ناوەندی هەواڵ

 

بەپێی نەتەوە یەکگرتووەکان، شەپۆلە مەترسیدارەکانی گەرما لە ئەوروپا لەوانەیە ڕیکۆردی زیاتر بشکێنن، لێکۆڵینەوەکان بەردەوامن، بەڵام زاناکان ترسیان لە خراپترین حاڵەت هەیە.

 

جیهان گەرمترین ڕۆژی تۆمارکرد لە مانگی تەمموزدا، ئەمەش ڕیکۆردی تێکڕای پلەی گەرمای جیهانی شکاند کە لە ساڵی ٢٠١٦ تۆمارکرا، ئەل-نینۆ بەهێزترین گۆڕانی کەشوهەوایە لە جیهاندا، ئاوی گەرمتر دەهێنێت بۆ سەر ڕووی زەریای هێمن و هەوای گەرمتر پاڵدەنێت بۆ بەرگە هەوا. بە شێوەیەکی ئاسایی پلەی گەرمی هەوای جیهان بەرز دەکاتەوە.

 

تۆماس سمیس، جوگرافیناسێکی ژینگەیی لە قوتابخانەی ئابووری لەندەن وتی: من ئاگاداری قۆناغێکی هاوشێوە نیم کاتێک هەموو بەشەکانی سیستمی کەشوهەوا لە ناوچەیەکی نائاساییدا بوون.

 

هەروەها پاولۆ سیپی، مامۆستای زانستی کەشوهەوای کۆلێژی ئیمپریالی لەندەن وتویەتی: زەوی لە ناوچەیەکی نەناسراودایە، ئێستا بەهۆی گەرمبوونی زەوی بەهۆی سووتانی سووتەمەنییە بەردینەکانەوە، هەروەها گەرمی یەکەم ئەل-نینۆ کە سیستمێکی کەشوهەوای سروشتییە لە ساڵی ٢٠١٨ەوە.

 

گەرمترین ڕۆژی جیهان

بەپێی خزمەتگوزاری چاودێری کەشوهەوای یەکێتی ئەوروپا کۆپەرنیکۆس، تێکڕای پلەی گەرمای جیهان بۆ یەکەم جار گەیشتە ١٧ پلەی سەدی، گەیشتە ١٧،٠٨ پلەی سەدی لە لە ٦ی تەمموزدا.

 

زانای کەشوهەوا فریدریک ئۆتۆ لە کۆلێژی ئیمپریال لەندەن وتی: دەرچوونی بەردەوام لە سوتانی سووتەمەنی بەردینەکان وەک نەوت و خەڵوز و گاز لە پشت ئاڕاستەی گەرمبوونی هەسارەکەن، ئەمە ڕێک ئەو شتەیە کە پێشبینی دەکرا لە جیهانێکدا ڕووبدات کە بەهۆی گازی خانووبەرەوە گەرم دەبێت،

 

تێکڕای پلەی گەرمای جیهان لە مانگی حوزەیرانی ئەمساڵدا ١.٤٧ پلەی سەدی بوو لە سەرووی مانگی حوزەیرانی ئاسایی لە سەردەمی پێش پیشەسازیدا. مرۆڤ دەستیکرد بە پەمپکردنی گازی خانووبەرە بۆ ناو بەرگەهەوا کاتێک شۆڕشی پیشەسازی لە دەوروبەری ساڵی ١٨٠٠ دەستیپێکرد.

 

"شتەکان سارد نابنەوە"

کاتێک پرسیار لراوە کە ئایا هاوینی ٢٠٢٣ بەو شێوەیەیە کە دەیەیەک لەمەوبەر پێشبینی دەکرا، پسپۆڕانی کەشوهەواو ژینگە وتوویانە: مۆدێلەکانی کەشوهەوا باشن لە پێشبینیکردنی ئاڕاستە درێژخایەنەکان، بەڵام کەمتر باشن لە پێشبینیکردنی ١٠ ساڵی داهاتوودا، ساڵانی ١٩٠٠ زۆر لە ئێمەیان خستە ئەو شوێنەی کە ئێستا تێیداین، بەڵام بیرۆکەیەک هەبێت دەربارەی ئەوەی کە ١٠ ساڵی داهاتوو چۆن دەبێت زۆر قورس دەبێت و شتەکان سارد نابنەوە.

 

شەپۆلی گەرمی دەریایی

تێکڕای پلەی گەرمای زەریاکان لە مانگی ئایار و حوزەیران و تەمموزدا ڕیکۆردی شکاند. لە بەرزترین پلەی گەرمی ڕووی دەریا نزیک دەبێتەوە کە تا ئێستا تۆمارکرابێت، کە لە ساڵی ٢٠١٦ بوو، گەرمایەکی زۆر لە باکووری زەریای ئەتڵەسی هەیە کە زانایان نیگەران دەکات.