عەزیزە مستەفا: داب و نەریتەکان ڕۆڵیان هەیە لە کەمبوونەوەی ئامادەبوونی ژنان لە سیاسەتدا
بەشداریکردنی سیاسی ژنان زۆر گرنگە و پێویستی بە کاری ورد و هاوکاری دامەزراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی هەیە بۆ بەدیهێنانی گۆڕانکاری لەم دۆسیەیەدا، بەهۆی ئەو توانایەی کە کاریگەری لەسەر واقیعی ژنان و بوونیان لە دیمەنی گشتیدا هەیە.
ئەسما فەتحی
قاهیرە- ژمارەیەکی زۆر لە ژنان لە گرنگی دەنگدانەکانی هەڵبژاردن تێناگەن، هەست بە تواناکانی خۆیان ناکەن بۆ بەشداریکردن لە سیاسەتدا، هەروەها لە ترسی ئەوەی کە لەلایەن کۆمەڵگەوە قبوڵ نەکرێن بەهۆی ئەو هەڵانەی سەبارەت بە بوونی ژنان لە بواری گشتیدا هەیە.
چەندین دامەزراوە و کۆمەڵە هەن کە هەوڵەکانیان تیشکیان خستە سەر باشترکردنی تواناکانی ژنان لە بەشداریکردنی سیاسی و بواری گشتی و بەهێزکردنیان بۆ گەیشتن بە پێگەی بڕیاردان، هەروەک لە کۆمەڵەی "سەبایا ئەلخەیر" لە ئەسکەندەریای میسر، بەرنامە و چالاکییەکانی کۆمەڵەکە و واقیعی بەشداریکردنی سیاسی ژنان و گرنگترین بەربەستەکان لەبەردەم بوونی کاریگەریان لەم دۆسیەیەدا لەلایەن عەزیزە مستەفا، سەرۆکی کۆمەڵەکە ئاماژەی پێکرا کە ئەوەی پێویستە ژنان بتوانن ئەمە بەدەست بهێنن و سەرکەوتن لە بواری سیاسیدا بەدەستبهێنن.
گرنگترین ئەو بەرنامانە چین کە لەلایەن کۆمەڵەوە دابین دەکرێن بۆ پشتگیریکردنی ژنان لە ئەسکەندەریا؟
ئەم کۆمەڵەیە کار لەسەر کێشەی جێندەری و یەکسانی ڕەگەزی و دەرفەتی یەکسان دەکات و ئێمە پڕۆژەیەکمان هەیە بە هەماهەنگی لەگەڵ ئەفریقای باشوور و فەڵەستین کە باس لە داکۆکیکردن و هۆشیاری و بەرپرسیارێتی ژنانی تەمەن ١٨ بۆ ٣٠ ساڵ دەکات و ژمارەیەک لە ژنانی گەنج نوێنەرایەتی ئێمەیان کردووە لە کۆنفرانسە نێودەوڵەتییەکاندا لەوانە کینیا و نایرۆبی و سودانی باشوور و نایجیریا و ئەوانی تر.
پڕۆژەکە پڕۆگرامێکی هەیە لەسەر بنەمای سەرکردایەتیکردن و چۆنیەتی گۆڕینی ڕاستی ژنان لە ئاساییەوە بۆ ئەوەی ببێتە سەرکردەیەک کە بتوانێت بەشداری سیاسی بکات، هەروەها هۆشیاری و تێگەیشتنێکی هەیە لە یاساکانی مافی مرۆڤ جا میسری بێت یان نێودەوڵەتی.
پەروەردە بە ژنانی بەئامانجکراو دەدەین لەسەر ڕێگاکانی جێبەجێکردنی دەستپێشخەرییەکانی داکۆکیکردن و پشتیوانیکردنی بابەتە پەیوەندیدارەکان وەک یاسای یەکگرتووی دژە توندوتیژی کە ئێمە هەڵمەتمان لە ئەسکەندەریا دەستپێکرد و واژۆمان لەو ژنانە کۆکردەوە کە ڕووبەڕووی توندوتیژی خێزانی بوونەتەوە و لە ڕێگەیەوە هەوڵمان داوە لۆبی بکەین بۆ تێپەڕاندنی ئەم یاسایە.
ئێمە یەکەیەکمان هەیە کە پاڵپشتی دەروونی بۆ ژنان دابین دەکات، و تیمێک هەیە کە پشتیوانی بۆ ژنانی پەنابەر دابین دەکات بەتایبەتی لە ڕووی دەروونییەوە، چونکە ژمارەیەکی زۆر لەوان دەناڵێنن بە فشاری دەروونی دوای تراوما.
ئەو بەربەستانە چین کە ڕێگری دەکەن لەوەی ژنان بە شێوەیەکی چالاکانە لە بواری گشتی و بڕیارداندا ئامادە بن؟
هیچ دەرفەتێک نییە بۆ ژنان، هەرچەندە ئەو لێهاتووییەیان هەیە کە زۆرێکیان دەتوانێت سەرکەوتوو بن ئەگەر لە پێگەیەکی بەرپرسیارێتیدا بن، لە پێگەی بڕیاردان، یان لە ڕۆڵێکی سیاسی ڕاستەقینەدا بن.
لەگەڵ ئەوەشدا، ژنان ئەو ئامرازە داراییەیان نییە کە بە پیاوان دەدرێت بۆ ئەوەی لە هەڵمەتەکانی هەڵبژاردندا خەرجیان بکەن، داب و نەریتەکان ڕۆڵیان هەیە لە کەمبوونەوەی ئامادەبوونی ژنان، چونکە پیاوان دەتوانن بە ئامرازە جۆراوجۆرەکان خۆیان بەهێز بکەن، لەوانە دانیشتن لە قاوەخانەکان و ئامادەبوون لە کۆبوونەوەکاندا، لە کاتێکدا ژنان ڕێگەیان پێ نادرێت ئەو کارە بکەن.
وێنەیەکی هەڵە هەیە دەربارەی بوونی ژنان لە پۆستەکانی بڕیاردان و برەودان بە بیرۆکەی توانای پیاوان بۆ دابینکردنی کاتی تەواو بۆ ئەوانەی داوای پشتیوانی و یارمەتی دەکەن، لە کاتێکدا ژنان پێگەیەکی سەختیان هەیە و کاتی پێویستیان نییە ئەگەر لە ئەنجومەنی نوێنەراندا بن، بۆ نموونە ئەوە ڕاست نییە، ئەوان دەنگۆیەکن بۆ سنووردارکردنی ڕۆڵی ژنان و وایان لێدەکات متمانە بە خۆیان یان تواناکانیان لەدەست بدەن.
ژنان چییان پێویستە بۆ بەشداریکردن لە سیاسەتدا و ئامادەبوون و کاریگەری لەسەر ئەم دۆسیەیە؟
ژنان پێویستیان بە بەهێزکردنی ئابووری هەیە بۆ ئەوەی بتوانن بە ئازادی بڕیار بدەن بەبێ ئەوەی بەکاربهێنرێن بۆ پشتگیریکردنی کاندیدێک یان وازھێنان لە بیرۆکەی بەشداریکردنی چالاک.
کۆمەڵگەی مەدەنی ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لە پەروەردەکردنی ژنان دەربارەی مافی دەنگدانی ئازاد، بەتایبەتی لە گوندەکان،، چونکە هەندێکیان بە شێوەیەک ئاڕاستە دەکرێن کە زۆرێک لە مافەکانیان پێشێل دەکات.
ژنان پێویستە هۆشیاری خۆیان دەربارەی مافە سیاسییەکان و کاریگەری دەنگدانیان لەسەر خێزان و کەسوکاریان بەرز بکەنەوە، چونکە لەوانەیە زۆرێکیان لە گرنگی بەشداریی سیاسی و کاریگەرییەکانی لەسەر کۆمەڵگە تێنەگەن.