نزیهه بوسعیدی

تونس- مجمع حقوق اقتصادی و اجتماعی تونس بیانیه‌ای صادر کرده که در آن نسبت به تبدیل شدن نقض حقوق بشر علیه مهاجران در تونس به یک امر عادی هشدار داده شده است. این هشدار بر پایه افزایش تعداد و دامنه شهادت‌های دریافتی از سوی فعالان خود مبنی بر اخراج‌های اجباری و وقوع خشونت‌های متنوع علیه مهاجران صادر شده است.

در دهمین شماره نشریه که با عنوان «زنان مهاجر آفریقایی جنوب صحرا در تقاطع جنسیت و نژاد»  منتشر شده، شهادت‌هایی از سوی برخی مهاجران مطرح شده که نشان‌دهنده سوء رفتار، آزار جنسی و وقایع ناگوار جنسی متوجه آنها بوده است.

نشریه شماره دهم  در توصیه‌های خود بر اهمیت کلیدی نقش جنبش زنان و پروژه‌های متنوع آنها در ریشه‌کنی نژادپرستی، نابرابری و بی‌عدالتی از طریق آگاه‌سازی تأکید ورزیده است. زنان در مبارزه با اعمال تبعیض‌آمیز نقش برجسته‌ای ایفا می‌کنند، که شامل پرهیز آگاهانه و گاهی ناآگاهانه از همدستی با نظام‌های مردسالار مسلط و پدرسالاری نژادپرستانه می‌شود، و در عوض، به سازماندهی مبارزات و تغییر نظام‌های روابط قدرت و مقابله با نژادپرستی بر پایه فکری و فرهنگ‌های تبعیض‌آمیز مسلط می‌پردازند.

غفران فریجی، فعال در جمعیت تلاقی برای حقوق و آزادی‌ها، اظهار داشته است: به نمایندگی از این جمعیت، مسئولیت پرونده مهاجران و نقض حقوق آن‌ها را بر عهده دارم. از زمان سخنرانی رئیس‌جمهور تونس در سال ۲۰۲۳، که در آن زمان کمپین گسترده‌ای علیه مهاجران سازماندهی شد، مهاجران از استان صفاقس که در اولویت قرار داشتند به منطقه‌ای روستایی به نام عامره منتقل شدند؛ منطقه‌ای که فاقد هرگونه فرصت شغلی، مراقبت‌های بهداشتی و پشتیبانی بود، در حالی که تونس متعهد به رعایت معاهدات بین‌المللی است که حقوقی همچون آموزش، بهداشت و تسویه وضعیت قانونی را به آن‌ها اعطا می‌کند.

او تأکید کرد که علی‌رغم نداشتن اسناد و مدارک رسمی توسط مهاجران، هیچ شخصی در تونس حق ندارد به آنها حمله کند، آنها را اخراج نماید، زندگی آنها را با زور بگیرد یا آنها را به اجبار به مناطق دیگر منتقل کند. بر اساس گفته‌های فعالان در استان صفاقس، بسیاری از مهاجران ناگزیر شدند به مرز بازگردند و در آنجا جان خود را از دست دادند.

او تـأکید کرد بر اساس اطلاعات موجود، حدود ۸۵۰ مهاجر به دادگاه ارجاع داده شده‌اند و از حق دسترسی به محاکمه عادلانه محروم مانده‌اند. در شرایطی که هویت آن‌ها مشخص نیست، می‌توان تصور کرد که چه اتهاماتی به آنها وارد شده و سرنوشتشان چگونه رقم خورده است؛ آیا به زندان محکوم شده‌اند؟

او بیان کرد که یک گروه جدید از مهاجران سودانی اکنون در منطقه البحیره پایتخت مستقر هستند و تاکنون هیچ راه‌حلی برای سازماندهی وضعیت آنها پیدا نشده است، که این مسئله با چالش‌هایی مشابه با آنچه مهاجران جنوب صحرا با آن روبرو هستند، مطابقت دارد.

غفران فریجی درباره نقش سازمان خود گفت: در سازمان ما، یک بخش پیگیری وجود دارد که به نظارت و ثبت تخلفات حقوقی می‌پردازد، گزارش‌ها و انتشارات را تهیه می‌کند و در صورت مواجهه با مسائل فوری، توجه خود را به آن‌ها معطوف می‌دارد و به مهاجران خدمات حقوقی ارائه می‌دهد. وی با تأکید بر اینکه فرایند نظارت به دلیل برخورد نامطلوب با مهاجران، که منجر به افزایش تنش‌ها حتی با ساکنین بومی شده، آسان نیست، افزود: «آن‌ها از مردم محلی می‌ترسند، زمانی که به لهجه تونسی با آن‌ها صحبت می‌شود، ترس و نگرانی آن‌ها افزایش می‌یابد، حتی اگر قصد کمک به آن‌ها وجود داشته باشد.

او به نبود واسطه‌ها و فعالان در میان گروه‌های مهاجران اشاره کرد، افرادی که نقش ارتباطی برای تعامل با آن‌ها و تسهیل در فعالیت‌های جامعه مدنی به منظور شنیدن صدایشان و ارائه کمک داشتند. در یکی از مصاحبه‌ها با یک مهاجر که درباره تجربه تبعیض سؤال شده بود، او پاسخ داد که آن‌ها به تبعیض به حدی عادت کرده‌اند که وقتی با رفتار مناسب مواجه می‌شوند، شگفت‌زده می‌شوند.

وی در پایان سخنان خود گفت: ما به عنوان مدافعان حقوق بشر در حال کار برای اصلاح این وضعیت هستیم تا ثابت کنیم تفاوت معناداری بین افرادی که به گفتمان پوپولیستی و تبعیض‌آمیز نژادی آلوده شده‌اند و مدافعانی که تنها دغدغه‌شان کمک به افراد نیازمند است، وجود دارد.