ڕۆناهی نودا

 

قامیشلۆ-٢٥ی تشرینی دووەم ڕۆژی جیهانی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنانە، کە لە زۆر شوێن بە چالاکی و بەرنامەی جۆراوجۆر پێشوازی لێدەکرێت، ژنانی باکوورو ڕۆژهەڵاتی سووریا لە ١٣ی تشرینی دووەم، ڕۆژی سوتاندنی سینەمای عامودا لە بەیاننامەیەکدا ڕایانگەیاند چەندین چالاکی وەک سیمینار، پەروەردە، ڕێپێوان، پێشانگا و چالاکی هونەری ڕێکخراون، ڕیحان لۆقۆ، وتەبێژی کۆنگرەی ستاریی ڕۆژئاوا، بۆچوونی خۆی دەربارەی گرنگی ئەم ڕۆژە و ئەو چالاکییانەی کە ڕێکخراون دەربڕی.

 

"تێکۆشانی ژنان بەردەوامە"

ڕیحن لۆقۆ، سەرەتا ژنانی پێشەنگ کە تا ئەمڕۆش ئامراز بوون بەبیردەهێنێتەوە و وتی: بەبۆنەی ٢٥ی تشرینی دووەم، ڕۆژی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان، بە شێوەیەکی سەرەکی ئەو شەهیدانەی کە ساتێکیان دروستکردووە بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی خەبات و کارکردن و فراوانکردنی ڕێکخراو و زانست،  بە کەسایەتی ساکینە جانسز، ناگیهان ئاکارسەل، ژیان تۆڵهەلدان، زەینەب سارۆخان، هەڤرین خەلەف و هەموو شەهیدانی ئازادی، یادی دەکەنەوە و سەری ڕێز دادەنەوێنین و بەڵێن دەدەین کە خەبات نەوەستێنین، هەمیشە خەونەکانی هاوڕێ شەهیدەکانمان بەدیدەهێنین، لە ٢٥ی تشرینی دووەم، بەتایبەتی ئەو ڕۆژەی کە هەموو جیهان یەکگرتوو بوون دژ بە توندوتیژی دژ بە ژنان، ئەوان وتیان نەخێر بۆ توندوتیژی دژی ژنان، لە کەسایەتی خوشکانی میرابال کە خەباتێکی بێهاوتایان لە مێژووی مرۆڤایەتیدا کردووە، بەبیریان دەهێنینەوە، ئەم ڕۆژە مێژوو بوو. خەبات و بەرخۆدان و ڕێکخراوبوونی ژنان لە مێژوودا دەستیپێکردووە و تا ئەمڕۆش بەردەوامە، بۆ ئەوەی کۆمەڵگە دیموکراسی و یەکسانی بەدەست بهێنێت.

 

"ژنان ڕووبەڕووی گەورەترین ئازار دەبنەوە لە هەموو جەنگەکاندا"

ڕیحان لۆقۆ ئاماژەی بەوەکرد، هێرشەکان بۆ سەر ژنان و منداڵان هێرشی جینۆساید بوون و وتی: لەگەڵ بەرزبوونەوەی ئاستی خەبات و بەرخۆدانی ژنان، ئاستی هێرشەکان لەلایەن دەسەڵاتدارانەوە، ڕەگەزپەرستی، ئایینی و نەتەوەپەرستی لە هەر چوار لاوە زیاد دەکات، هێرشی توندوتیژی دژ بە ژنان ڕوودەدات، لەم هێرشانەدا دەتوانین بڵێین کە تێگەیشتنێکی زۆر پیس و هۆشیاری و پلان ئەنجام دەدەن و کاری ژنان دەخۆن و ژنان بەبێ هیوا بەجێدەهێڵن. دەکرێت نموونەیەک لە جەنگەکانی جەنگی جیهانی یەکەم لە ئاستی یەکەمی ئەو کەسانەدا بێت کە زیانیان بەرکەوتووە ژن و منداڵ بوون، هەمان شت بۆ جەنگی جیهانی دووەم ئەنجامدرا، کاتێک ژنان جارێکی دیکە زیانیان بەرکەوتووە و توندوتیژییان بەرمابەر کراوە، شەڕی ئێستا، یان جەنگی جیهانی سێیەم، دەتوانێت نموونەیەک بێت لە ئەفغانستان، کە تاڵیبان لە ئێستادا بەرپرسیارە لە هەموو جۆرەکانی توندوتیژی دژی ژنان، لە شەڕی نێوان ئۆکراینا و ڕوسیادا ژنان توندوتیژییان بەرامبەر دەکرێت، دەوڵەتی داگیرکەری تورکیا هەموو تاوانەکانی جەنگ و جینۆسایدەکانی جەنگ لە ناوچەکانی وەک عەفرین، سەرێکانی، گرێ سپی، باب، جەرابلوس ئەنجام دەدات، تا ئێستا وڵاتانی نێودەولەتی لەسەر ئەو هێرشانە بۆ سەر ژنان هیچیان نوتووەو ئەو جینۆسایدانە لەسەر ژنان و منداڵان نابینن.

 

"ژنان بەرەو ناوچەکانی شۆڕش هەنگاو دەنێن"

ڕیحان لۆقۆ تیشکی خستە سەر شۆڕشی ژنان لە ڕۆژئاوای کوردستان و وتی: لەگەڵ شۆڕشی ڕۆژئاوای کوردستان، شۆڕشی ژنان بە هەوڵ و هیوای چەندین ساڵ لە خەبات و بەرخۆدانی ژنان ئەنجامدرا کە لە ساڵی ٢٠٠٥ بە ناوی کۆنگرەی ستار دامەزرا، باجێکی زۆریان دا بۆ پاراستنی خۆیان لە توندوتیژی و زایەندپەستی و  ئایینپەرستی، لەگەڵ شۆڕشدا، ئەوانەی یەکەم جار چوونە مەیدانەکان ژن بوون. لەبەر ئەوەی ژنان ئامادە بوون بۆ ڕاگەیاندنی شۆڕشەکەیان. ژنان بەشدارییان لە شۆڕشدا کردو شۆڕشێکیان دروستکرد. ئەم شۆڕشە شۆڕشی زانست و ڕێکخستن و دروستکردنی پێکەوەژیانی ئازاد و خێزانێکی دیموکراتیکە، ئەو سیستمی ژنان دایانمەزراندووە بووەتە نمونەیەک لە چۆنیەتی بەڕێوەبردنی شۆڕشی ژنان لەم سەدەیەدا.

 

"دەوڵەتی تورک لە هێز و شۆڕشی ژنان دەترسێت"

ڕیحان لۆقۆ هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیای بۆ سەر باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بەم شێوەیە هەڵدەسەنگاند: بۆچی دەوڵەتی تورکیا بەردەوام هێرش دەکاتە سەر خاکەکەمان؟ چونکە ترسیان لە هێزی ژنان و شۆڕشی ژنان هەیە. هێرشەکان دژی ژنان جینۆسایدکردنی ژنان و منداڵان و کۆمەڵگایە، ئەم هێرشانە ئەوە دەردەخەن کە بێدەنگی جیهان مانای ئەوەیە کە هەموو کەسێک هاوبەشە لەم جینۆسایدەدا دژی ژنان و منداڵان، نەک تەنها ژنان، کۆمەڵگە، سروشت، شارەکان و زەوییەکان بەهۆی هێرشەکانی ئێستاوە زیانیان بەرکەوتووە و جەنگێکی تایبەت ئەنجام دەدەن، ناتوانین خۆمان و سروشت لێک جیا بکەینەوە، بەشێکین لە ژیان و ئەگەر گۆڕانکاری دیمۆگرافی ڕووبدات، ئەوە کاریگەری دەبێت لەسەر مێژوو و ناسنامە و دەروونی ژنان.

 

"لەم سەدەیەدا قڕکردن دژی ژنان و منداڵان هەیە"

ڕیحان لۆقۆ وتی: ناگیهان ئاکارسەل مامەڵەی لەگەڵ زانستی ژناندا دەکرد کاتێک بینیمان چۆن لەبەردەم ماڵەکەی خۆی لە سلێمانی کرایە ئامانج، لە باکووری کوردستان، ئەو ژنانەی کە گرنگی بە دۆزی ژنان دەدەن بە توندی سزا دەدرێن. بۆچی دەیانەوێت ژنان ژیانیان لە زینداندا بەسەر بەرن؟ ئەمە گەورەترین توندوتیژییە، ژمارەیەکی زۆر لە هونەرمەندانی ژن، ڕۆشنبیران، نووسەران، پەرلەمانتاران و سیاسەتمەداران ڕووبەڕووی سزای توند دەبنەوە. هیچ کەسێک لە جیهاندا ناچێت بۆ ئەو زیندانانە و بپرسێت بۆچی ژنان سزادراون، کەس پرسیار ناکات. ئەمەش لە هەمان تێگەیشتن و هۆشیاری دەسەڵاتەوە سەرچاوەیان گرتووە، لە لایەکی ترەوە، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران، سیستمێکی زۆر قورسی دەسەڵات هەیە. لە سەدەی ٢١دا سەلمێندرا کە ئەم قڕکردنە دژی ژنان و منداڵانە. ئەوە سەلمێندراوە کە ئەو دەوڵەتانەی داگیرکەرن لە دەسەڵاتدان و تەنها بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان دەپارێزن، ئەم وڵاتانە خزمەت بە کۆمەڵگە ناکەن.

 

"بە هێزی ژنان، داگیرکاری کۆتایی دێت"

ڕیحان لۆقۆ ڕایگەیاند، بۆ کۆتایی هێنان بە هۆشیاری پیاوسالاری و سیستمی داگیرکاری، پێویستی بە یەکگرتوویی ژنان هەیە و وتی: ڕێبەر ئاپۆ وتی "سەدەی ٢١ سەدەی ژنانە"، دەبینین لە هەموو ناوچەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و کوردستاندا ژنان پێشەنگایەتی کۆمەڵگە و شۆڕش دەکەن، ئەمە بە هێز و ئیرادەی گەورەوە، بە ڕێکخراوێکی مەزن و زانستییەوە، بەڕێوەی دەبات و پەروەردە دەکات و کۆمەڵگەکەی ڕێکدەخات. لەگەڵ فراوانبوونی ئاستی ڕێکخراوی ژنان، دەسەڵاتی ژنان بەهێزتر دەبێت و یەکگرتوویی ژنان هەنگاوێکی زۆر گرنگە بەرەو کۆنفیدراڵیزمی دیموکراسی، وەک ژنان پێویستمان بە ڕێکخستنی زیاتر و یەکگرتوویی ژنان و هاوکاری ژنان هەیە کە پێکەوە کۆتایی بە هۆشیاری پیاوسالاری و سیسەمی داگیرکەر دەهێنین و ژیانێکی ئازاد بنیاد دەنێین.

 

"لە دژی هەر توندوتیژی و داگیرکارییەک، ژن، ژیان، ئازادی"

ڕیحان لۆقۆ تیشکی خستە سەر ئەو هەنگاوەی ڕێکخراوی ژنانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا لە ٢٥ی تشرینی دووەم، کە ڕۆژی جیهانی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە ژنانە وتی: هەڵمەتی ئەمساڵ لە ٢٥ی تشرینی دووەم، لە ١٣ی تشرینی دووەمی ئەمساڵدا، لە ساڵیادی سوتاندنی سینەمای عامودا، کە منداڵەکانمانی تێدا سووتا، ڕاگەیەندرا، ویستمان لەو ڕۆژەدا کەمپینەکەمان ڕابگەیەنین وەک تۆڵەکردنەوەیەک بۆ منداڵانی سینەمای عامودا کە گیانیان لەدەستدا. کەمپەینەکەمان بە دروشمی "لە دژی هەموو جۆرە توندوتیژی و داگیرکارییەک ژن، ژیان، ئازادی" ڕاگەیەندرا. ئەمەش بەو مانایە دێت کە هەموو جۆرەکانی توندوتیژی دژ بە کۆمەڵگە ئەنجام دەدرێت و چارەسەرێک بۆ فەلسەفەی ژیانی ژنان دەدۆزینەوە.

 

بانگەواز بۆ تێکۆشان

دروشمی "ژن، ژیان، ئازادی" لەگەڵ خۆیدا چارەسەری کێشەکانی کۆمەڵگە دەهێنێت. چەندین چالاکی جۆراوجۆر ڕێکخران، سڵاو لە هەموو ژنان و دایکان و خوشکەکانی سەرانسەری وڵات دەکەین و دەڵێین بەو دڵسۆزییەی کە پێکەوە لە لە مەیدانین و دڵمان بۆ ئازادی لێدەدات، هیوامان ئەوەیە کە هەموو دایک و خوشک و هاوڕێیەکمان بچنە مەیدانەکانی ئازادی ٢٥ی تشرینی دووەم، پێکەوە خەباتی ژنان بۆ ئازادی و ڕێپێوانی ئازادی ژنان بۆ کۆتایی هێنان بە توندوتیژی و داگیرکاری بەهێز دەکەین.