شەهلا موحمەدی

لەدوای پێکهێنانی کۆماری کوردستان لە مەهاباد لە ساڵی ١٩٤٦ دا، ژنانی پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێران بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان "یەکێتی یایان" دامەزراند، مینا غازی بە سەرۆکی ڕێکخراوەکە هەڵبژێردرا و بە دامەزراوەی یەکێتییەکە هەوڵەکان بۆ ئاشکراکردن و ڕۆشنکردنەوەی کۆمەڵگا بەرامبەر بە مافەکانی ژنان دەستیپێکرد.

 

کاری ئەم ڕێکخراوە تایبەت بوو بەڕۆژهەڵاتی کوردستان بەڵام ژنانی پارچەکانی دیکەی کوردستان هیوایان خواست و پشتیوانی خۆیان بۆ یەکێتییەکە دەربڕی، یەکێتییەکە بەئامانجی بەرەوپێشبردنی خەباتی نەتەوەیی و بەرزکردنەوەی ژنان و بەشداری ژنان لەکۆمەڵایەتی و فێرکردنی زمانی دایک دەستیپێکرد و بەهۆی بوونی ئەم یەکێتییەوە چەندین ژن توانیان ڕۆڵیان لەقۆناغە کۆمەلایەتی و سیاسی و ئابوورییەکانی کۆمەڵدا هەبێت، دوو ئامانجی باڵای یەکێتی ژنانی دیموکرات بریتی بوو لە بەرەوپێشبردنی خەباتی نەتەوەیی لەگەڵ بەدەستهێنانی مافەکانی ژنان و هێنانەدی یەکسانی لە کۆمەڵگای کوردستاندا.

 

لەگەڵ کۆتایی کۆماری کوردستان یەکێتیەکە ڕاگیراو سەرەڕای هەڵپەساردنی یەکێتیەکە ژنانی کورد نائومێد نەبوون و هەوڵی دامەزراندنیان دایەوە، لەگەڵ شۆڕشی ساڵی ١٩٧٩ی ئێران و ئەو گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتی و سیاسیانەی لە کوردستاندا سەریهەڵدا، جارێکی تر یەکێتی ژنانی دیموکراتی کوردستان ڕێکخرا و دوای سەرهەڵدانی کۆماری ئیسلامی و لادانی شۆڕشی گەلی ئێران لە ئامانجەکانی، ژنانی ئەندام لە هاوپەیمانێتییەکە لە کەمپەینی دژی جیاکاریی نەتەوەیی و ڕەگەزی دانران و زۆرێک لە پێشمەرگەکانی ڕێکخراوەکە لە زیندانەکانی کۆماری ئیسلامی کوژران یان لە سێدارەدران.

 

ئێستا بە چڕبوونەوەی زیاتری توندوتیژی و هەڵاواردن لە دژی کۆمەڵگای ئێران و بە تایبەتی ڕۆژهەڵاتی کوردستان ژنان لە وڵاتانی جیاواز بە پێکهێنانی یەکێتی گشتگیرتر و هەروەها پڕۆگرامی پەروەردەیی بە تایبەتی لە ڕێگەی ڕێکخراوەکانەوە کار بۆ ئاگادارکردنەوەی کۆمەڵگا دەکەن، بۆ ئەوەی ڕۆڵێکی کاریگەر ببینێت لە کەمکردنەوەی توندوتیژی و نەهێشتنی جیاکاری و تەنانەت خەباتی نەتەوەیی کوردستان، یەکێتی ژنانی پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێران یەکێکە لەو یەکێتییانەی لەم بوارەدا کاردەکات.

 

لەچاوپێکەوتنێکی تایبەتی ئاژانسی نوژنها لەگەڵ مەهتاب خزری، ئەندامی یەکێتی ژنانی پارتی دیموکراتی ئێران و چالاکوانی مافەکانی ژنان، باسی لە ئامانج و پلانەکانی ئەو یەکێتییە و بارودۆخی ئێستای ژنان لە ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستان و چالاکیە هاوبەشەکانی لەگەڵ ڕێکخراوەکانی دیکەی ژنان کرد  و چالاکییەکانی هاوپەیمانی لە ماوەی ساڵی ٢٠٢١ و هەروەها پلانی هاوپەیمانی بۆ ساڵی ٢٠٢٢ ئاشکراکرد.

 

ئامانج و پلانەکانی کارکردنی یەکێتی ژنان

مەهتاب خزری سەرەتا ئاماژەی بەوە کرد، کە چۆن یەکێتی ژنانی پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێران لە کاتی کۆماری کوردستاندا پێکهات بە ناونیشانی "یەکێتی ژنانی یایان" لە مەهابادو وتی: "یەکێتی ژنانی دیموکرات لە کاتێکدا چالاک بوو کە کۆمەڵگای کوردی کۆمەڵگەی دەرەبەگایەتی و عەشایەری بوو و هیچ یەکبوونێک بۆ ژنان نەبوو، دەستپێکردنی ئەم یەکگرتنە کاتێک ڕوویدا کە کۆمەڵگای کوردستان هەڵاواردنی نەتەوەیی و ئایینی و جیاکاری دیکە بوو، بۆیە پلانەکانی یەکێتیش بە ئامانجی نەهێشتنی هەمان جیاکاری بوو."

 

مەهتاب لە لێدوانەکەیدا ئامانجەکانی هاوپەیمانی دووپات کردەوە و وتی: " یەکێتییەکە ڕێکخراوێکی دیموکراتی ژنانە کە کار بۆ بەدیهێنانی ئامانجە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکانی ژنان لە کۆمەڵگای کوردستان دەکات و پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێران بە پێشەنگی بزووتنەوە دیموکراتییە نەتەوەییەکەی دەبینێت و بە مۆدێلکردنی پارتەکە کاردەکات".

 

گرنگترین ئامانجی هاوپەیمانیشی خستەڕوو، "خەبات بۆ مافەکانی ژنان لە هەموو ناوچەکان و یەکسانی و دادپەروەری بە دەستەبەرکردنی مافە مرۆیی و کۆمەڵایەتییەکانی هەموو خەڵکی کۆمەڵگا و بەتایبەتی ژنان بۆ پێشخستنی بەشداری لە کۆمەڵگادا دەکات، هاوپەیمانییەکە هەروەها خەبات بۆ پرسە نەتەوەییەکانی تایبەت بە پرسی ژنان دەکات، یەکێک لەئامانجە سەرەکییەکانی ئەوەیە کەبڕوای ئەوەبێت کەچارەسەرکردنی کێشەی ژن پەیوەستە بەبوونی ناسنامەیەکی نەتەوەیی باوەڕپێکراو و ناچەوسانەوەی نەتەوەییش کردنەوەیە بۆ کێشەی ژنان، لە لایەکی دیکەوە ژنان وەک نیوەی کۆمەڵگا دەیانەوێت بەشداری لە هەموو پرسەکانی کۆمەڵگا بکەن و یەکێک لە ئامانجە سیاسییەکانی یەکێتی ژنان بەشداری و پشتگیریکردنی تەڤگەری ئازادییە لە کوردستان."

 

مەهتاب بەدەستهێنانی مافی مرۆڤ و یەکسانی و یەکسانی ڕەگەزی لە کۆمەڵگادا و نەهێشتنی ستەم و سەرکوتکردنی ژنان بە یەکێک لە ئامانجە گرنگەکانی یەکێتییەکە ناوبرد کە بە وتەی ئەو لە بەرنامەی پارتی دیموکراتی ئێرانیشدا هاتووە.

 

شیکردنەوەی ڕەوشی ئێستای ژنان لە کۆمەڵگای ئێران و کوردستان

مەهتاب پێیوایە "ئێستا تەواوی کۆمەڵگای ئێران ستەملێکراوە، ژنان پشکی زیاتریان لەم زوڵملێکردنە هەیە و لەگەڵ زیادبوونی زوڵم و زۆرداریدا تێکۆشانی مافەکان زیاتر دەبێت و ژنانی کوردستان ئێستا وەک لە ساڵانی ڕابردوو زیاتر ئاگاداری مافەکانیانن".

 

ناوبراو، ئاماژەی بە ژمارەی ئەو ژنە زیندانییە سیاسییانە کرد کە لە ماوەی جیاجیادا لە زینداندان و وتی: "ژنان لە جیهاندا لەبوارە جیاجیاکاندا چالاکن لەوانە سیاسی و کۆمەلایەتی و کەلتووری و لەم بوارەدا هەوڵێکی زۆریان داوەو ئێستا زۆرێک لەژنان تەنیا لەبەر داخوازی و مافەکانیان لەزیندانەکانی کۆماری ئیسلامیدان".

 

جەختیشی کردەوە کە ژنان پیشەیەکی دوورودرێژیان لەپێشەو هەروەها پێویستی بە هێزو خۆڕاگریی زیاتر هەیە بۆ شەڕکردن، ژنان توانیویانە بوونی خۆیان بسەلمێنن و بە کارکردن لە ناوچە جیاوازەکان و بە تایبەتی بەشداریکردن لە دامەزراوە گشتییەکاندا لە خەباتدا کاریگەر بن.

 

چالاکییەکانی یەکێتی ژنانی کوردستان لە ماوەی ساڵی ٢٠٢١ دا

مەهتاب خزری ئاماژەی بەپێکهێنانی "یەکێتی ژنانی کوردستانی ئێران" کرد لەم ساڵانەی دواییدا کەپێکهاتبوو لە "یەکێتی ژنانی خەبات و یەکێتی ژنانی ئاسۆی کورد و یەکێتی ژنانی دیموکراتی کوردستان لە ئێران و یەکێتی ژنانی کوردستان".

 

مەهتاب وتی: " لەم هاوپەیمانییەدا چالاکی هاوبەش و گرنگمان هەیە کە بەشێکی گەورەتری کۆمەڵگە لەخۆدەگرێت و بەبڵاوکردنەوەی چەندین بەیاننامە و سیمینار و چالاکی جۆراوجۆر توانیومانە هاوکاری بکەین".

 

ئاماژەی بە کاریگەرییە نەرێنییەکانی سەرهەڵدانی ڤایرۆسی کۆرۆنا کرد لەسەر چالاکییەکانی یەکێتیەکە و وتی: "لە ساڵی ڕابردوودا یان دوو ساڵی ڕابردوو بەهۆی سەرهەڵدانی ڤایرۆسی کۆرۆناوە زۆرێک لە بەرنامەکانمان ڕاگیراون و چەندین بەرنامەمان هەبووە بەڵام سنوردارکراوە".

 

لە وتەکانیدا لەسەر هەڕەشەی ئەمنی لەلایەن چالاکوانانی سیاسی و بەتایبەتی چالاکوانانی ژنان لە یەکێتیەکە، ئاماژەی بەوەدا، هاوپەیمانیمان یەکێکە لە دامەزراوەکانی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران کە لەم ساڵانەی دواییدا لەژێر فشارێکی ئەمنی زۆردایە و ئەم هەڕەشانە کاریگەرییان لەسەر چالاکیەکانیان هەبووە و نەیانتوانیوە پلانەکانیان باش پێشبخەن.

 

پەیوەندیەکانی یەکێتی و چالاکییە هاوبەشەکان لەگەڵ ڕێکخراوەکانی ژنان

مەهتاب خزری لە لێدوانەکەیدا وتی: "ئێمە چوار ڕێکخراوین کە یەکێتی ژنانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان-مان پێکهێناوە و چالاکی و لێدوانی هاوبەشمان هەیە، پارتی دیموکراتی ئێران پێشەنگی ئێمەیە و دەبێت سیاسەتەکانی ئێمەش لەگەڵ سیاسەتەکانی حزبەکەدا بێت، بەڵام لە پراکتیکدا ئێمە سەربەخۆین و لە ڕاستیدا خودی ژنانن کە ئامانج و پلانی خۆیان دادەنێن".

 

ئاماژەی بە پەیوەندی هاوپەیمانی لەگەڵ ڕێکخراوەکانی ژنان لە ئێران کردو وتی: "تا ئێستا گفتوگۆو لێدوانمان لەگەڵ ڕێکخراوەکانی ژنان لەسەرانسەری ئێراندا هەبووە بەڵام بەداخەوە بەهۆی ئاوارەبوون ناتوانین تا ئەو ڕادەیەی کە پێویستە بڕۆین بەڵام جارێکی تر هەوڵمانداوە و تا ڕادەیەکیش سەرکەوتوو بووین لەدیاریکردنی ئامانجەکانی ژنان لە ئێران".

 

مەهتاب ئاماژە بە ناوەندگەرایی هەندێک لە یەکێتی و ڕێکخراوەکانی ژنان لە سەرتاسەری ئێران کرد و بە فاکتەرێک وەسفی کرد بۆ نەبوونی پەیوەندیان لەگەڵ ئەو ڕێکخراوانەدا، وتیشی: " پرۆژەمان هەیە کە زیاتر چالاکی میدیایی ئەنجامبدەین، بۆ ئەوەی ژنان بتوانن بگەنە هۆشیاری و ڕووناکبیری، بۆیە چەندین کەمپەینمان دەستپێکردووە، لەوانە کەمپەینی "هەڵمەتی بێدەنگی بشکێنە"، ئەو هەڵمەتانەی کە هەیانبووە توانیویانە زۆرێک لە ئامانجەکانیان بپێکن.

 

هەروەها "ئاشکراکردنی سەرکوتی چەوسێنەرانەی کۆماری ئیسلامی" بە یەکێک لە پڕۆژەکانی دیکەی هاوپەیمانی ناوبرد بۆ ئەوەی ڕەوشی مافی مرۆڤ لە ئێران و کوردستان و بەتایبەتی ڕەوشی ژنان بە دەزگا و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان ڕاپۆڕت بکات.

 

بەرنامەی یەکێتیەکە لە ساڵی ٢٠٢٢

مەهتاب لە کۆتاییدا ئاماژەی بە بەرنامەی یەکێتی ژنانی پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێران بۆ ساڵی ٢٠٢٢ کرد و وتی: "ئاماری ساڵانەی پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لە ئێران کۆدەکەینەوە، هەروەها لە ڕۆژی ژنان و ساڵیادی پێکهێنانی یەکێتی و هەروەها بەرنامە وەرزییەکان چالاکیمان دەبێت، هەرچۆنێک بێت هەندێک جار بەپێی هەلومەرجەکە پلانەکە دەگۆڕێت و وەک پێشتر باسم کرد کێشەی ئەمنی یەکێک بوو لەهۆکارەکانی گۆڕینی پلانەکانمان".

 

وتیشی: " ئێمە پێمانوایە بۆ ئەوەی کۆماری ئیسلامی زاڵ بێت ژنان لە مافەکانیان چێژ وەرناگرن، بۆیە ئامانجی یەکەممان لەناوبردنی حکومەتی کۆماری ئیسلامی و پێکهێنانی حکومەتێکی دیموکراتییە و لە هەلومەرجێکی وەهادا مافی ژنان بەدەست دەهێنین".