رەفیف ئیسلیم

 

غەززە-ژنان لە کەرتی غەززە بەدەست کەمییەکی زۆرەوە دەناڵێنن کە پێداویستی پاکوخاوێنی سوڕی مانگانە بەتایبەتی پادەکانی تەندروستی، ئەمەش بۆتە کابوسێک بۆ زیاتر لە ٧٠٠ هەزار ژن و کچ، نە پاد و نە ئاوی پاک و نە گەرماوێکی پاک، ئەمە بە تایبەتی ڕاستە بە لەبەرچاوگرتنی تێکچوونی دۆخی ئابووری و هەژارییەکی زۆر و سیستەمێکی تەندروستی کە لە ئێستاوە داڕماوە.

 

جەمیلە ناسر باس لەوە دەکات کە پێداویستییەکانی ژنان بۆ پاکوخاوێنی کەسی جیاوازن، لە سابون و شامپۆوە تا پاککەرەوەی جلشۆر، لەناو کەمی خۆراک و برسێتیدا، ژنان ماونەتەوە و پرسیار دەکەن کە چی بکەن: ئایا دەبێت پادی تەندروستی و سابون بکڕن، یان کیلۆیەک ئارد بکڕن، کە لە ئێستادا نرخی ٣٠ دۆلارە؟

 

ئەم پێداویستیانە بۆ ژنانی کەرتی غەززە بە شتێکی خۆشگوزەرانی نازانرێت؛ ئەوان پێویستییەکی بەپەلەن، هاوتای خواردن و خواردنەوەن، بەردەست نەبوونیان ژن و کچ دەخزێنێتە کەیسێکی شۆکی هیسترییەوە، باسی ئەو نەخۆشییە جۆراوجۆرانە ناکەم کە بەبێ هەست و بەزەیی داگیرکەری جەستەیان دەکەن، پرسیاری ئەوە دەکات کە خەتای کچانی گەنجی هەرزەکار لەم کارەدا چییە، چییان کردووە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو جۆرە ئازارانە؟

 

ڕوونیکردەوە کە پرسەکە تەنها لە پادی تەندروستیدا سنووردار نییە، بەڵکو کۆرپەش دەگرێتەوە، کە ئێستا جەستەیان نیشانەکانی لیری لێ دەردەکەوێت لەگەڵ بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما و هاتنی مانگەکانی هاوین ڕۆژ بە ڕۆژ، پێش جەنگ ژنان ئەو پێداویستییانەیان بە بڕێکی زۆر و کوالیتی بەرز دابین دەکرد، هەر لە دیتۆل و ماددە پاکژکەرەوەکانەوە هەتا سابوونی گەرماو، پاککەرەوەی جل شۆردن، خاوێنکەرەوەی زەوی، بۆن و هەموو جۆرە دەسڕەکان.

 

جەمیلە ناسر گلەیی لە کوالێتی بەشێک لەو بەرهەمانە دەکات کە لە ڕێگەی هاوکارییە مرۆییەکانەوە بۆ ژنان و کچان دەنێردرێت، هەندێک پادی تەندروستی و سابوون خراپ و بەکارنەهێنراو بوون، بەڵام لە دۆخی ئێستا باشتر بوون، وتی ئەمڕۆ هەوڵ دەدات ژمارەی جارەکانی خۆشوشتن لە ماوەی مانگەکەدا سنووردار بکات، کە بووە هۆی لیر لەسەر جەستەی و کەڕووەکان کە لە نەخۆشخانە و شوێنە پزیشکییەکان دەرمانیان نییە.

 

سەبارەت بە نرخی ئەم پێداویستیانە ئاماژەی بەوەدا کە کەلوپەلی پاکوخاوێنی کەسی پەیوەست بە سوڕی مانگانە دە هێندە زیادیکردووە نەک حەوت هێندە، وەک ئەوەی لە ڕاگەیاندنەکان و ڕاپۆرتە نێودەوڵەتییەکاندا بانگەشەی بۆ دەکرێت، بۆ نموونە پێشتر پاکەتێکی پادی تەندروستی یەک دۆلار و ٥٠ سەنت بوو، بەڵام ئێستا نرخی ٥ دۆلار یان زیاترە، لە کاتێکدا سابوونی گەرماو ٣ دۆلار، ئێستاش ٣٠ دۆلارە.

 

ڕوونیشیکردەوە، هەندێک لە دایکان کە پێنج بۆ نۆ کچیان هەیە، خۆیان لە کڕینی پادی تەندروستی بەدوور دەگرن، لەبری ئەوە پارچە قوماشێک بەکاردەهێنن، ئەمەش دەبێتە هۆی بڵاوبوونەوەی بەکتریا و کەڕوو و چەندین نەخۆشی کە چارەسەر و تەنانەت دەستنیشانکردنی دروستیان نییە، ئەمەش بۆ ترسی ئەم گروپە دەگەڕێتەوە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر پرسە تەندروستییەکانیان، کە لە کۆمەڵگەیەکی کۆنەپەرستدا تابۆیە.

 

دۆخەکە زیاتر ئاڵۆزتر دەبێت بەهۆی نەبوونی دەستشۆری پاک لە پەناگەکان و نەتوانینی ژنان بۆ پاککردنەوەی بەردەوامی خۆیان بەهۆی نەبوونی سابونەوە، ئەمەش جگە لە پرسی کەمی ئاو و سەختی بەدەستهێنانی، جەستەی ژنان و کچان دەستیکردووە بە دەرکەوتنی نیشانەکانی ناڕازیبوون لە ئاستی پاکوخاوێنی دابینکراو، کە جیاواز بووە لەوەی پێش جەنگ و دوای شەڕەکە بووە، ئەمەش لە دەرکەوتنی چەندین نەخۆشیدا دیارە.

 

جەمیلە ناسر داوای لە ڕێکخراوەکانی ژنان کرد لە نێویاندا ژنانی نەتەوە یەکگرتووەکان نوێنەر بنێرن بۆ پشکنینی بارودۆخی ژنانی ناو چادر و کامپی ئاوارە بەتایبەتی و هاوکارییان بۆ بکەن، جگە لەو ترس و برسێتییەی کە بەهۆی شەڕەوە دروست بووە، کاردانەوە و کاریگەرییەکانی دیکەش هەن کە دەستیان کردووە بە هۆکاری چەندین قەیرانیان، کە بەهۆی نەبوونی خۆراکی تەندروستەوە خراپتر بووە کە جەستە بتوانێت بەرەنگاری ببێتەوە.

 

بەپێی ڕاپۆرتێکی سندوقی دانیشتوانی نەتەوە یەکگرتووەکان، کەرتی غەززە مانگانە پێویستی بە ١٠.٣ ملیۆن پادی تەندروستی هەیە، بەڵام دوای سێ مانگ لە گەمارۆیەکی گشتگیری یارمەتییەکانی ئیسرائیل، پاکوخاوێنی کەسی و پێداویستییەکانی سوڕی مانگانە نزیکە لە نەبوون و کاتێک دەتوانرێت بەدەستبهێنرێن، تێچوونەکانیان نزیکەی پێنج هێندەی پێش جەنگە، ئەمەش وایکردووە زۆربەی خێزانەکان دەستیان نەگات پێی.