مای ساتۆ لەسەدا ٩٤ی لەسێدارەدانی زیندانیانی سیاسی لە ئێران ،سەر بە گەلی کورد و بەلووچ و عەرەبە
مای ساتۆ، ڕاپۆرتێری تایبەتی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ مافەکانی مرۆڤ لە ئێران، لە ڕاپۆرتە نوێیەکەیدا نیگەرانیی خۆی لە بارەی دۆخی مافی مرۆڤ لە ئێران دەربڕی و ڕایگەیاند کە لە سەدا ٩٤ی لەسێدارەدانەکانی زیندانیانی سیاسی لە ئێران سەر بە گەلی کورد، بەلووچ
ناوەندی هەواڵ- مای ساتۆ، ڕاپۆرتدەری تایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ مافەکانی مرۆڤ لە ئێران، ڕاپۆرتێکی بڵاوکردەوە کە بە پێی بڕیارنامەی ٥٥/١٩ی ئەنجومەنی مافی مرۆڤ پێشکەشی کردبوو، نیگەرانیی خۆی لە دۆخی مافی مرۆڤ لە ئێراندا دەربڕی و چەندین حاڵەتی پێشێلکردنی مافی مرۆڤی تاوتوێ کرد و تیشکی خستە سەر زیادبوونی نائاسایی لە سێدارەدان لە ساڵی ڕابردوودا وەک یەکێک لە نیگەرانییە سەرەکییەکانی.
ناوبراو ئاماژەی بەوەدا کە لە ساڵی ٢٠١٠ تا ٢٠٢٣ لانیکەم ١٥٤ زیندانی سیاسی لە ئێران لە سێدارە دراون کە لە سەدا ٤٩یان کورد بوون و لە سەدا ٢٩یان بەلووچ بوون و لە سەدا ١٦یان عەرەب بوون. ئەو ئەم ئامارەی بە نیگەرانکەر ناوبرد و جارێکی دیکە داوای ڕاگرتنی دەستبەجێی لەسێدارەدان و هەڵوەشاندنەوەی سزای لەسێدارەدان بە تایبەت بۆ تاوانبارانی گەنج کرد.
هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە بەکارهێنانی بەربڵاوی سزای لەسێدارەدان لەلایەن حکومەتی ئێرانەوە بووەتە یەکێک لە نیگەرانییە سەرەکییەکانی مافی مرۆڤ لە ئێراندا.
بەشێکی دیکەی ڕاپۆرتەکە باس لە بارودۆخی نەتەوە و ئایینەکان لە ئێران دەکات و مای ساتۆ لە ڕاپۆرتەکەدا ئاماژە بەوە دەکات کە ئەو گرووپانە ڕووبەڕووی هەڵاواردن و گوشاری ئەمنیی بەربڵاو دەبنەوە و بەشێکی زۆریان بە هۆی بیروباوەڕی ئایینی یان ناسنامەی نەتەوەیی خۆیان دەکرێنە ئامانج ، و سوننە، گرنگییەکی تایبەتیان پێدەدرێت و جەخت لەوە دەکرێتەوە کە بەهاییەکان دەکرێنە ئامانج بۆ دەستگیرکردنی ئارەزوومەندانە و لەناوبردنی موڵک و ماڵی. هەروەها موسڵمانانی مەسیحی ڕووبەڕووی فشاری توندی ئەمنی دەبنەوە و بەهۆی چالاکییە ئاشتیخوازەکانیانەوە دەستگیر و زیندانی دەکرێن.
هەروەها ئەم ڕاپۆرتە ئەوەمان بیردەخاتەوە کە ژنانی بەهایی لە ئامانجەکانی سەرکوتی کۆماری ئیسلامین و دوو لەسەر سێی زیندانیانی بەهایی لە ئێران ژنن.
نەبوونی شەفافیەت و سانسۆری توندی میدیا
مای ساتۆ لە ڕاپۆرتەکەیدا هەروەها ئاماژەی بە ناشەفافیەت لە کارکردنی دامودەزگاکانی حکوومەتی ئێران و سانسۆری بەربڵاوی میدیایی کرد. بە وتەی ناوبراو، ئەو سنووردارکردنانەی کە بەسەر ڕۆژنامەنووسان و میدیای سەربەخۆدا سەپێنراون، وایکردووە دەستڕاگەیشتن بە زانیاریەکان بۆ دامەزراوە نێودەوڵەتییەکان قورس بێت.
ئەم ڕاپۆرتە جەخت لەوە دەکاتەوە کە ڕێبەرانی دەسەڵاتداری ئێران لە گەورەترین سەرکوتکەرانی ئازادی ڕادەربڕین لە جیهاندان و لە ماوەی یەک ساڵی ڕابردوودا دەیان ڕۆژنامەنووس و چالاکی میدیایی بە تاوانی بڵاوکردنەوەی ڕاپۆرتی ڕەخنەگرانە یان ڕووماڵکردنی ناڕەزایەتییە جەماوەرییەکان دەستبەسەر کراون.
ئێران ڕێگری لە سەردانەکەی ڕاپۆرتەری تایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان دەکات
لەم ڕاپۆرتەدا، وەک لە ڕاپۆرتەکانی پێشوودا، مای ساتۆ بە فەرمی داوای لە دەسەڵاتدارانی دیکتاتۆری دەسەڵاتدار کردووە کە ڕێگەی پێبدەن سەفەری ئێران بکات بۆ ئەوەی بتوانێت لە سەر زەمینە بەدواداچوون بۆ دۆخی مافی مرۆڤ بکات. بەڵام هێشتا ئەم داوایە لەلایەن تارانەوە ڕەتکراوەتەوە.
ناوبراو بە جەختکردنەوە لەسەر ئەوەی کە دەستڕاگەیشتن بە ئێران بەربەستێکی گەورەیە لە بەردەم ئەنجامدانی لێکۆڵینەوەی سەربەخۆ لە دۆخی مافی مرۆڤ، وتی: لەگەڵ ئەوەشدا نەتەوە یەکگرتووەکان لە ڕێگەی ڕاپۆرتی باوەڕپێکراوی شایەتحاڵان، دامەزراوەکانی مافی مرۆڤ و ڕێکخراوە سەربەخۆکانەوە بەردەوام دەبێت لە بەڵگەنامەکردنی پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لە ئێراندا.
کۆبوونەوەی ئەنجومەنی مافی مرۆڤ و پێداچوونەوە بە ڕاپۆرتەکەی مای ساتۆ
بڕیارە مای ساتۆ هەفتەی داهاتوو لە کۆبوونەوەی ساڵانەیدا ئەنجامەکانی خۆی بخاتە بەردەم ئەندامانی ئەنجومەنی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان و لەگەڵ نوێنەرانی وڵاتان تاوتوێی بکات.
ئه م دیداره دەڕفەتێک دەبێت بۆ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بۆ گوشاری زیاتر له سەر سەرکرده دەسەڵاتدارەکانی ئێران بۆ باشترکردنی دۆخی مافی مرۆڤ. بە سەرنجدان بە زیادبوونی سێدارەکان، سەرکوتکردنی ناڕەزایەتییەکان و چڕبوونەوەی هەڵاواردنی سیستماتیک لە ئێران، چاوەڕوان دەکرێت ئەم ڕاپۆرتە کاردانەوەی بەربڵاوی نێودەوڵەتی لێبکەوێتەوە.
جددیەتی دۆخەکە و پێویستی بە کردەوەی بەپەلە
مای ساتۆ لە کۆتایی ڕاپۆرتەکەیدا نیگەرانی قووڵی سەبارەت بە تێکچوونی دۆخی مافی مرۆڤ لە ئێران دەربڕی و داوای لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد کە ڕێوشوێنی یەکلاکەرەوەتر بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی سەرکوتی بەربڵاوی ئێران بگرێتەبەر.
ناوبراو جەختی کرد کە بە بێ گوشاری نێودەوڵەتی و هەوڵە هاوئاهەنگەکانی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، چانسی باشتربوونی بارودۆخی مافی مرۆڤ لە ئێراندا کەم دەبێت و ڕێبەرانی دەسەڵاتداری ئێران بەردەوام دەبن لە سەرکوتکردنی ناڕازیی و جێبەجێکردنی سیاسەتە سنووردارەکانیان.
ئەم ڕاپۆرتە لە حاڵێکدا کە وێنەیەکی تاریکی بارودۆخی مافی مرۆڤ لە ئێران دەکێشێت، ئاماژە بە خۆڕاگری گەلی ئێران بە تایبەت ژنان و کەمایەتییە نەتەوەییەکان لە بەرامبەر ئەم سەرکوتانە دەکات و جەخت لەسەر پێویستی پشتیوانیی بەرفراوانتر لە چالاکانی مافی مرۆڤ دەکاتەوە.