حەنان حارت

 

مەغریب- کەبیرا شاتر چالاکوانی مافی مرۆڤ و سیاسەتمەدار، کە کار لەسەر کەیسی ژنان دەکات لە ناوچەکانی عەرەب و ئەفریقا، سەبارەت بە دۆخی سووریا ڕایگەیاند، لەگەڵ گروپە جیهادییەکان دۆخەکە نادیارتر بووە.

 

"لە قەیرانی سووریادا، ئەمریکا و ئیسرائیل پلانیان هەیە"

کەبیرا شاتر، سیاسەتمەداری مەغریبی، ئاماژەی بەوەکرد کە ١٣ ساڵ لەمەوبەر لەگەڵ هاتنی بەهاری عەرەبی، کە لە ساڵی ٢٠١١ لە تونس، میسر، مەغریب، لیبیا، یەمەن و چەند شوێنێکی دیکە دەستیپێکرد و تا ئەمڕۆش بەردەوامە، پریشکی کەوتنی ئەسەد هەڵگیرسا و وتیشی: کاتێک هاوڵاتییان لە سووریا هاتنە دەرەوە و دروشمیان دژی ڕژێم بەرزکردەوە، چونکە دەستێوەردانی دەرەکی زۆر بوو، سەربازەکان ڕوویان لە دژی ئەوان کرد و ڕێگای ململانێکان گۆڕا، قەیرانی ئێستای سووریا بۆ بوونی چەتەکانی داعش لە ناوچەکە دەگەڕێتەوە کە بە پاڵپشتی ئەمریکا و هێزە بیانییەکان ئامادەکرابوون، پلانەکانی ئەمریکا و ئیسرائیل ڕوون و ئاشکرایە.

 

"دەوڵەتی تورکیا بە خەونی گەڕانەوە بۆ سەردەمی عوسمانی هێرش دەکات"

کەبیرا شاتیر، لە درێژەی قسەکانیدا وتی: فاکتەری دووەم دەستێوەردانی ئیسرائیلە لە خاکی سووریا و ئاسمانی سووریادا، پێشێلکارییەکانی ئیسرائیل لە دوای ڕێککەوتنەکەی ساڵی ١٩٦٧ەوە بەردەوامن،  چاوەکانی لەسەر قەنیتەڕەن بۆ ئەوەی دەستبەسەر بەرخۆدانی فەلەستیندا بگرێت، فاکتەری سێیەم پەیوەندی بە دەوڵەتی داگیرکەری تورکیاوە هەیە، کە دەیەوێت سنوورەکانی فراوانتر بکات و کورد ڕێگەنادات لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا جوڵە بکات، دەیەوێت لە حەلەب خواستەکانی خۆی بەدی بهێنێت، حکومەتی تورکیا کارگەی ئاسن و پۆڵای کردۆتەوە و گواستییەوە بۆ تورکیا، مەبەستی گەڕانەوەیە بۆ سەردەمی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی پێش ساڵی ١٩٢٣، بەپێی بۆچوونی من دەستی هەندێک دەوڵەتی کەنداویش لەو قەیرانەی سووریادا تێوەگلاون کە ساڵانێکە هەیە.

 

"دەزگا ڕۆژنامەوانیەکانی هەرێم لەژێر خزمەتی سەرلێشێواویدان"

کەبیرا شاتر سەرنجی بۆ هەڵوێستی ڕاگەیاندن لە هەرێمەکە ڕاکێشا و بەم شێوەیە بەردەوامی بە قسەکانی دا: "هەندێک دەزگای ڕاگەیاندن لە هەرێم هەن کە وێنە بڵاودەکەنەوە، هەوڵ دەدەن ڕق و ئیرەیی پێش ساڵی ٢٠١١ نیشان بدەن، ئەم دەزگایانە لێدوانی بەرپرسانی کەنداو بڵاودەکەنەوە و دەڵێن فەرمانی ئەمریکایان جێبەجێ کردووە و هەروەها باس لە دابەشکردنی پارە و چەک دەکەن، ڕێگە بە خەڵک دەدەن بە ناسنامەی جیاواز لە سەرانسەری جیهان بێنە سنووری تورکیا، زۆربەی وڵاتانی بیانی سزایان بەسەر بەرپرسە گەورەکانی سووریادا سەپاندووە، ئەم هاوئاهەنگییە لەگەڵ فەرمانەکانی ئیسرائیل و ئەمریکا بووە بەهۆی بڵاوبوونەوەی کۆمەڵگەی سووریا، ئەم دەوڵەتانە هەوڵیان دا بەشێک لە هاووڵاتیانی سووریا لە شەڕی دژی حکومەت بەشداریی پێ بکەن، ئامانجیان دزینی چاکە و ئایندەی سووریایە، هەروەک چۆن لە عێراق و لیبیا و سودان و یەمەن ڕوویدا.

 

"کورد گرێبەستێکی کۆمەڵایەتی هەیە و مافی هەموو گروپەکان دەپارێزێت"

کەبیرا شاتر باسی لەوەشکرد کە بەهۆی ئەم ڕاستییەوە سەرلێشێواوی لە ناوچەکەدا دروستبووە و بەم شێوەیە بەردەوام بوو: ئەمریکا بە هەموو توخمەکانیانەوە پاڵپشتی جیهادییەکانی کرد، خەونەکەی بەدیهێنا و ئەو شوێنەی کە ویستبووی داگیری کرد، بۆ ئەوەی کورد سەربەخۆیی خۆی بەدەست نەهێنێت، کورد پەیمانێکی کۆمەڵایەتی هەیە کە خزمەت بە مافی هەموو ئەو گروپ و ژنانە دەکات کە خوازیاری سەربەخۆیی هەرێمن، هەرچەندە گروپەکان لە سووریا ژمارەیان زۆرە، بەڵام پێکەوە ژیانێکی هەمەچەشنیان بەسەر بردووە و هیچ کێشەیەکییان نەبووە .

 

"سیناریۆی عێراق دووبارە دەبێتەوە"

کەبیرا شاتر وتی: یەکەکانی سەر تانکەکانی ناتۆ لە نێوان خۆیاندا شەڕ دەکەن و بەپێی ناوەکانیان وەک سوپای ئازاد یان سوپای نیشتمانی کە فۆرمێکی ئیخوانی تورکییان هەیە، لەگەڵ تەحریر شام ململانێیان هەیە، کارگەکانی ئەمریکا و پیشەسازی کیمیایی ئیسرائیل کۆبوونەتەوە، لە هەلومەرجی ئێستادا، لە سەردەمێکدا کە حکومەت تیۆکراتییە، نە مەسیحی و نە بەهایی مافیان نابێت، یان ئایینێکی نوێیان بەسەردا دەسەپێنرێت یان سزا دەدرێن، ئەمڕۆ هەرکەسێک دەخوێنێتەوە سەری سوڕماوە لە دەسەڵاتی جۆلانی، چونکە بە ١٣ ڕۆژ دەستی بەسەر وڵاتدا گرت و ئەمەش لەلایەن ئەمریکاوە خواسترابوو، من سەرم سوڕما لە هەڵوێستی ئەمریکا، ئێمە دەزانین کە داعش هێشتا لە لیستی تیرۆردایە، لێرەدا ڕادەی پشتیوانی ئەمریکا بۆ ئیسرائیل دەخەینەڕوو، هەروەها لە ڕێگەی کوشتنی زانا و سەرکردەکانی سووریاوە سیناریۆی عێراق دووبارە دەبێتەوە، مەترسی ئەوە هەیە کە ئەم پرۆسەیە لە سووریا ببێتە هۆی ململانێی نوێ، لەوانەیە ببێتە هۆی ململانێی ناوخۆیی و شەڕێکی ناوخۆیی نوێ ڕووبدات. 

 

"ژنانی کورد لە ناوچەکانی خۆیانن و هەموو شێوازەکانی پاراستن دەزانن"

کەبیرا سەبارەت بە بارودۆخی ژنان لە سووریا وتی: ئایندەیەک بۆ ئەوان نابینم، چونکە جیهادییەکان دەسەڵاتی فیکری خۆیان لەسەر دەستکەوتەکانی ژنان بنیات ناوە، لە کاتی کۆنترۆڵکردنی داعشدا بینیمان دەستدرێژی کراوەتە سەر ژنان، ئەمڕۆ ئازادی هاتوچۆ و لەبەرکردنی جل و بەرگ بۆیان قەدەغەیە، تەنانەت ڕەنگە لە داهاتوودا لە خوێندن بێبەشیان بکات، ژنانی مەسیحی دروز و ئەرمەنی زیاتر تووشی ئازار دەبن، ژنانی کورد هێشتا لە ناوچەکانی خۆیانن و دەتوانن سووریا بپارێزن، چونکە هەموو ڕێگاکانی پاراستنی ئازادی خۆیان دەزانن.

 

"ئێمە ڕێوشوێن دەگرینەبەر بەرامبەر ئەو پێشێلکاریانەی لەبەردەم باڵیۆزخانەکان ئەنجام دەدرێن"

کەبیرا سەرنجی بۆ دۆخی ژنانی فەلەستینی لە سووریا ڕاکێشا و وتی: ئەوان بێ وڵاتن و هەمیشە کۆچ دەکەن، لە وڵاتێکەوە بۆ وڵاتێکی دیکە دەچن، ئەمڕۆ لە هەندێک وڵاتی کەنداو ناسنامەیان لێ وەرگیراوەتەوە، ژنانی فەلەستینی دەبێ ناسنامەیان هەبێت. هەروەها    داوای کاراکردنی یاسا و ڕێککەوتنە نێودەوڵەتییەکانی پەیوەست بە مافەکانی ژنانی لەو جۆرە بارودۆخانەدا کرد و ڕایگەیاند: خۆپیشاندان لەبەردەم ڕێکخراو و باڵیۆزخانەکان ئەنجام دەدەین بۆ داواکردنی ڕاگرتنی پێشێلکارییەکانی دژی ژنان.

 

بانگەواز بۆ ژنانی سووریا

لە کۆتایی قسەکانیدا ئەم سیاسەتمەدارە بانگەواز و هیوای خۆی بەم قسانە دەربڕی: هیوامان بە ژنانی سووریا و بەتایبەت ژنانی کورد هەیە کە بەرگری لە سووریا بکەن، چونکە هەمووان بینیاین چۆن لە دژی داعش و چەتەکانی تورکیا شەڕیان کردووە و سەرکەوتنیان بەدەستهێناوە، لەمەودواش دژایەتی ئەو جۆرە جوڵانەوانە دەکەن، چونکە زۆر باش دەزانن کە بوونی ئەو جوڵانەوانە مەترسییەکی گەورەیە بۆ سەر ئازادی و ئاسایش.