES/76/269" ئەنجومەن بانگهێشتی هەموو وڵاتانی ئەندام، ڕێکخراوەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، گروپە ناحکومییەکان، دامەزراوە ئەکادیمییەکان و کۆمەڵەی ژنە دیپلۆماتکارەکانی کرد بۆ ئەوەی ڕۆژەکە بە شێوەیەک کە هەریەکەیان بە گونجاوترینیان بزانن، لەوانەش لە ڕێگەی پەروەردە و هۆشیارکردنەوەی گشتیەوە، ئەو ڕۆژە بەڕێوەببەن.