ئامەد

 

هێرشەکانی دەوڵەتی تورک بۆ سەر بەنداوی تشرین و پردی قەرەقۆزاخ لە ٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤ەوە بەردەوامە، خەڵکی ناوچەکە بە کورد و عەرەب و ئەرمەنی و ئاشووری لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٥ەوە لە بەنداوی تشرین بە ئێشکگری لە دژی هێرشەکان وەستاونەتەوە، بەڵام دەوڵەتی تورکیا چەندین جار هێرشی کردووەتە سەر خەڵکی مەدەنی و تا ئێستا زیاتر لە ٢٠٠ کەس بریندار بوون و گیانیان لەدەستداوە.

 

جەیلان ئاکچا، ئەندامی پەرلەمانی پارتی دیموکراسی و یەکسانی گەلان-دەم پارتی لە ئامەد، ئاماژەی بەوەدا کە لەگەڵ ڕووخانی ڕژێمی بەعس، تورکیا جارێکی دیکە هەنگاوی ناوە بۆ ئەوەی قسەی خۆی لە سووریا هەبێت، ڕاشیگەیاند، تورکیا هەوڵی گەیشتن بە ئامانجەکەی دەدات لەگەڵ ئەم گروپە چەکدارانەی کە لە داعش جیابوونەتەوە، "سوپایەک کە لە ژێر کۆنتڕۆڵدا چالاکی دەکات سەریهەڵداوە، تورکیا ئەم گروپانەی کۆکردەوە دواتر ناوی لێنا سوپای نیشتمانی سووریا، بۆ شەرعیەتدان بەم دۆخە، حکومەتێکی کاتی بۆ سووریا لە ئەنقەرە دامەزراند، ئەم حکومەتە کاتیەش ڕۆڵی خۆی وەک هێزێکی سیاسی بە سەرۆکایەتی سوپا دەستپێکرد، بەڵام هێزەکانی بە سەرۆکایەتی چەتەکانی تەحریر شام ڕوویان لە سووریا کرد دوای ئەوەی ڕژێمی بەعس دەسەڵاتی بەجێهێشت، ئەمەش هیوایەکی نوێی بۆ تورکیا دروستکرد.

 

"هەوڵ دەدەن کورد لە دەرەوە بمێنێتەوە"

جەیلان ئاکچا ڕایگەیاند کە تورکیا هەوڵ دەدات شوێنێک بۆ خۆی دروست بکات بە دوورخستنەوەی کورد لە دۆخی نوێی سووریادا و ئاماژەی بەوەدا کە گرنگترین هەنگاو لەم کارەدا بەنداوی تشرینە، تورکیا سیاسەتێکی پیس سەبارەت بە بەنداو و ئاو پەیڕەو دەکات و وتی: ئەوان بەنداویان لەسەر ڕووباری فورات و دیجلە دروستکردووە و دژی عێراق بەکاریدەهێنن، بەم بەنداوانە، ئەو ئاوەی دەڕژێتە ناو عێراقەوە کۆنترۆڵ دەکرێت، ئاو دەبڕێت، بە بڕینی ئاو قەیرانی سیاسی لەوێ زیاد دەکات و ڕەشبگیری سیاسی لەم قەیرانە دەکەوێتەوە، هێرشەکانی سەر بەنداوی تشرینیش بە هەمان ئامانجی سیاسی ئەنجام دەدرێن.

 

"تورکیا بەنداوەکە وەک پشکێکی بازاڕ بۆ خۆی دەبینێت"

جەیلان ئاکچا ڕایگەیاند کە تورکیا ئامانجی بەدەستهێنانی پشکی بازاڕە لە ئیدارەی بەنداوەکەدا و وتی: تورکیا هەوڵدەدات کوردەکان لە بەنداوەکە پاڵ بنێتە دەرەوە، بۆ ئەوەی کۆنترۆڵی بکات، بۆ ئەوەی پشکێک بەدەستبهێنێت بەرامبەر چەتەکانی تەحریر شام کە دەستی بەسەر ئیدارەدا گرتووە و بازاڕێک بکاتەوە، چونکە لەم سەدەیەدا کە باس لە گۆڕانی کەشوهەوا دەکەین، بەنداو و ئاو زۆر گرنگە، بەڵام بەنداوەکان بوونەتە کەرەستەی بازاڕی سیاسی، تورکیاش ئەمە دەزانێت، هەوڵدەدات چەتەکانی تەحریر شام لەوێ دابنێت، بۆ ئەوەی بیکاتە بەشێک لە ڕژێمی سووریا.

 

"تورکیا هێز لە بێدەنگی نێودەوڵەتی وەردەگرێت"

جەیلان ئاکچا ڕایگەیاند کە تورکیا بە پەیڕەوکردنی سیاسەتەکانی جەنگی ئیسرائیل درێژە بە هێرشەکانی دەدات و بێدەنگی زلهێزە نێودەوڵەتییەکان ئازایەتی بە تورکیاش دەبەخشێت، وتیشی: لە هێرشەکاندا زۆرێک لە خەڵکی مەدەنی و ڕۆژنامەنووسان گیانیان  لەدەستداوە، ئەم هێرشانە ڕۆژانە بە شێوەیەکی سیستماتیک بەردەوامن، تاوانەکانی دژ بە مرۆڤایەتی بە ئاشکرا ئەنجام دەدرێن، چونکە دەزانن میکانیزمە سەرەکییەکان بێدەنگن، ماوەیەک لەمەوبەر داواکاری گشتی ICC سەردانی ئەو کەسەی کرد کە سەرۆکی چەتەکانی تەحریر شام بوو، بەڵام هیچ هەڵسەنگاندنێکی بۆ تاوانەکانی نەکرد، هەروەها تورکیا بە ئاسانی مامەڵە دەکات، چونکە دەزانێت لەسەر ئەو تاوانە جەنگییانەی کە ئەنجامی داوە سزا نادرێت.

 

"ئەو هیوایەی بۆ ژیان کە لە ڕۆژئاوا لەدایک بووە، دەبێت بپارێزرێت"

جەیلان ئاکچا ئاماژەی بەوەدا کە ڕۆژئاوا هیوا و مۆدێلێکە بۆ ژیان، وتیشی: ئەم هیوایەی کە بۆ گەلان دروست کراوە دەبێت بپارێزرێت، ئەم پارادایمە کە بووەتە مایەی ژیانکردن، نەک تەنها بۆ گەلی کورد، بەڵکو بۆ هەموو گەلانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان بووەتە هیوا، لە ئێستادا پرۆسەیەک هەیە کە سیاسی و کۆمەڵایەتییە، مافەکانی ژنان و گەلان لە ژێر هەڕەشەدایە، گەل و ژنانی کورد دەزانن بۆ ئەوەی سەدەیەکی دیکە لەدەست نەدەن، دەبێ بەرخۆدان بکەن، هەر بۆیە پێویستە ژنان زیاتر ڕۆژئاوا بپارێزرێن.