ناوەندی هەواڵ

 

توندوتیژی و جیاکاری دژی ژنان لە هەموو شوێنێک بەردەوامە و پێشێلکردنی مافەکانیان هەندێک جار ڕەگیان لە یاسای بێ دەوڵەت و جیاکارییەوە هەیە، چونکە ئەوان نوێنەرایەتی شێوەیەکی جددی جیاکاری لە دژیان دەکەن.

 

ڕیم ئەلسەلام، ڕاپۆرتدەری تایبەتی توندوتیژی دژ بە ژنان، ڕۆژی سێشەممە ٣ی تشرینی یەکەم ئاماژەی بە هۆکار و دەرئەنجامەکانی توندوتیژی داو، یاماژەی بەوەکرد، یاساکانی دەوڵەت و جیاکاری نەتەوەیی یەکسانن بە توندوتیژی دژ بە ژنان، ئەم یاسایانە نوێنەرایەتی شێوەیەکی جددی جیاکاری لە دژیان دەکەن وەک لە جاڕنامەی نەهێشتنی توندوتیژی دژی ژناندا پێناسە کراوە، یاسای نەتەوەیی جیاکاری دژی ژنان دەبێتە هۆی سووڕێکی خراپی شکست و پێشێلکارییەکانی مافەکانی مرۆڤ کە ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ توندوتیژی دەروونی و سێکسی و جەستەیی زیاتر دەکات.

 

وتیشی: ئەم کاریگەرییە نەرێنییانە چەندین بەربەستیان لەخۆگرتووە وەک تۆمارکردنی لەدایکبوون، گواستنەوەی ڕەگەزنامە، دەستگەیشتن بە خزمەتگوزارییە بنەڕەتییەکان، کەمکردنەوەی پاراستن و بەشداریکردن لە کۆمەڵگەدا، بێ دەوڵەتی و یاساکانی جیاکاری ڕەگەزی دەتوانن ژنان بەرەو بەکارهێنان و دەستدرێژی زیاتر بەرەو پێش بەن، لەوانە توندوتیژی خێزانی، هاوسەرگیری منداڵان، بوون بە قوربانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ و دەستبەسەرکردنی هەڕەمەکی.

 

ڕیم ئەلسەلام ئاماژەی بەوەشکرد، یەکسانی ڕەگەزی ناتواندرێت بەدەستبهێنرێت بەبێ دڵنیابوون لەوەی کە ژنان چێژ لە مافە بنەڕەتییە مرۆییەکانیان وەردەگرن و ئەگەری بەشداریکردنیان لە کۆمەڵگەدا هەیە لەسەر بنەمایەکی یەکسان و بەبێ جیاکاری، وتیشی: ئازادی لە جیاکاری بە چێژوەرگرتن لە نەتەوە و یەکسانی وەک هاوڵاتی دەستپێدەکات.

 

"جیاکاری لەسەر بنەمای ڕەگەز یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکانی بێ دەوڵەتبوون"

ڕوونیکردەوە کە مافی نەتەوەیی ئەو مافەیە کە هەموو مافەکانی لێوە سەرچاوە دەگرێت،٥٠ وڵات هێشتا یاسای نەتەوەیییان هەیە کە بڕگەی جیاکاری ڕەگەزی لەخۆ دەگرێت، ٢٤ لەو یاسایانە ژنان لە مافی بەخشینی نەتەوەیی بە منداڵەکانیان بێبەش دەکەن، جیاکاری لەسەر بنەمای ڕەگەز و جێندەر لە یاسا نەتەوەییەکاندا یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکانی بێ دەوڵەتبوون.

 

وتیشی: هۆکارەکانی پشت یاساکانی نەتەوەیی جیاکاری ڕەگەزی بریتییە لە بەها نێرینەکان و جێبەجێکردنی کۆنترۆڵی دیمۆگرافی و شێوەکانی جیاکاری دژ بە کەمایەتییەکان و ژنان و داواکردنی هەموو وڵاتان بۆ پابەندبوون بە ئامانج و ڕۆح و مانای پابەندبوونە سەرەکییەکانیان لە مافەکانی مرۆڤدا، لەوانە هەڵوەشاندنەوەی ڕێگرییەکان لە ماددە پەیوەندیدارەکانی پەیماننامەی نەهێشتنی هەموو جۆرەکانی جیاکاری دژی ژنان کە مسۆگەری ئەم مافانە دەکەن.

 

داوای کرد کە ڕێککەوتننامەکانی ساڵانی ١٩٥٤-١٩٦١ لەسەر بێ دەوڵەت واژۆ بکەن و جەختی لەوە کردەوە ، کردار و کردارە باشەکان نیشانیان داوە کە بڕیاری سیاسی لەلایەن حکومەتەکانەوە بۆ ئەنجامدانی شتە ڕاستەکان دەتوانێت کاریگەرییەکی دوور و درێژ دروست بکات، لەوانە هەموارکردنی یاساکانی نەتەوەیی جیاکاری ڕەگەزی و باشترکردنی مەودای ڕێوشوێنەکان بۆ دیاریکردنی بێ دەوڵەتی.