قامیشلۆ

 

ڕێکخراوی سارا داوای لە لایەنە پەیوەندیدارەکان کرد کە بەرپرسیارێتی خۆیان لە ئەستۆ بگرن، تاوانبارانی ژنکوژی لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بکەن، توندترین سزایان بەسەردا بسەپێنن وەک ڕێگرییەک لە کەیسە هاوشێوەکان. هەروەها داوایان کردووە توندوتیژی لەسەر بنەمای رەگەزی بە "تاوانێک دژی مرۆڤایەتی" هەژمار بکرێت.

 

ڕێکخراوی سارا بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان ڕۆژی ٢٨ی ئایار لە شاری قامیشلۆ لە پارێزگای جەزیرەی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا ڕاگەیاندراوێکی بڵاوکردەوە و نیگەرانی قوڵی خۆی لە بەرزبوونەوەی ترسناکانەی تاوانەکانی کوشتنی ژن لە سەرانسەری جیهان دەربڕی، کە پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ پێکدەهێنێت.

 

لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە، "لە ئەنجامی بەرزبوونەوەی ترسناکانەی تاوانەکانی ژنکوژی لە سەرانسەری جیهاندا، بووەتە شتێکی زۆر گرنگ کە دەنگمان بەرز بکەینەوە بۆ ئاشکراکردنی ئەو تاوانانە، کە پێشێلکارییەکی ئاشکرای هەموو بنەماکانی دادپەروەری و مرۆڤایەتی پێکدەهێنن"، ئەم تاوانانە تەنها ڕووداوی گۆشەگیر نین، بەڵکو بەرهەمی سیستەمێکی هەڵاواردن و توندوتیژی سیستماتیکن کە لەسەر بێدەنگی کۆمەڵایەتی و بێ سزای و کولتوورەکان گەشە دەکەن، کە باڵادەستی پیاو پیرۆز دەکەن و بەهای ژیانی ژنان پەراوێز دەخەن.

 

لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بە ئەو ڕاپۆرتانە کراوە کە چاودێری زیادبوونی مەترسیدار لە ژمارەی قوربانیانی توندوتیژی ڕەگەزییان کردووە، بە هۆکاری پەیوەست بە "شەرەف"، توندوتیژی خێزانی، ڕەشبگیری دارایی و ئەخلاقی، یان تەنها ڕەتکردنەوەی ژنان بۆ داوای مافە سەرەتاییەکانیان لە هەندێک کۆمەڵگەدا، جەستەی ژنان دەگۆڕدرێت بۆ مەیدانی شەڕ، خوێن بە ناوی داب و نەریتە بەسەرچووەکانەوە دەڕژێت. ئایینی شێواو یان پاراستنی ناوبانگەکان.

 

لە ڕاگەیەندراوەکەدا ڕوونیکردووەتەوە، کوشتنی ژنان لە چوارچێوەی فراوانتری هەڵاواردنێکی سیستماتیکی ژنان بە درێژایی مێژوو، وەک کولتوری خاوەندارێتی و تێڕوانینی ژن وەک موڵکی خێزان یان هاوژین جیاناکرێتەوە. ئەمەش وا دەکات کە بە ئاسانکاری مامەڵە لەگەڵ ژیانیاندا بکرێت وەک شتێکی لەناوچوو سەیردەکرێت ئەگەر سنوورە ڕێگەپێدراوەکان تێپەڕێنن. لە ڕاگەیەندراوەکەدا جەخت لەوە کراوەتەوە کە وتاری ئایینی یان کۆمەڵایەتی بۆ پاساودانی توندوتیژی بەکاردەهێنرێت، وەک چەمکی "شاردنەوە" یان "شەرمەزاری"، کە بەرپرسیارێتی تاوانەکە دەخاتە ئەستۆی ژن نەک تاوانبارەکە.

 

لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، هەموو کوشتنێکی ژن تەنها لەدەستدانی تاکێک نییە، بەڵکو لەناوبردنی تەواوی خێزانەکانە و منداڵەکان بێ دایک دەبن، بۆ ساڵانی داهاتوو ڕووبەڕووی پەڵەی دەروونی نەسڕاو دەبنەوە، سیاسەتی بێ سزای هانی تاوانباران دەدات بۆ دووبارەکردنەوەی تاوانەکە، کولتوری دوورخستنەوە قووڵتر دەکاتەوە. "کۆتاییهێنان بەم پەتایە پێویستی بە کردەوەی بەپەلە هەیە لە هەموو ئاستەکاندا.

 

ڕێکخراوەکە داوای لە هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکان کردووە بەرپرسیارێتی خۆیان بگرنە ئەستۆ و لێپرسینەوە لە ئەنجامدەرانی ئەو تاوانانە بکەن، توندترین سزایان بەسەردا بسەپێنن بۆ ئەوەی وەک ڕێگرییەک لە کەیسە هاوشێوەکاندا بێت. هەروەها داوایان کردووە ئەو یاسایانە هەڵبوەشێنرێنەوە کە سزای کوشتن بە بیانووی "شەرەف" کەم دەکەنەوە، توندوتیژی لەسەر بنەمای ڕەگەزی بە "تاوانێک دژی مرۆڤایەتی" هەژمار بکرێت، کە پێویستی بە سزای توند هەیە.

 

داوایان کردووە مامەڵەیەکی هەستیارانە لەگەڵ کەیسەکانی توندوتیژی دژی ژنان بکرێت، هەروەها هەڵمەتی ڕاگەیاندنی بۆ شکاندنی بێدەنگییەکە دەستپێبکرێت. داوای پاراستنی شایەتحاڵان و ڕزگاربووان لە فشارە کۆمەڵایەتییەکان، ئەگەرنا ناچاریان دەکات سکاڵاکانیان هەڵبگرن.

 

سارا، ڕێکخراوێکی تایبەتە بە بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان، بانگەوازی بۆ ویژدانی جیهانی کرد و جەختی لەوە کردەوە کە کوشتنی ژنان "بابەتێکی ناوخۆیی یان تایبەتمەندییەکی کولتووری" نییە، بەڵکو تاوانێکە کە پێشێلکردنی ڕێکەوتننامە نێودەوڵەتییەکانە. بکوژەکان پاڵەوان نین بەڵکو تاوانبارن، چارەسەر لە بێدەنگکردنی قوربانییەکان نییە، بەڵکو لە دادگاییکردنی تاوانباراندایە. "رێگە نادەین مێژووی مرۆڤایەتی بە ڕەنگی خوێنی ژنان بنووسرێت.