ناوەندی هەواڵ

 

بۆ ماوەی چەندین سەدە زەیتی تۆوی ڕەش وەک چارەسەرێکی سروشتی بۆ کۆمەڵێک کێشەی تەندروستی بەکاردەهێنرێت، لە نەخۆشی هەناسەدانەوە بۆ کێشەکانی پێست، پێکهاتەیەکی گرنگی خۆپاراستنە.

 

زەیتی تۆوی ڕەش چییە؟

زەیتی تۆوی ڕەش ڕۆنێکی گرنگە، ڕووەکێکی ڕەسەنی باشووری ڕۆژئاوای ئاسیا، دەریای ناوەڕاست و ئەفریقایە، دەوڵەمەندە بە ترشە چەورییە یەکلۆنتاکراوەکان و پۆلیونتاتێرکراو، سەرچاوەیەکی باشە بۆ دژە ئۆکسان و کانزا و ڤیتامین، هەروەها ناسراوە بەوەی کە چەندین تایبەتمەندی دژە هەوکردنی هەیە، دژە میکرۆبە، و دژە کەڕووە، کە وا دەکات چارەسەرێکی سروشتی شیاو بێت بۆ کێشەی جۆراوجۆر.

 

مێژووی زەیتی ڕەش چییە؟

مێژووی بەکارهێنانی زەیتی تۆوی ڕەش دەگەڕێتەوە بۆ چەند سەدەیەک پێش ئێستا، لەگەڵ ئەوەی لە نووسراوەکانی میسری کۆن، یۆنان و ڕۆمادا ئاماژەی پێکراوە، لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، باوەڕ وایە کە پارێزگاری لە چاوی خراپ و کاریگەرییە نەرێنییەکانی تر دەکات، زەیتی تۆوی ڕەش بە شێوەیەکی بەرفراوان لێکۆڵینەوەی لەسەر کراوە بۆ سوودە تەندروستییەکانی، لەگەڵ چەندین توێژینەوە ئەنجامی ئەرێنییان نیشان داوە.

 

زەیتی تۆوی ڕەش مەودایەکی فراوان لە ترشی چەوری تەندروستی تێدایە، لەوانە ئۆمیگا ٦، ترشی لینۆلیک و ترشی ئۆلیک، هەروەها دەوڵەمەندە بە ماددە خۆراکییەکانی تر وەک دژە ئۆکسان و ڤیتامین A و B و C و کانزاکان، لەوانە کالسیۆم، پۆتاسیۆم، ئاسن و مەگنیسیۆم. پێکهاتەکانی دیکەی ڕۆنی تۆوی ڕەش بریتین لە Thymoquinone، Nigellone، و beta-sitosterol، کە باوەڕ وایە هەموویان کاریگەری تەندروستییان هەیە.

 

تێکەڵکردنی زەیتی تۆوی ڕەش لە سیستمی ڕۆژانەدا خزمەتی چەند مەبەستێک دەکات:

تەندروستی پێست، زەیتی تۆوی ڕەش تیمۆکۆنۆنی تێدایە، کە دژە ئۆکسانێکی بەهێزە کە یارمەتی پاراستنی پێست دەدات ، تایبەتمەندییەکانی دژە هەوکردن و دژە میکرۆبی وای لێدەکات چارەسەرێکی سروشتی باو بێت، ئەم دەرهێنانی تۆو بەکارهێنراوە بۆ ئارامکردنەوەی چەندین بارودۆخی پێست، لەوانە ئێکسیما و سۆراسیس، دەتوانیت ڕاستەوخۆ بەکاری بهێنیت بۆ دەموچاوت یان تێکەڵی بکەیت لەگەڵ شێدارکەرەوەکەت بۆ سوودی زیاتر.

 

گەشەی قژ، زەیتی تۆوی ڕەش پڕە لە خۆراکی سەرەکی بۆ گەشەی قژی تەندروست. ترشی چەوری و کانزا و ڤیتامین تێدایە کە فۆلیکی قژ بەهێز دەکات و باری تەندروستی سەر بەهێز دەکات، هەوڵبدە بە ڕۆنی تۆوی ڕەش  پێستی سەرت مەساج بکەیت بۆ ماوەی چەند خولەکێک پێش ئەوەی قژت بشۆیت.

 

کەمکردنەوەی ئازاری مانگانە، زەیتی تۆوی ڕەش تایبەتمەندی کەمکردنەوەی ئازاری هەیە کە دەتوانرێت سوودبەخش بێت لە کاتی سوڕی مانگانەدا، بەکارهێنانی  تێکەڵ دەکرێت لەگەڵ ئاوی گەرم یان مەساج کردنی لەسەر سکت.

 

پشتگیری شیردانی مەمک، زەیتی تۆوی ڕەش سەرچاوەیەکی باشە بۆ ترشە چەورییە سەرەکییەکان بۆ بەهێزکردنی بەرهەمهێنانی شیر لە دایکانی شیردەردا، ئەو خۆراکانەی کە زۆر گرنگن بۆ گەشەکردنی کۆئەندامی دەمار لە منداڵاندا، کەوچکێکی چا لە ڕۆنی تۆوی ڕەش لەگەڵ هەنگوین یان ئاو تێکەڵ بکە و ڕۆژانە بیخۆرەوە بۆ ئەوەی شیر زیاد بکات.

 

بەهێزکردنی سیستمی بەرگری، ڕۆنی تۆوی ڕەش یارمەتی سیستمی بەرگری تەندروست دەدات بە هاندانی بەرهەمهێنانی خانەکانی بەرگری لەش، تیمۆکۆنۆنی تێدایە کە کاریگەرییەکی بەهێزی هەیە لەسەر سیستمی بەرگری، بەکارهێنانی ڕۆنی تۆوی ڕەش بە شێوەیەکی بەردەوام دەتوانێت لەش بپارێزێت لە هەوکردن و نەخۆشی.

 

تەندروستی هەرس، ڕۆنی تۆوی ڕەش یارمەتی هەرسکردنی تەندروست دەدات بە کەمکردنەوەی هەوکردنی ڕیخۆڵە و هاندانی گەشەی بەکتریای سوودبەخشی ڕیخۆڵە، لەوانەیە یارمەتی چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی وەک سکچوون و قەبزی بدات.

 

پاڵپشتی هەناسەدان، زەیتی تۆوی ڕەش بە شێوەیەکی نەریتی بەکاردێت بۆ یارمەتیدانی نەخۆشییەکانی کۆئەندامی هەناسەدان وەک هەوکردنی سییەکان و هەستیاری، تایبەتمەندییەکانی دژە هەوکردن و دژە میکرۆبی بە شێوەیەکی کاریگەر چارەسەری هەوکردنی کۆئەندامی هەناسەدان دەکەن و هەوکردنی ڕێڕەوەکانی هەوا کەم دەکەنەوە، هەناسەدانی هەڵمی تۆوی ڕەش یان بەکارهێنانی بە شێوەیەکی دەماری دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ باشترکردنی تەندروستی هەناسەدان.

 

ئێسکی تەندروست، ئەو ترشە چەورییانەی کە لە ڕۆنی تۆوی ڕەشدا هەیە بۆ ئێسک و جومگە تەندروستەکان گرنگن، تایبەتمەندییەکانی دژە هەوکردنی دەتوانێت یارمەتی کەمکردنەوەی ئازار و گرژی لە جومگەکاندا بدات کە بەهۆی هەوکردنی جومگەکان و نەخۆشی ئێسکەوە دروست دەبێت.