زهور ئەلمەشرقی

 

سلێمانی- ڕێکخراوەکانی ژنان و ژنان ڕووبەڕووی ئاستەنگی جددی ئابووری و سیاسی بوونەتەوە. لەم هەلومەرجەدا، گرتنەبەری ڕێبازێکی پراکتیکی و واقیعی بۆ پێشکەوتنی بەرجەستە زۆر گرنگە. ئەم ڕێکخراوانە دەبێ بناغەیەک دابمەزرێنن کە لەگەڵ تایبەتمەندی کۆمەڵگا ناوخۆییەکان بگونجێت بۆ ئەوەی بتوانن ئامانجەکانیان بگەن.

 

کۆنگرەی هاوپەیمانی نادا لە ماوەی سێ ڕۆژدا لە شاری سلێمانی بەڕێوەچوو. کۆنگرەکە جەختی لەوە کردەوە کە کۆنفیدراسیۆنی ژنانی دێموکراتیک دەبێتە چەترێک بۆ بەهێزکردنی هاودەنگی ژنان. ئەم ڕێکخراوە بۆ خەبات بۆ بناغەیەکی هاوبەش کە لەسەر بنەمای مافە گشتگیرەکانی مرۆڤ دامەزرا، پێکهێنرا. ئامانجی زامنکردن و پاراستنی یاسایی مافەکانی ژنانە لە ڕێگەی یاساوە. هەروەها بە بەرەنگاربوونەوەی عەقڵیەتی پیاوسالاری کۆمەڵگەگەلێک لەسەر بنەمای ئازادی و دیموکراسی دروست دەکات. ئەم کۆمەڵگایانە لەسەر بنەمای یەکسانی ڕاستەقینەی نێوان ڕەگەزەکان و دادپەروەری کۆمەڵایەتی و کەرامەت و دەرفەتی یەکسان دامەزراو دەبن، بەجۆرێک کە هەموو جۆرەکانی هەڵاواردنی ڕەگەزی و پێشوەختە ڕەگەزی، ئایینی یان تائیفی کۆتایی پێبێت.

بیرۆکەی کۆنفیدراسیۆنی ژنان لە یەکەمین کۆنگرەی هاوپەیمانیدا پێشنیار کرا. کۆنگرەکە لە ساڵی ٢٠١٨ لە شاری فرانکفۆرتی ئەڵمانیا بە دروشمی "شۆڕشێک لە ئارادایە". ئەم بۆنەیە لە چوارچێوەی تۆڕی "ژن ئایندە دەبەستنەوە"، بە ئامانجی زاڵبوون بەسەر گۆشەگیری و یەکخستنی هەوڵەکان لە دژی هێرشکردنە سەر مافەکانی ژنان بەڕێوەچوو.

دکتۆر فەرەح سابر مامۆستای زانکۆ و چالاکوانی ژنان ڕوونیکردەوە، ئەم کۆنگرەیە کە لەلایەن هەرێمی کوردستانەوە میوانداری کرا، دەستکەوتێکی گرنگە. ئەم چالاکییە سێ ڕۆژی خایاند و ژنانی وڵاتانی ئەفریقا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەوروپا بەشدارییان تێدا کرد. ئەو بە کۆبوونەوەیەکی بێ وێنەی زانی کە گەل و ناسنامە و نەتەوە جیاوازەکانی کۆکردەوە.

 

کۆنفیدراسیۆنی ژنان ژنانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کۆدەکاتەوە

فەرەح سابر ئاماژەی بەوەدا کە سەرجەم بەشداربووان لەژێر چەتری خزمەتکردنی پرسی ژنان کۆبوونەتەوە. ئامانجیان کارکردنی بنیاتنەرانە بوو بۆ دروستکردنی بوارێکی فراوانی کارکردن. ئەم بوارە لەگەڵ شێوازە کلاسیکییەکانی کارکردندا دەشکێت. ئامانج لێی دۆزینەوەی بناغە نوێیەکانە بۆ بەدیهێنانی خێراتری مافە گشتگیرەکانی ژنان کە حکومەتەکان دانیان پێدا نانێت.

 

جەختی لەوە کردەوە کە ئەو تەحەددایانەی کە ڕووبەڕووی ژنان دەبنەوە لە وڵاتە جیاوازەکانی بەشداربوودا لە فۆرم و ناوەڕۆکدا هاوشێوەن. بۆیە دەتوانرێت چارەسەرەکان لەگەڵ پاشخانی جۆراوجۆردا هاوبەش بکرێن، ئەمەش سەرکەوتن و خێرایی گەیشتن بە ئامانجەکان مسۆگەر دەکات. بە بۆچوونی ئەو کۆنگرێس لە فۆرماتی تەقلیدی جیا بووەوە و پێش ئەوەی چارەسەر پێشکەش بکات، کێشەکانی پشکنی. ئەم ڕێبازە پەیوەندییەکی لە نێوان پرسە کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابوورییەکان دروستکرد کە چارەسەرەکانی دیاری دەکرد. لە ڕاستیدا دەستنیشانکردنی دروست کلیلی تێگەیشتن و شیکردنەوەی کێشەکانە.

ڕوونیشیکردەوە کە کۆنگرە جیاکراوەتەوە بە کۆکردنەوەی ژنانی وڵاتانی جیاواز کە هاوبەشی ئازار و کێشەی هاوشێوەن. لە ئەنجامدا دەستنیشانکردن فراوانتر و وردتر دەبێت. فەرەح سابر ئاماژەی بەوەشکرد، حکومەتەکان شکستی خۆیان لە مامەڵەکردن و تێگەیشتن لە پرسی ژنان سەلماندووە. بۆیە زەحمەتە چارەسەری ئەم پرسانە بکرێت. گوتیشی: "کۆبوونەوەکە کێشەکانی ئێمەی ئاشنا کرد و تایبەتمەندی هەر پێکهاتەیەکیان لەبەرچاو گرت."

 

سەبارەت بە گرنگی بوونی کۆنفیدراسیۆنی ژنانی دێموکرات یان هاوپەیمانی ژنان وتی: بوونی کۆنفیدڕاڵی یان ڕێکخراوێکی هاوشێوە کارێکی باشە. گرنگە دەنگێکی بەهێز بۆ خانمان دروستبکرێت کە لەسەر پرسی ژنان بێنە دەنگ و دەرفەتیان پێبدات. بێگومان بوونی ڕێکخراوێکی لەو جۆرە پێویستی بە کاری دامەزراوەیی و بودجە و بەدواداچوونی بەردەوام هەیە. هەروەها پێویستە دامەزراوەیەکمان هەبێت کە شوێن دەزگا نێودەوڵەتییەکانی وەک نەتەوە یەکگرتووەکان بکەوێت. "ئەم جۆرە هاوپەیمانیانە پێویستیان بە پشتیوانی هەیە بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی تەندروست و یەکگرتوو کاربکەن."

 

کۆنفیدراسیۆنی ژنان واتە دەنگی ژنان بە زمانێکی هاوبەش دەبیسترێت

ئەو کۆنفیدڕاڵی بە بەرجەستەکردنی ڕۆحی کاری بەکۆمەڵ دەبینی کە تێیدا ژنان دەنگێکی هاوبەشیان هەیە. بەتایبەت کە ژنان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەفریقا تووشی قەیرانی هاوشێوە دەبن. ئەم قەیرانانە بە شەڕ و ململانێ دەست پێدەکات و بە پەراوێزخستنی کۆمەڵایەتی و قەیرانی ئابووری کۆتایی دێت. ژنان لەم بارودۆخانەدا ڕاستەوخۆ و ناڕێژەیی کاریگەرییان لەسەرە. ئەم کۆمەڵگایانە بە توندوتیژی ڕاهاتوون و بەدوای هۆکاردا دەگەڕێن بۆ پاساودانی. ئاماژەی بەوەشکرد، ژنانی سوریا بە هەموو جیاوازییەکانیانەوە، بەردەوامن لە ئەزموونکردنی توندوتیژی و توندڕەوی. ژنانی غەززیش ڕووبەڕووی کۆمەڵکوژی دەبنەوە، بەڵام سەرەڕای سیاسەتی لەناوبردن، بەردەوامن لە ژیان. ئەم مەرجانە پێویستیان بە پێکهێنانی کۆنفیدڕاسیۆنێک هەیە کە بۆ پشتیوانیکردنی ژنان و دەربڕینی ئازارەکانیان پێکبهێنرێت.

فەرەح سابر جەختی لەوە کردەوە: "دەبێت کۆنگرەکان چوارچێوەیەکی ڕاستەقینەیان هەبێت." "ڕێکخراوەکانی ژنان دەبێ بتوانن بەم شێوەیە بناغەی ڕاستەقینە دابمەزرێنن کە لەگەڵ کۆمەڵگاکانیان بگونجێت." ناوبراو بە ئاماژە بە بارودۆخی سەختی ئابووری و سیاسی دەشڵێت: تا پلانەکانمان لە واقیعەوە نزیکتر بن، چارەسەری کێشەکان ئاسانتر دەبێت. گەیشتن بە ئامانجەکانی گردبوونەوە و هاوپەیمانی ژنانیش بە لەبەرچاوگرتنی تایبەتمەندییەکانمان مومکینە. "ئەمە ڕێگریت لێدەکات لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئەنجامە ناخۆشەکان."