ڕەجا حەمید ڕەشید
عێراق- لودیا ڕیمۆن، کاندیدی عێراقی کە خۆی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی داهاتوو لە کۆتایی  ئەمساڵدا بۆ پشکی کریستیانەکان وەک سەربەخۆ خۆی کاندید کرد، سەرسوڕمانی خۆی دەرببڕیت لە دەرکردنی بڕیارێک بۆ دوورخستنەوەی لە هەڵبژاردنەکانی داهاتو بەپێی بڕیاری کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکان کە لە  ٢٤ی تەمووزی ٢٠٢٥ دەرچووە، جەختی لەوە کردەوە: کە گۆڕانکاری ڕاستەقینە تەنها لە ئیرادەیەکی هۆشیارانەی کۆمەڵایەتی سەرچاوە دەگرێت کە هەژموونی سیاسی ڕەت دەکاتەوە و پێداگری دەکات لەسەر دەربڕینی ئازادانە ئاواتەکانی.

 

لودیا ڕایمۆن، کاندیدی عێراقی داوای پێداچوونەوەیەکی دژی بڕیاری دوورخستنەوەی لە هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی دادوەری کرد و وەڵامیان ڕەتکردنەوەی داواکارییەکە بوو لە ١٢ی ئاب، خۆی لە بەغدای پایتەخت کاندید کرد، چونکە پشکی کریستیانەکان کورسییەکی بەسرە ناگرێتەوە و کورسییەکانیش لە هەولێر و دهۆک و نەینەوا و کەرکوک و بەغدا دابەش دەکرێن، کەواتە لەڕووی پشکی سەرتاسەری عێراق بە یەک بازنە دادەنرێت و لە ئەنجامدا من بۆ بەغدا خۆم کاندید کرد و کە پێشتر هیچ کریستیانێک نەبووە.

 

سەبارەت بە وردەکاری بڕیاری بێبەشکردنی لە هەڵبژاردن، لودیا ڕیمۆن ڕوونی کردەوە، کە بڕیارەکە لەسەر بنەمای بانگەشەی "بوختان و ناوزڕاندن" بووە، بەڵام لە ڕاستیدا هەڵوێستێکی سیاسی و ڕەخنەی ڕاستیەکی گەندەڵ بووە، دووپاتیدەکەمەوە، کە بڕیارەکە دادپەروەرانە نەبووە، بەڵکو بە سیاسی کراوە و ئاراستەی من کراوە بۆ ئەوەی لە کێبڕکێی هەڵبژاردنەکان دوورم بخرێمەوە،.

 

ڕوونیشیکردەوە، کە هۆکاری دوورخستنەوەکەی ڕەخنەی لە دادوەری و کۆمیسیۆن بووە لە بڵاوکراوەکانی تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک کە بە چەواشەکردن بۆ بۆچوونی گشتی و سووکایەتیکردن بە دادگا دادەنرێت و ئەمەش دەکەوێتە ژێر باری هەڵسوکەوتی باشەوە.

 

ئاماژەی بەوەشکردوە، لەم خولەدا وەک سەربەخۆیەک لە چوارچێوەی پشکی کریستیانەکان خۆی بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران کاندید کردوە، بەڵام سەرسام بووە بە بڕیاری دوورخستنەوەی لەسەر ئەوەی کە بە بنەمای بڕوانامەی ئامادەی خۆی کاندید کردوە، هەرچەندە یاسا ڕێگە بەوە دەدات، داوای پێداچوونەوە لە بڕیارەکە کرد، کە بە نادادپەروەرانە زانی و بە ئاشکرا ئەوی کردە ئامانج، بەڵام وەڵامی دادگا ڕەتکردنەوەی پێداچوونەوەکە بوو لەسەر بنەمای ئەوەی کە لێدوانەکانی سوکایەتی بە دادگا و دەربڕینی تیۆری و هاندانی توندوتیژی لەخۆ دەگرێت کە بە نادادپەروەرانەی دەزانێت.

 

 

جەختی لەوە کردەوە، کە هەموو پۆستەکانی بە پلەی یەکەم دەربڕینێکە بۆ ڕەتکردنەوەی ئەو دوو بڕگەیە، و هەرگیز بە هیچ شێوەیەک هاندەری توندوتیژی و خێڵەکی نەبووە و ئەوانەی ئەو دەناسن بە تەواوی ئاگاداری پابەندبوونی ئەون بەم ڕێبازە و ڕێزگرتنی بۆ هەمەجۆری و پێکەوەژیان.

 

"پارتە سیاسییەکانی پشت مرۆیی"

لودیا ڕیمۆن ئەزمونی تایبەتی خۆی لە دوورخستنەوەی لە هەڵبژاردنەکاندا بە "توند و بە ئازار" پێناسە دەکات، چونکە ئەوە دەرئەنجامی هەڵەیەکی یاسای ڕاستەقینە نەبووە، بەڵکو لە ئەنجامی هەڵوێستە بوێرەکانی و ڕەخنەی ڕاشکاوانە لە گەندەڵی و سیاسەتی قۆرخکردنی کورسییەکانی پشکەکان بووە.

 

وتیشی: ئەو تۆمەتانە وەک ئامرازێک بەکارهێنرا بۆ بێدەنگکردنی من و دوورخستنەوەم لە ڕکابەری، ئەمەش ڕادەی سەرکوتکردنی دەنگە سەربەخۆکان دەردەخات، چونکە من تەنها ڕەخنەم لە قۆستنەوەی پشکی کریستیانەکان لەلایەن میلیشیاکان و پارتە گەورەکانەوە گرت و بە ئاشکرا دژی گەندەڵی و پەراوێزخستن و دەستکاریکردنی چارەنووسی پێکهاتە ڕەسەنەکان قسەم کرد، ئەم رەخنانە هەندێک لایەنی کاریگەری بەدڵ نەبوو و بەداخەوە ئەم بابەتانە زۆرجار وەک ئامرازێکی سیاسی بۆ یەکلاییکردنەوەی حسابەکان بەکاردەهێنرێن نەک وەک میکانیزمێکی ڕاستەقینە بۆ پاراستنی ناوبانگ، ئەوەی بەسەرم هات نمونەیەکە بۆ ئەمە.

 

جەختی لەوە کردەوە، کە هەوڵی زۆر دەدات بۆ گەڕاندنەوەی مافەکانی لە ڕێگەی یاساییەوە و پێداچوونەوە بە بڕیاری دوورخستنەوە لە دادگا، هەروەها بە ڕوونکردنەوەی هەڵوێستی خۆی بۆ بۆچوونی گشتی و تیشک خستنە سەر ئەوەی کە کەیسەکە پەیوەندی بە ئازادی ڕادەربڕین و مافی بەشداری سیاسیەوە هەیە.

 

"گەڕاندنەوەی دەنگی ڕاستەقینەی کریستیانەکان"

لودیا ڕیمۆن ئاماژەی بە پاڵنەرە سەرەکییەکانی خۆکاندیدکردن بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی پێکهاتەی کریستیانی لە بەسرە کرد، وتی: پاڵنەرەکەم لە هەستکردن بە بەرپرسیارێتییەوە سەرچاوە دەگرێت بەرامبەر بەو ئەندامانی باوەڕەکەم کە توشی پەراوێزخستن وچەوساندنەوە بوون، بەتایبەتی لە بەسرە، کە کورسییەکانی پشکەکان لەلایەن هێزەکانەوە دەستی بەسەردا گیرا کە بەڕاستی نوێنەرایەتی ئێمە ناکەن، کاندیدبوونم هەوڵێک بوو بۆ گەڕاندنەوەی ڕاستییەکان دەنگی کریستیانەکان و بەرگریکردن لە مافەکانیان کە دەستیان بەسەردا گیرا، هەروەها خواستی من بوو کە دەنگێکی ئازاد بم، نوێنەرایەتی ژنان بکەم بە شێوەیەک کە لەگەڵیاندا بگونجێت.

 

پێیوایە دۆخی سیاسی و ئابووری عێراق بە بەرەنگاربوونەوەیڕاستی گەندەڵی و چاکسازی لە سیستەمی هەڵبژاردنەکان بۆ دەستەبەرکردنی نوێنەرایەتی ڕاستەقینە و پاڵپشتیکردنی ئابووری ناوخۆی لە ڕێگەی پڕۆژەی بەرهەمدارەوە دەتوانرێت باشتر بکرێت نەک تەنها پشت بە نەوت ببەسترێت، هەروەها دەبێت دادپەروەری و دەرفەتی یەکسان بۆ هەموو پێکهاتەکان مسۆگەر بکرێت.

 

"ئاڵەنگاری و چاکسازییەکان"

لودیا ڕیمۆن دیارترین ئاڵەنگاری ڕوونکردەوە: کە وەک کاندیدێکی بێبەشکراو ڕووبەڕووی بووەتەوە و چۆن بەسەریاندا زاڵ بووە، ئاڵەنگاریەکان زۆرن، گرنگترینیان هەراسانکردنی سیاسی و هەوڵدان بۆ لەکەدارکردنی ناوبانگمن، بەڵام بە ئیرادە و کاری یاسای و بیستنی دەنگم ڕووبەڕوویان دەبمەوە، سەبر و خۆڕاگری ڕێگاکانی منە بۆ تێپەڕاندنی ئەو ئاڵەنگاریان.

 

بۆ تێپەڕاندنی ئەو سەختی و ئاڵەنگاریە، ئاماژەی بەوەشکردوە، کە پێویستمان بە چاکسازی هەیە بۆ بەرزکردنەوەی دادپەروەری و لێپرسینەوە لە عێراق، پێویستە دەسەڵاتی دادوەری چاکسازی بکرێت بۆ ئەوەی سەربەخۆ بێت و دوور بێت لە دەستوەردانی سیاسی، دەبێت یاساکانی پەیوەست بە ئازادی ڕادەربڕین هەموار بکرێتەوە بۆ ئەوەی نەقۆزرێتەوە بۆ بێدەنگکردنی نەیاران، هەروەها دەبێت بنەماکانی ڕوون و لێپرسینەوە دەدات بۆ هەموو ئەو کەسانەی کە پۆستی گشتییان هەیە.

 

لودیا ڕیمۆن، کاندیدی عێراقی لە کۆتایی قسەکانیدا، بە ناردنی پەیامێک بۆ دەنگدەران بە تایبەتی و بۆ کۆمەڵگەی عێراق بە گشتی، وتی: پەیامی من ئەوەیە کە هاوڵاتیان بوێر بن لەبەرامبەر هەوڵەکانی بێدەنگکردنی دەنگە ئازادەکان و بەرزڕاگرتنی مافی خۆیان بۆ هەڵبژاردنی نوێنەری ڕاستەقینەی خۆیان، گۆڕانکاری ڕاستەقینە تەنها لە ئیرادەیەکی کۆمەڵایەتی هۆشیارەوە لەدایک دەبێت کە ڕەتیدەکاتەوە ملکەچی هەژموونی سیاسی بێت و پێداگری دەکات لەسەر دەربڕینی ئاواتەکانی بە ئازادی.

 

شایانی باسە، لودیا ڕیمۆن لە ساڵی ٢٠١٨ەوە لە بەسرە چالاکوانی مەدەنی و ناڕەزایەتییە، پاشان لە ساڵی ٢٠٢٠ دوای ناڕەزایەتییەکانی مانگی تشرین هەوڵی تیرۆرکردنی درا.