ڕوشیل جونیور

 

سوەیدا- شاری سوەیدا لە سووریا شوێنی شارستانیەتێکی گرنگە لە مێژوودا و چەندین شوێنی شوێنەواری لەو شارەدا هەڵکەوتوون، قەڵای سەلخەد دەکەوێتە سەر گردێکی بەرز، بە شێوازێکی تەلارسازی جوان دروستکراوە، قەڵاکە نزیکەی هەزار و ٤٥٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە و لە سێ نهۆم پێکهاتووە، سەفا شومری، لە دامەزراوەی ڕێنمایی گەشتیاری زانیاری لەسەر قەڵاکە بڵاوکردەوە و ڕوونیکردەوە، کاتێک مرۆڤ لە ناوەوە سەیری قەڵاکە دەکات، دەبینێت بۆ شوێنی نیشتەجێبوونی سەربازەکان دروستکراوە و دەڵێت: ژمارەیەکی زۆر هۆڵی گەورە و ئەشکەوت لە ژێر زەمینەکان و دەرچەی نهێنی هەیە.

 

سەقفەکەی بە بەردی بچووک دیزاین کراوە، یەکێکیان گەورەیە، ئەوی تریان کەمتر لە سێ دیواری هەیە، دروستکردنی قەڵاکە بەجۆرێک کرا کە دوژمن نەیتوانی بچێتە ناویەوە.

 

گرنگی ستراتیژی قەڵاکە

سەفا شومری ئاماژەی بەوەدا، قەڵاکە دەکەوێتە دوایین ناوچەی ئیداری لە باشووری سووریا و وتی: کاتێک لە ڕۆژئاواوە سەیری قەڵاکە دەکەیت وەک شوێنێکی ستراتیژی گرنگ سەیر دەکرێت، لە ڕۆژهەڵاتەوە بەستراوەتەوە بە قەڵای زەکف ومەرا و دۆڵی جۆلان، لە باشوورەوە بەستراوەتەوە بە قەڵای کەهف و ئوردن، لە باشوورەوە فەلەستینە و لە باکوورەوە بەستراوەتەوە بە شامەوە، ڕێگای زنجیرەیی دەبڕێت و دەگاتە باکوور و ڕۆژهەڵاتی شام، بەهۆی گرنگی پێگەی ستراتیژیەکەیەوە  وەک ناوچەیەکی سەربازی لەلایەن یۆنانییەکانەوە بەکارهێندراوە.

سەفا شومری سەبارەت بە شایەتحاڵی قەڵاکە بۆ ڕاستییەکانی مێژوو وتی: لە سەردەمی دەوڵەتی ئومەویدا ڕۆڵی زیاتر بوو، بەڵام لە سەردەمی دەوڵەتی عەباسیدا لاواز بوو، حاکمی قەڵا ئیبن مسمار، بۆ کۆنترۆڵکردنی ئەو عەشیرەتە عەرەبانەی کە قەڵاکەیان بەدەوریدا دروستکرد، لە سەردەمی دەوڵەتی فاتمیدا گەیشتە خۆشگوزەرانی، کاتێک سەلجوقەکان ئەم شوێنەیان کۆنترۆڵ کرد، ڕۆڵی سەربازیی بە هێڵی کاروانە حاجیەکان ناسراو بوو کە لە پایتەختی پێشووی نەباتییەکان و شامەوە هاتبوون، بە بورسادا تێدەپەڕین و دەگەیشتنە سعودیە، قەڵاکە لەسەر عەرەبستان و وادیسەرحان و سەلجوق و ئەیوبی دیوارەکانی مۆدێرن کرد، ئاسەوارەکانی تا ئێستاش لە مێژوودا ئامادەن، دەزاندرێت کە ئەوانن نیشانەکانی ئەو شەڕانە جیا دەکەنەوە.

 

بە ناوچەیەکی شوێنەواری گرنگ دادەنرێت

سەفا شومری ئاماژەی بەوەدا، لە سەردەمی مەملوکەکاندا تاوەرەکانی قەڵاکە لەلایەن ئەزاهیر بایبەرسەوە نۆژەنکراونەتەوە، بینا و تاوەری چاودێری دروستکراون، زانستیش کاتێک پەرەی سەندووە کاتێک عیزەدین ئەیبوک دەست بەسەر ئیدارەییەکەدا گرت و وتی: سەرکردایەتی قەڵاکە، لە ساڵی ١٢١١ تا ١٢٣٧ کە سەردەمی زێڕینی سەلخەد بووە.

 

بەشی خوارەوەی لە بەردی بازاڵتی ڕەش دروستکراوە، بەشی ناوەڕاستیشی لە بەردی بازاڵتی سوور دروستکراوە، بەشی سەرەوەشی لە بەردی سپی دروستکراوە ئەم منارەیە لە دەرەوەی تاکە منارەیە هیچ هاوتایەکی نییە، بە شێوەیەکی سەرەکی بەهۆی بوومەلەرزەکەوە بەهۆی بارودۆخی کەشوهەوا، پێکهاتەی دەرەوەی قەڵاکە لەگەڵ بەشە جیاوازەکانیدا وێران بووە، وەک شوێنێکی شوێنەواری دادەنرێت کە ساڵانە گەشتیاران سەردانی دەکەن، قەڵاکە پێویستی بە نۆژەنکردنەوە هەیە، خەڵکی ناوچەکە شانازی بە پاراستن و بەرگریکردنی دەکەن.