زنان عراقی در سال ۲۰۲۴: سالی پر از چالش، دستاورد و امید به آینده
فعالان، اهل رسانه و هنرمندان زن عراقی می‌گویند سال ۲۰۲۴ با وجود مشکلات، دستاوردهای قابل توجهی در عراق داشته و بر لزوم تلاش بیشتر برای کسب موفقیت‌های جدید در همه عرصه‌ها تأکید می‌کنند.
رجاء حمید رشید
عراق - زنان عراقی در سال ۲۰۲۴ با وجود چالش‌های بزرگ، در زمینه‌های مختلف درخشیدند. آنها توانایی خود را در ایجاد تغییر و مشارکت مؤثر در جامعه، از سیاست تا اقتصاد و آموزش نشان دادند. گرچه هنوز با تبعیض‌هایی روبرو هستند که مانع تحقق کامل آرزوهایشان می‌شود، اما امیدشان به آینده‌ای عادلانه‌تر پابرجاست.
آمنه ذهبی، مدیر اجرایی مؤسسه مسارات، سال ۲۰۲۴ را تداوم مبارزه زنان عراق برای حقوق و تأثیرگذاری در جامعه می‌داند. به گفته او: «زنان عراقی امسال با حضور قاطعانه در تظاهرات، به سلب حق مادری و حضانت فرزندان اعتراض کردند. آنها همچنین رهبری کمپین‌های محیط زیستی را بر عهده گرفتند و با شعار 'زن زندگی است'، پیشگام حفاظت از طبیعت و مقابله با تغییرات اقلیمی در منطقه شدند.»
وی ادامه داد: «با وجود افزایش خشونت و قتل علیه زنان که به ترور، مهاجرت و سکوت اجباری بسیاری انجامید، آنها در برابر نیروهایی که قصد حذف زنان از جامعه و تقلیل نقش آنان به ابزار لذت را داشتند، ایستادگی کردند.»
سال ۲۰۲۴ شاهد رشد فزاینده رقابت زنان در تحصیلات تکمیلی بود که نشان از مقاومت در برابر عقب‌ماندگی تحمیلی دارد. مهمترین چالش، مبارزه با ازدواج کودکان و تضمین آموزش اجباری تا دانشگاه است.
اسماء عبید، شخصیت رسانه‌ای و فعال حقوق بشر، می‌گوید که زنان عراقی اغلب و همیشه قوی، شجاع، موفق و الهام بخش هستند، مانند صبیحه شیخ داود، اولین وکیل عراقی در سال ١٩۴٠. او را اولین وکیل و اولین قاضی در عراق و جهان عرب می‌نامیدند، و همچنین زاها حدید اولین مهندس در جهان، و بسیاری دیگر.
دستاوردهای زنان عراقی همچنان ادامه دارد. رجاء حمید رشید خبرنگار خبرگزاری ما در مسابقه «ترمیم» برای روزنامه‌نگاری گفت‌وگو پیروز شد؛ منار زبیدی جایزه نخست روزنامه‌نگاری قریب را کسب کرد؛ و نجله عماد، با وجود از دست دادن سه عضو بدن، به عنوان اولین قهرمان پارالمپیک عراقی مدال طلای تنیس روی میز را در المپیک پاریس ۲۰۲۴ به دست آورد که این موفقیت در سی سال گذشته بی‌سابقه بوده است.
ساره جاسم، مدافع حقوق بشر نیز تأیید می‌کند که سال ۲۰۲۴ شاهد پیشرفت قابل توجه زنان عراقی و درخشش آنان در سطح ملی و بین‌المللی بوده است.
دستاوردهای کلیدی
کارآفرینی و اقتصاد: افتتاح شورای زنان کارآفرین عراق در نوامبر برای حمایت از زنان در ایجاد کسب‌وکار، نشان از تعهد بخش‌های دولتی و خصوصی به مشارکت زنان در رشد اقتصادی دارد.
مشارکت سیاسی: برگزاری سومین کنفرانس زنان عراق در ژوئیه با شعار «با مبارزه مشترک، صدایی برای محافظت از زنان در برابر نابودی» به بررسی مسائل اجتماعی، سیاسی و موانع قانونی پرداخت.
توسعه پایدار: راه‌اندازی برنامه فارغ‌التحصیلی توسط سازمان بین‌المللی مهاجرت برای توانمندسازی خانواده‌های آسیب‌پذیر. نمونه موفق آن، تأسیس مرکز سلامت زنان در موصل توسط غفران حسن ۲۶ ساله است که خدمات آموزشی و حمایت روانی-اجتماعی ارائه می‌دهد.
استراتژی‌های ملی: تصویب استراتژی ملی زنان عراق (۲۰۲۳-۲۰۳۰) در ماه می برای تقویت نقش زنان در توسعه پایدار از طریق توانمندسازی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی.
کفاح مجید، هنرمند تجسمی، از چالش‌ها می‌گوید: «در سیاست، زنان صدای مستقلی نداشتند. در کشاورزی، بی‌توجهی دولت و فساد به مهاجرت کشاورزان انجامید و در آموزش، خرید مدرک رواج یافت. با این حال، زنان در برابر این چالش‌ها مقاومت کردند.»
فالنتینا هیدو، شاعر و روزنامه‌نگار، دستاوردهای زنان در سال ۲۰۲۴ را چشمگیر می‌داند و می‌گوید: «موفقیت‌های زنان از کارهای بشردوستانه تا فناوری دیجیتال و حضور درخشان آنها در دانشگاه، فناوری اطلاعات و ورزش، نشان از توانمندی‌شان دارد.»
مینا امیر الحلو، مدیر موزه رسانه‌ای عراق می‌گوید: «زنان عراقی در جامعه‌ای که به آنها ظلم می‌شود، قدرتمندانه ایستاده‌اند. موفقیت‌های مداوم، کسب جوایز و مدیریت همزمان خانه و کار، برتری آنها را نشان می‌دهد.»
وی ادامه می‌دهد: «اما هنوز با بی‌عدالتی روبرو هستیم؛ از حق ارث و حضانت تا آزار خیابانی و نگاه تحقیرآمیز به زنان مستقل. این چالش‌ها از کودکی همراه ماست. امروز برخلاف گذشته که کار زنان عیب شمرده می‌شد، خبرنگاران، عکاسان و متخصصان زن داریم. اما بسیاری هنوز شغل متناسب با تخصص خود نمی‌یابند و برای ادامه تحصیل یا حمایت از خانواده مجبور به پذیرش هر شغلی هستند.»
مینا امیر الحلو خواستار تصویب قوانین جدی برای حمایت از حقوق زنان، به‌ویژه در مقابله با خشونت خانگی و قانون تبعیض‌آمیز احوال شخصیه است.
منی مرعی، هنرمند تجسمی، از پیشرفت‌های سال ۲۰۲۴ می‌گوید. روز جهانی زن با تأکید بر سرمایه‌گذاری در زنان برگزار شد. نمایشگاه سالانه هنری بغداد، حضور پررنگ زنان در نقاشی، مجسمه‌سازی و سفالگری را نمایش داد.
سمرقند الجابری، شاعر، از افزایش فعالیت‌های فرهنگی زنان و اعتراض آنان به بی‌عدالتی در فلسطین، لبنان و سوریه خبر داد.
اسراء سلمان، دانشجو و فعال، سال ۲۰۲۴ را سالی دشوار برای زنان عراق توصیف کرد. او تلاش برای تغییر قانون احوال شخصیه را تعرض به حقوقی دانست که زنان سال‌ها برایش مبارزه کرده‌اند. با این حال، زنان توانستند دستاوردهایشان را حفظ کنند.