یوسرا ئەحمەد

 

ڕەققە- لەم دواییانەدا چەندین جۆری نەخۆشی و دیاردەی مەترسیدار بڵاوبوونەتەوە، دیارترینیان بەکارهێنانی ماددە هۆشبەرەکان و ئالوودەبوون و پەرەپێدانیانە لەناو گەنجاندا، بەتایبەتی بڵاوبوونەوەی ئەم دیاردەیە بووەتە هۆی ڕوودانی چەندین حاڵەتی کوشتن و ئازاردان و دەستدرێژی زایەندی و جیابوونەوە و دزی و خۆکوشتن، پێویستە چارەسەری گونجاو بکرێت بۆ کەمکردنەوەی ئەم تاوانانە.

 

ناوەندەکە بۆ چارەسەری نەخۆشییە دەروونییەکان و ئالوودەبوونەکان لە ١ی ئایاری ٢٠٢٤ بە سەرپەرشتی ستافێکی پزیشکی تایبەتمەند لە ئالوودەبوون و نەخۆشییە دەروونییەکان کرایەوە، خزمەتگوزاری چاودێری و پاڵپشتی دەروونی بۆ نەخۆشەکان دابین دەکات و کۆدێکی پزیشکی لە کارەکانیدا پەیڕەو دەکات بۆ دڵنیابوون لە تایبەتمەندی نەخۆشەکان.

 

سەبارەت بە پسپۆڕییەکانی ناو ناوەندەکە ڕیم نەسیف، کارگێڕی ناوەندی "الأمل" ڕایگەیاند، ناوەندەکە تایبەتمەندە لە چارەسەرکردنی ئالوودەبوون بە ماددە هۆشبەرەکان و کحولییەکان، نەخۆشییەکانی زەهایمەر و ئۆتیزم، جگە لە نەخۆشییە دەروونی و دەمارییەکان، لەژێر چاودێریی ستافێکی تایبەتمەند کە لە پزیشک و پەرستار و ڕاوێژکاری دەروونی پێکهاتووە.

 

دووپاتی کردەوە ناوەندەکە بەشداری کردووە لە کەمکردنەوەی ڕێژەی حاڵەتەکانی ئالوودەبوون لە ناوچەکە، بۆ ئەوەی تاوانە بێ ڕەوشتییەکان و کۆمەڵگە لە هەڵوەشاندنەوە و داڕمان بپارێزێت.

 

"ماددە هۆشبەرەکان بووەتە هۆی دەستدرێژی و کوشتن و چەندین تاوان"

سەبارەت بە ئامانجی کردنەوەی ناوەندەکە ئاماژەی بەوەدا، هەرێمەکە لەم دواییانەدا شایەتی تەشەنەسەندنێکی گەورە بووە لە دیاردەی ماددە هۆشبەرەکان و ئالوودەبوون و خراپ بەکارهێنان و بەرەوپێشبردنیان لە کۆمەڵگادا، کە بووەتە هۆی ڕوودانی چەندین تاوان، لەوانە کوشتن، ئازاردان و دەستدرێژی زایەندی، جیابوونەوە، دزی و ئەوانی تر، کردنەوەی ناوەندەکە ئامانج لێی سنووردارکردنی بڵاوبوونەوەی ئەم بەڵایە و نەهێشتنی بوو، ئەم ناوەندە بوو بە پەناگەیەک کە پاراستن و چاودێری دەروونی و جەستەیی بۆ نەخۆشەکان دابین دەکات.

 

ڕوونیشی کردەوە، هۆکاری ناونانی ناوەندەکە بە "الأمل" بۆ ئەوەبووە لەڕێگەی ئەم ناوەوە پەیامێک بگەیەنن، هیوایەک بۆ چاکبوونەوە هەیە، بەو پێیەی ناوەندەکە بەشدار دەبێت لە کەمکردنەوەی ڕێژەی حاڵەتەکانی ئالوودەبوون و ماددە هۆشبەرەکان خراپ بەکارهێنان، هەروەها بەشدار دەبێت لە ڕزگارکردنی گەنجان و ژنان لەم بەڵایەی کە ژیانیان لەناو دەبات، دەتوانرێت کۆمەڵگەیەکی ڕەوشتی بونیاد بندرێت بۆ پێشخستنی زانست و کولتوور و خۆشگوزەرانی، بۆ ئەوەی نەوەکانی داهاتوو بە تەندروستی بهێڵنەوەو کۆمەڵگەیەکی تەندروست بونیاد بنێن.

 

سەبارەت بە هۆکارەکانی بڵاوبوونەوەی دیاردەی خراپ بەکارهێنان و گیرۆدەبوون لەناو ئەندامانی کۆمەڵگە و گروپی گەنج بەتایبەتی، ئاماژەی بەوەکرد، ئەو شەڕانەی کە ناوچەکە شاهیدی بوو، کاردانەوەی زۆری هەبوو، لەوانەش نەبوونی پەروەردە، تێکچوونی دۆخی ئابووری ، و بێکاری ئەو تێکچوونانەی کە تووشی بوون و تا ئێستاش بەدەست کاریگەرییەکانیانەوە دەناڵێنن.

 

"بەشێکی تایبەتمان بۆ ژنان کردووەتەوە"

ڕیم نەسیف وتیشی: ژن بەهۆی چەمکی کۆمەڵایەتی یان عەقڵیەتی پیاوسالاری پاوانخوازەوە، ڕووبەڕووی زۆر فشاری دەروونی دەبنەوە، هەروەها بەهۆی داب و نەریتی دواکەوتوو، توندوتیژیی دەروونی و جەستەیی بەسەریاندا دەسەپێندرێت، وەک لێدان یان سووکایەتیکردن، جا لە هاوژین، باوک، یان برا، بۆیە بە دوای ڕێبازی ئازاردان و ئالوودەبووندا دەگەڕێت وەک جۆرێک لە دەربازبوون لە ڕاستی و ئازارەکانی، یان وەک جۆرێک لە سزادانی خۆی بەهۆی بێتوانایی لە خۆپاراستن، لە حاڵەتێکدا کە ژنێک لە ژێر فشاری ئەندامێکی خێزانەکەیدا بەکاریدەهێنێت یان هاوسەرە دەستدرێژکارەکەی، و بەو پێیەی ناوچەکە خێڵەکییە، ئێمە بەشێکی تایبەتمان بۆ ژنان کردووەتەوە کە تێیدا بە نهێنی مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت بۆ پاراستنی نهێنی نەخۆشەکە.

 

"سەرەتا چارەسەری دەروونی دەکرێت"

دەربارەی شێوازی چارەسەری جەستەیی و دەروونی بۆ نەخۆش، ڕیم نەسیف ڕوونی کردەوە، چارەسەری بە دوو قۆناغە، قۆ٩ناغی یەکەم، چارەسەری دەروونی، و ئەم جۆرە چارەسەرە بە گرنگتر دادەنرێت لە چارەسەری جەستەیی، بە پەیڕەوکردنی چارەسەری ڕەفتار بۆ جێگیربوون و کۆنترۆڵکردنی ڕەفتاری گشتی نەخۆشەکە، بە خستنەڕووی دانیشتنەکانی پشتگیری دەروونی، پاشان چارەسەری تەندروستی دەست پێدەکات، واتە چارەسەرکردن بە دەرمانی زارەکی و ناو خوێنبەر بۆ دەرهێنانی ماددە ژەهراوییەکە لە جەستەی، چارەسەری دەرمان بەپێی دەستنیشانکردنی بارودۆخی نەخۆشەکە دەدرێت دوای ئەنجامدانی هەموو شیکاری و پشکنینە پێویستەکان، کە تیایدا هەر کاتژمێرێک چاودێری نیشانە گرنگەکانی و ڕادەی وەڵامدانەوەی بۆ چارەسەرکردن دەکرێت، بەو پێیەی دۆخی ناوازە هەیە کە بارودۆخی نەخۆشەکە خراپە و ئاگاداری ئەوە نییە کە چی دەکات، بۆیە ئێمە گۆشەگیری دەکەین تاوەکو هۆشی دێتەوە، دیوارەکان لە ناوەوە بە ئیسفەنجەکانی پارێزەر دەپارێزرێن بۆ پاراستنی سەلامەتی نەخۆشەکە لە ئەگەری ئەوەی هەوڵی زیانگەیاندن بە خۆی بدات.

 

لە کۆتاییدا ڕیم نەسیف وتی: داواکارییەکی زۆر هەیە لەلایەن تووشبووانی بەکارهێنانی ماددە هۆشبەرەکان و ئالوودەبوون لە هەموو ناوچەکانی ناوچەی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا بۆ ناوەندەکە بە مەبەستی چارەسەرکردن و چاکبوونەوە، هەروەها ئەنجامێکی دڵخۆشکەر بەدەست هێندراوە لەلایەن هەموو کەسێکەوە کە چووەتە ناوەندەکە، وای لە کەسانی دیکە کردووە سەردانی بکەن، هەروەها ماوەی چارەسەرکردن لە هەفتەیەکەوە بۆ دوو هەفتەیە و دوای چاکبوونەوەی نەخۆشەکە بەردەوامە، سێ مانگ جارێک سەردانی ناوەندەکە دەکات بۆ پشکنینی تەندروستی جەستەیی و دەروونی.